Leyl By: meryem Date: 08 Þubat 2011, 20:43:10
Leyl
Leyi, bütün türevleri ile karanlýðý ifade etmektedir. Leylun elyelu ifadesi ise çok karanlýk demektir. Güneþin batýþýndan, fecr-i sadýk yahut güneþin doðuþuna kadar olan süre gece olarak kabul edilmektedir [652]. Bu nedenle nehâr'in ortaya koyduðu mananýn karþýtý bir kozmik, sosyolojik ve psikolojik yapýya sahiptir. Yevm odak kelimesi ile anlam iliþkisi olan "leyi" kozmik olarak nehâr kelimesinin karþýt anlamlýsý olan anahtar kelime olarak karþýmýza çýkar. Leyi kelimesinin leyâl þeklinde çoðulu olmakla birlikte ikili yoktur [653]. Ânâe'1-leyl (Âl-i Ýmrân, 113; Zümer, 9) terkibi, gece saatleri, gece boyunca, gecenin baþý, ortasý, sonu, bu saatlerde yapýlan iþ ve ibadetler [654], nâþiete' (Müzemmil, 6) gecenin bir kýsmý, belli bir gecenin belli bir kýsmý [655], kat'un min el- leyl (Hûd, 81) gecenin sonudur. Teheccüd (Ýsrâ, 79) kelimesinin ifade ettiði vakit ise gecenin bir bölümüne tekabül eder [656].
Karanlýk, gece yapýlan iþler, gecenin deðiþik bölümleri, beyazla siyah arasý durum, gece, konuþmamak, karanlýk gece ve dshr gibi manalarý ifade eden bir baþka kelime ise s-m-r kökünden türeyen, [657] sâmir (Tâhâ-85, 87, 95; Mü'minûn, 67) lafzýdýr. Ayrýca sâmir, bir kabile ismi olarak kullanýlmaktadýr [658]. Leyi kelimesinin kuþattýðý zaman, yevm kelimesinin ifade ettiði 24 saatlik zaman diliminin bir parçasý olmasý sebebiyle, yevm ile anlam iliþkisi olan anahtar bir kelimedir. Yevm'in ifade ettiði 24 saatlik zamanýn, leyl/gece nin kapsadýðý zamanýn yansýndan baþlatýlýp ertesi gece ayný vakitte sona erdiði [659] þeklindeki açýklamalar günümüzde kabul görmektedir.
Kur'ân'da esas olan, gecenin istirahat vakti oluþudur. Ancak geceleyin ibadet övgüye daha layýk (Furkân, 47, 64), ihlâsý yakalamaya daha müsait bir zaman (Müzzemmil, 2-8) olarak belirtilmiþtir. Gündüzü ifade eden nehâr kelimesiyle birlikte zikrediliþinde, hep geceyi ifade eden "leyi" önceliklidir. Böyle bir filolojik sýralama kozmolojik sýralamanýn ifadeye dökülmesidir. Nitekim Araplar'da da her günün gecesi gündüzünden önce kabul edilmektedir [660]. Bu nedenle 24 saatlik bir zaman dilimi anlamýnda, günü gece yarýsýndan baþlatmak yevm hakkýnda yapýlan açýklamalara, insanýn yaratýlýþýna tekabül eden vakte, leyi kelimesi için anlam iliþkisi içerisinde bulunan kelimelerin kapsadýðý zamana, namaz vakitleri ile ilgili açýklamalara ve pratik hayatýn gerçeklerine uygun düþmem ekte tir.
Kur'ân, dinî, iktisâdi, sosyolojik ve psikolojik olarak 24 saatlik zamaný fecr ile baþlatmakta, güneþin belirtisinin kaybolmasý ile de i bu zamaný sona erdirmektedir. Binaenaleyh "leyi" kelimesinin ifade ettiði gece süresince bir sorumluluk söz konusu deðildir. Ayrýca gece ve uykunun ölüme benzetilmesi, bu durumu destekleyen ayrý bir delil olmalýdýr. Bütün bu durumlarýn yaný sýra Kur'ânýn, geceyi, hayatýn olmazsa olmazý (Nahl, 12; Furkân, 62) olarak takdim etmesi pratik hayatýn ve kozmolojinin bir realitesidir. Sürekli geceye veya sürekli gündüze varlýðýn hangi kýsmý tahammül edebilir [661].
Kur'ân'da 92 yerde zikredilen "leyi" kelimesi, ister gündüzü ifade eden nehâr kelimesiyle ister gündüzde yapýlan bir amel ile geçsin, hep Allah'ýn kudretine delil olarak gösterilen süreklilik arz eden bir yapýdadýr.
Kozmolojinin hareketi ile iþleyen leyi/gece ahiret sahnesinde görülmemektedir. Zira evrenin yapýsýnýn bozulmasýyla varlýk sahnesinden silinmiþ olur. Geceyi yaratan kudret (Enbiyâ, 33), onun iþlevini dünyevî hayatn hizmetine sunmuþtur. Onunla ilgili taksimatlar konusunda, gecenin yansýndan, yarýdan az eksiði veya fazlasý, üçte biri (Müzzemmil, 2-4, 20), þafak, karanlýk ve dolunay olmuþ ay (Ýnþikâk, 16-18) gecenin çok mühim vakitleridir. Böylece 24 saatlik zaman diliminin anlatýmý için, Kur'ân'da geçen kelimelerin tahlil ve deðerlendirilmesine çalýþýldý. Günlük zaman ölçekleri, daha büyük zaman ölçümleri yapmanýn önceliðini oluþturur. Dolayýsýyla bu öncelikli ölçeklerle ölçülen sürelere geçilebilir. [662][652] el-Ferâhîdî, VIII; 363; el-Cevherî, V, 1815; er-Râgýb el-Isfahânî, s. 457; ez-Zebîdî, VIII, 109.
[653] Ýbn Manzûr, XI, 67, 610.
[654] Ýbn Kuteybe, s. 493; er-Râzî, Tefsir, VIII, 85-86, 164-165; XVI, 218.
[655] er-Râzî, Tefsir, XIX, 160.
[656] er-Râzî, Tefsir, XXI, 25; Ýbn Kayyim el-Cevziyye, et-Tibyân fi Aksâmi'l-Kur'ân, s. 368.
[657] er-Râgýb el-Isfahânî, s. 242; Ýbn Kuteybe. s. 298; ez-Zâvî, II, 610.
[658] el-Beydâvî, 11, 65, 124.
[659] Yeni Hayat Ansiklopedisi, III, 1420.
[660] Ýbn Manzür, VI, 66.
[661] er-Râzî, Tefsir, XXXI, 173.
[662] Dr. Faiz Kalýn, Kur’an’da Zaman Kavramý, Raðbet Yayýnlarý: 163-165.
Ynt: Leyl By: mevlüde06 Date: 28 Kasým 2015, 17:05:14
Leylin manasýnný da kapsamlý bir þekilde öðrenmiþ olduk.Allah razý olsun.Rabbim ilmimizi ziyadeleþtirsin.
Ynt: Leyl By: Mustafa/Samed Date: 28 Kasým 2015, 17:24:35
Esselamu Aleyküm. Leyl kelimesini ilk kez duydum. Ve sizin vesileniz üzere öðrendim. Paylaþým için Rabbim razý olsun.
Ynt: Leyl By: Bilal2009 Date: 28 Kasým 2015, 17:28:07
Ve aleykümüsselam ve rahmetüllah. Leyl geceyi ifade etmektedir. Gece de bizlere direk uykuyu deðil ibadeti de ifade etmelidir. Rabbim(celle celalühü) bizleri gece ibadet edenlerden eylesin.
Ynt: Leyl By: rabiayldz Date: 31 Ocak 2016, 16:35:05
Esselamü aleyküm.
Leyl kelimesi geceyi ifade etmektedir.Leyl kelimesini öðrenmiþ olduk.Allah razý olsun.
Ynt: Leyl By: HALACAHAN Date: 07 Þubat 2016, 17:03:33
Rabbimiz geceyý dinlenmek için yaratmýs ancak gece ibadetininde buyuk sevaplarý vardýr.. Gece ve gunduz yapýlan ibadetlerýmýzý Allahým katýnda kabul etlesýn
Ynt: Leyl By: Sevgi. Date: 17 Ocak 2019, 00:39:41
Leyl geceyi anýmsatmasýdýr. Rabbim bilgiler için razý olsun inþaAllahý