Namazda okunan zikirler By: sumeyye Date: 01 Þubat 2011, 14:56:04
NAMAZDA OKUNAN ZÝKÝRLER VE NAMAZIN MENDUP ÞEKLÝ
Namazýn Nicelik Ve Nitelik Bakýmýndan Kemali:
Bil ki: Namazdan beklenen faydayý tam olarak bulunduran en kâmil namaz þekli iki þekil üzere olur: nitelik ve nicelik.
Nitelikten (keyfiyet) maksat, namazda okunacak zikirler, alýnacak þekiller, insanýn kendisini, sanki Allah'ý görüyormuþ gibi namaz kýldýðýna inandýrmasý, içinden namaza ters düþecek düþünceler geçirmemesi, hoþ olmayan hareket ve davranýþlardan uzak durmasý vb. gibi þeylerdir.
Nicelikten (kemiyet) maksat ise, nafile olarak kýlacaðý namazlardýr. Ýnþallah ileride nafile namazlarla ilgili bilgi vereceðiz.
Zikirler konusunda delil, istiftâh (açýlýþ) duasý hakkýnda kýsmen Hz. Ali hadisi, Ebû Hureyre, Hz. Âiþe, Cübeyr b. Mut'im, Ýbn Ömer ve daha baþkalarýndan gelen hadisler; diðer konularla ilgili olarak da Hz. Âiþe, Ýbn Mes'ûd, Ebû Hureyre, Sevbân, Acure (r.a.) ve daha baþkalarýndan gelen hadislerdir ki, bunlarý ileride ayrýntýlarýyla zikredeceðiz.
Namazla ilgili þekil ve davranýþlar hakkýnda asýl ise, Ebû Hu-meyd es-Sâidî hadisidir. Bu zat on kadar ashap arasýnda bu hadisi söylemiþ, onlarýn hepsi onu doðrulamýþtýr. Keza kýsmen Hz. Âiþe, Vâil b. Hucr hadisleri de öyledir.
Ellerin kaldýrýlmasý konusunda asýl ise Ýbn Ömer hadisidir.
Konuyla ilgili daha baþka hadisler de vardýr ki, ileride zikredeceðiz. [59]
Namazda Mendup Olan Þekil Ve Tavýrlar:
Namazda mendup olan tavýr ve þekiller, þu hususlarýn gerçekleþtirilmesini amaçlar:
i.Huþûun gerçekleþtirilmesi, organlarýn derli toplu tutulmasý, halkýn hükümdarlarýn huzuruna çýkarken kapýldýklarý korku ve heybete benzer bir tavýrla nefsin uyarýlmasý; ayaklarýn ayný hizada olmasý, sað elin sol el üzere konulmasý, bakýþlarýn yere çevrilmesi, saða sola bakýlmamasý gibi.
ii.Okunan zikre hareketlerle eþlik edilmesi, sýrf O'nun zikriyle meþgul olunup, baþka þeye iltifat edilmemesi; kalbiyle duymasý, diliyle söylemesi yanýnda parmaklarý ve eliyle onlarý teyit etmesi. Ellerin kaldýrýlmasý, þehadet parmaðý ile iþaret edilmesi gibi. Böylece kalp, dil ve organlarýn birbirini destekler, birbirini teyit eder bir hal almasý saðlanmýþ olacaktýr.
iii. Aðýrbaþlý ve örfen güzel kabul edilen hareket tarzýnýn tercih edilmesi, taþkýnlýktan ve saðduyu sahiplerinin hoþ karþýlamayýp akýlsýz kimselere nisbet ettikleri davranýþ ve þekillerden kaçýnýlmasý. Tavuðun yem toplamasý gibi yatýp kalkma[60] köpek oturuþu[61] gibi oturma, tilki büzüþmesi gibi büzülme, deve çöküþü[62] gibi inme, yýrtýcý hayvan yatýþý gibi yatma, þaþkýn ve çaresizlerin, musibete duçar olmuþlarýn elleri böðüre koymak gibi durduklarý gibi durma bu kabilden davranýþlardýr.
iv. Taatin, gönül huzuru içerisinde, sükûnetle ve yavaþ yavaþ yapýlmasý. Ýstirahat oturuþu, ilk oturuþta kalkýþ için daha kolay olacaðý için sað ayaðý dikip, sol ayaðý alta sererek oturma; son oturuþta daha rahat olacaðý için kýç üzerine oturma gibi. [63]
[59] Þah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliða Ýslâm Düþüncesinin Ýlkeleri, Ýz Yayýnlarý: 2/15.
[60] Secdelerin çok kýsalýðýndan kinayedir.
[61] Kýçý yere koyup, dizleri dikerek oturma.
[62] Dizleri, ellerden Önce koyarak secdeye gitme hali. Ýmam Mâlik'e ve bir rivayette Ýmam Ahmed'e göre bu hareket, Ebû Hureyre hadisi mucibince yasaklanmýþtýr. Ancak cumhur imamlarýna göre Vâil b. Hucr hadisi gereðince secdeye bu þekilde inilir. Vâil hadisi, Ebû Hureyre hadisinden daha saðlamdýr. Doîayisýyla sünnet olan müellifin dediði gibi deðil, secdeye inerken önce dizlerin, sonra ellerin konulmasý þeklindedir.
[63] Þah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliða Ýslâm Düþüncesinin Ýlkeleri, Ýz Yayýnlarý: 2/16.