Zerde Fiili By: meryem Date: 12 Þubat 2011, 16:52:56
Zerde Fiili
Zer', Allah'ýn ibda ettiði þeyi ortaya koymasýdýr. "Zera' Allahu'l-halka", Allah mahlûkâtýn þahýslarýna vücud verdi, demektir [119]. El-Bâri' gibi, yaratmak demektir. Bir hadîs-i þerifte:
"Yarattýðý, yaydýðý, ve can verdiði þeylerin þerrinden Allah'ýn tam olan kelimelerine sýðýnýrým" mealinde bir dua vardýr. Zer', zürriyetin yaratýlmasýna tahsis edilmiþtir [120].
"Allah mahlûkâtý zer' etti (yarattý)" demek, onlarý savurur gibi yaydý, saçtý ve çoðalttý, demektir [121]. Bu kelimeye yaratmak ve çoðaltmak mânâsýný verenler de çoktur [122]. Ýbn Kesîr:
"Zera'e, haleka ve bera'e manasýnadýr" der [123].
Taberî, "Ýhtira’ suretiyle yaratmadýr, aslý zuhurdur (meydana çýkma). 'Tuzun beyazýnýn açýða çýkmasý için onu savurdu' sözü bu mânâ cümlesinden olmak üzere söylenmiþ bir sözdür", der [124] Fîrûzâbâdî:
"Zerae'þ-þey'e, onu çoðalttý, demektir. Zürriyet de bu köktendir, insan ve cinlerin (sakaleyn) neslidir, denildi. Yine zürriyet, küçükler, yani çocuklar, örfte ise, büyük olsun küçük olsun, nesil mânâsýna, müfred ve cemi için kullanýlýr" [125] der.
Bu luðavî açýklamalardan anlaþýldýðýna göre zer; halk gibi yaratma manasýnadýr. Ancak ondan farklý taraflarý vardýr, insanlara gýda olacak bitkileri, hayvanlarý ve bilhassa insanlarý, üreme yoluyla çoðalan ve zürriyeti bulunan cinleri yaratmayý ifade ettiði gibi, yaratma kavramýna çoðaltma, yayma, canlýlarý dünyaya ve yaþama ortamlarýna daðýtma anlamlarýný katmaktadýr. Þu halde bera'e fiili ile yakýnlýðý daha ziyadedir.
Zera'e fiil þekliyle Kur'ân-ý Kerîm'de altý defa geçmektedir. Ýlk defa 39. nüzul sýrasýnda bulunan A'râf sûresinde "Andolsun, cehennem için de birçok insan ve cin yarattýk ki (zera'nâ), kalbleri var, fakat onlarla anlamazlar; gözleri var, fakat onlarla göremezler; kulaklarý var, fakat onlarla iþitmezler. Ýþte onlar hayvanlar gibidir, hatta daha da þaþkýn... ve iþte onlar gafillerdir!" [126] mealinde yer alýr. Daha sonra 55. sýradaki el-En'âm sûresinde þu mealde geçer:
"Allah'ýn yarattýðý ekin{ler)den ve hayvanlardan Allah'a pay ayýrdýlar..." [127] sýrada yer alan Þûra sûresinde de þu mealde geçer:
"Gökleri ve yeri yoktan var edendir. Size kendinizden çiftler, hayvanlardan çiftler yaratmýþtýr. Bu (düzen) içinde sizi üretiyor. Zâtýna benzer hiçbir þey yoktur. O iþitendir, görendir." [128]
Bu âyet-i kerimede çok dikkate deðer noktalar vurgulanmaktadýr; Cenab-ý Hakk'ýn yoktan var ediciliði; insanlardan, hayvanlardan eþler yaratmasý; böyle bir çiftler nizamý içerisinde canlýlarý üretip yaymasý. Kendisi tek olduðu halde yaratýklarýný çift çift yaratýp üreme yoluyla zürriyetler meydana getirip çoðaltarak yeryüzünün her tarafýna daðýtmasý. Bu özelliklerin, mahlûklarýn vasýflarý olduðu iyice sezdirildikten sonra, ni'met olarak verildikleri ifade ediliyor. Tekrar te'kid olarak, kendi Zâtýnýn hiçbir benzerinin bulunmadýðý dile getiriliyor. Görüldüðü gibi, ne kadar mânâ insicamý ve iktizasý varsa o kadar da lâfýz alâkasýyla bezenmiþ bir ilâhî kelâm numunesi! Bu âyet hem enftisî, hem âfâkî delilleri bir arada tek âyette toplamýþ eþsiz bir beyan abidesidir. "Yeryüzünde yarattýðý muhtelif renklerdeki (hayvanlarý, bitki)leri de (sizin hizmetinize verdi). Þüphesiz bunda öðüt alan bir toplum için ibret vardýr" [129]
" Çeþitli renklerdeki" ifadesi, renk mânâsýna anlaþýlabileceði gibi, bitki ve hayvanlar hakkýnda sýnýflar mânâsý da ifade eder. Müfessirlerden bir cemaat de böyle demiþtir:
Elvan bu mânâda maruf mecazdýr. Râgýb der ki:
"Elvan ile, cins ve neviler anlatýlýr" [130]. Fen bilgisi kitaplarýna kadar geçmiþ "Elmanýn sadece Türkiye'de 460 çeþidi vardýr" sözünün ifade ettiði mânâ bile, Cenab-ý Hakk'ýn sonsuz ilim ve kudreti karþýsýnda ne kadar þükran borçlu olduðumuzu idrak etmeye yeter de artar. "De ki, "sizi yerden üreten O'dur ve O'na toplanýp götürüleceksiniz" [131] âyeti de ayný mealdedir. Yani, sizi zerre zerre yaratýp arzda yayan, çoðaltarak herhangi bir sebeple þuraya-buraya yayan, O sizi inþa eden Allah'týr. Yoksa ne nema bulur, ne çoðalýr, ne daðýlýrdýnýz [132].
Zera'e fiilinin geçtiði bütün âyetler Mekkîdir. Fail, müstetir veya açýk, her zaman Allah'týr. Mef'ûl ise, insanlar, cinler, rýzýk, nebat ve hayvanlardýr. Ayný kökten zürriyet kelimesi ise daha da çok âyetlerde yer alýr.[133]
[119] Muf.,s. 178.
[120] LA, I, 83.
[121] TA, I, 67.
[122] RM, XXIX, 20.
[123] Ýbn Kesir, II, 179.
[124] RM, VII, 31.
[125] Basâ'ir, III, 7-8.
[126] A'râf: 7/179
[127] En’am: 6/136. 61.
[128] Þûra, 42/11.
[129] Nahl: 16/13.
[130] RM, XIV, 110.
[131] Mülk: 67/24. Mü'minun, 23/79
[132] Elmalýlý, VII, 5243.
[133] Veli Ulutürk, Kur’an-ý Kerim’de Yaratma Kavramý, Ýnsan Yayýnlarý: 33-35.