14. Ders 11. Lema By: hafiza aise Date: 10 Þubat 2011, 15:40:36
ON BÝRÝNCÝ LEM'A
Cüz'de, cüz'îde, külde, küllîde, bütün âlemde, hayatta zîhayatta, ihyâda olan sikkelerden, hâtemlerden bazýlarýna iþaret ettik. Þimdi, nevilerdeki hesapsýz sikkelerden bir sikkeye iþaret edeceðiz.
Evet, nasýl meyvedar bir aðacýn hesapsýz semereleri bir terbiyeyle ve bir kanun-u vahdetle bir merkezden idare edildiklerinden, o aðacýn terbiye ve idaresindeki külfet ve meþakkat ve masraf o kadar suhulet peyda eder ki, þirket ve kesretle terbiye edilen tek bir meyveye müsavi olurlar. Demek, þirket-i kesret ve taaddüd-ü merkez, her meyve için kemiyetçe, yani adetçe bütün aðaç kadar külfet, masraf ve cihazat ister. Fark, yalnýz keyfiyetçedir. Nasýl ki, birtek nefere lâzým olan teçhizat-ý askeriyeyi yapmak için orduya lâzým bütün fabrikalar kadar fabrikalar lâzýmdýr. Demek, iþ vahdetten kesrete geçse, kemiyet cihetiyle, efrad adedince külfet ziyadeleþir. Ýþte, her nevide bilmüþahede görülen suhulet-i fevkalâde, vahdetten ve tevhidden gelen bir yüsr ve suhuletin eseridir.
Elhasýl: Bir cinsin bütün envâýnýn ve bir nev'in bütün efradýnýn âzâ-yý esasîde muvafakat ve müþabehetleri nasýl ispat eder ki, tek bir Sâniin masnularýdýrlar. Çünkü vahdet-i kalem ve ittihad-ý sikke öyle ister. Öyle de, bu meþhud suhulet-i mutlaka ve külfetsizlik, vücub derecesinde icap eder ki, bir Sâni-i Vâhidin eserleri olsun. Yoksa, imtinâ derecesine çýkan bir suubet, o cinsi ve o nev'i in'idama, ademe götürecekti.
Velhasýl, bütün eþya Cenab-ý Hakka isnad edilse, birtek þey kadar suhulet peyda eder. Eðer esbaba isnad edilse, herbir þey, bütün eþya kadar suubet peyda eder. Kâinatta fevkalâde ucuzluk ve mebzuliyet, sikke-i vahdeti güneþ gibi gösterir.