YEDÝNCÝ MUKADDEME:
Ýnsan, bir nazik, nazenin çocuða benzer. Zaafýnda büyük bir kuvvet, aczinde büyük bir kudret vardýr. Eðer zaafýný anlayýp dua etse, aczýný bilip istimdat etse, metalibine öyle muvaffak olur ve makasýdý ona öyle musahhar olur ki, iktidar-ý zâtisiyle, aþr-ý miþarýna muvaffak olamaz. Nasýl ki, nazdar bir çocuðun aðlamasýyla matlubuna öyle muvaffak olur ve öyle kavîler ona musahhar olurlar ki, bin defa kendi kuvvetçiðiyle onlara yetiþemez. Demek ki, saltanat-ý insaniyet, celb ve gasp etmekle ve galip olmakla deðildir. Belki insana bu derece musahhariyetin sebebi, þefkat ve rahmet ve hikmet-i Hâlýktýr ki, eþyayý insana musahhar etmiþ. Bir gözsüz akrep ve bir ayaksýz yýlan gibi haþarata maðlûp olan insana, bir kurttan ipeði giydiren ve bir böcekten balý yediren, zaafýnýn semeresi olan teshir-i Rabbânîdir. Yoksa netice-i iktidarý deðildir.
Ey Said! Madem ki iþ böyledir; gurur ve enaniyeti býrak. Dergâh-ý ulûhiyetinde, acz ve zaafýný, fakr ve fâkatýný istimdat ve lisan-ý tazarru ve ubudiyetle ve duayla ilân et. Ve de: (1)
1 "ALLAH bize yeter; O ne güzel vekildir." Âl-i Ýmrân Sûresi, 3:173.