Menfaatlann taksimi By: sidretül münteha Date: 02 Þubat 2011, 17:26:12
2. Menfaatlann Taksimi:
Îbnu'l-Kasým'a göre menfaatlann taksiminin kur'a usulü ile yapýlmasý caiz olmaz, ortaklardan birinin menfaat taksimini istemesi üzerine diðer ortak kabule zorlanamaz. Ýmam Ebû Hanife ile tabileri ise, «Menfaat taksimine de, bir ortaðýn istemesi üzerine diðeri zorlanýr» demiþlerdir.
Ulemaya göre menfaatlann -taksimi iki þekilde olur: Ortaklar ya, arala-nnda müþterek bulunan bir malý her biri belli bir süre için kullanmak, ya da her biri aralarýnda müþterek bulunan malýn bir kýsmýný geçici bir süre için kullanmak üzere, anlaþýrlar. Örneðin: Aralannda müþterek bir köle bulunan iki ortaktan her biri, köleyi bir hafta çalýþtýrmak üzere anlaþýrlarsa, menfaat taksiminin bilinci þekli olur. Eðer köleleri iki tane olup her biri kölelerden birini -bir hafta, on gün veyahut bir ay gibi- geçici"bir süre için çalýþtýrmak üzere anlaþýrlarsa, menfaat taksiminin ikinci þekli olur. Mâliki ulemasý birinci þekilde üzerinde anlaþýlmasý caiz olan sürenin miktarý hakkýnda ihtilaf etmiþlerdir. Ýmam Mâlik ile tabileri, «Eðer müþterek olan mal -köle, hayvan ve benzeri- akar olmayan bir mal olursa, ister iþletmek, ister kendi iþinde çalýþtýrmak için olsun, uzun süre üzerinde anlaþmak caiz deðildir. Fakat kýsa süre için caizdir. Akar olan mallarda ise, ister iþletmek, ister kendisi kullanmak. için olsun, uzun süre caizdir» demiþlerdir. Ancak akar olmayan mallarda caiz olduðunu söyledikleri kýsa sürenin miktarýnda ihtilaf etmiþlerdir. Kimisi «Ýþletmek için bir günden fazla caiz deðildir», kimisi «Cansýz olan eþyada bir gün caiz ise de, köle ve hayvanlarda bir gün bile caiz deðildir» demiþtir. Kendi iþinde çalýþtýrmak için ise, kimisi «Beþ gün», kimisi «Bir ay veyahut bir aydan biraz fazla da olsa, caizdir» demiþtir.
Ýkinci þekle gelince: Kimisi «Evlerde bizzat oturmak veyahut tarlalarý bizzat ekmek için, caizdir. Fakat ev olsun, tarla olsun, kiraya vermek için uzun süre üzerinde anlaþmak caiz deðildir» demiþtir. Kimisi de, bu þekli birinci þekle kýyas ederek uzun sürenin bunda da caiz olduðunu söylemiþtir. Köle ve hayvanlar hakkýndaki ihtilaf ise, birinci þekilde olduðu gibi bu þekilde de mevcuttur.
Taksimin kýsýmlan olan mal taksimi ile menfaat taksimi, bu iki taksimin çeþitleri ve her birinin sýhhat ve fesat þartlan hakkýndaki konuþmamýz burada sona ermiþ oldu. Bundan sonra taksimin hükümleri hakkýndaki konuya geçiyoruz. [13] [13] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 3/398-399.