Setri avret By: sidretül münteha Date: 29 Ocak 2011, 18:25:56
4. Setri Avret
Bu bab da iki fasýldan ibaret olup birinci faslý Setr-i Avret (mahrem yerleri örtme), ikinci faslý namazda yeterli olan giyimin þekli hakkýndadýr. [106]
A- Setr-i Avret'in Hükmü ve Avret Yerleri:
1. Hükmü:
Fýkýh âlimleri, mahrem yerleri örtmenin mutlaka farz olduðunda müttefiktirler. Ancak, namazýn sýhhati için þart olup olmadýðýnda ihtilâf etmiþlerdir. Ayrýca erkek ve kadýn için mahrem sayýlan yerler hakkýnda da ihtilâf etmiþlerdir. Maliki mezhebinin zahirinden, mahrem yerleri örtmenin namazýn sünnetlerinden olduðu anlaþýlmaktadýr. Ýmam Ebû Hanife ile îmam Þâfîi ise, namazýn farzlarýndan olduðu görüþünde bulunmuþlardýr.
Bu ihtilâfýn sebebi, hem hadislerin çeliþmesi, hem de
"Ey insanoðullarý, her mescide, güzel elbiselerinizi giyerek gidin"[107] âyet-i kerimesindeki emri vücub için midir, yoksa mendubluða mý mahmuldür diye ihtilâf etmeleridir. Bu emri, vücuba hamledenler: «Bu emirden mýýrad mahrem yerlerinizi örtünüz demektir. Zira cahiliyetten kalma bir gelenek olarak kadýn çýplak olarak ve «Recezini (aruzlu vezin) okuyarak Kâ'be'yi tavaf edegeldiði için bu âyet nazil olmuþtur. Peygamber (s.a.s) Efendimiz de bu âyet nazil olunca: «Bu yýldan sonra hiçbir müþrik hacc etmesin ve hiçbir çýplak Kâ'be'yi tavaf etmesin diye emir vermiþtir» demiþlerdir.
Ayet'in emrini mendubluða hamledenler de derler ki: «Bu emirden murad, güzel ve temiz giyinin demektir. Zira hadiste gelmiþtir ki, bazý kimseler Peygamber (s.a.s) Efendimiz'le birlikte, fotalarýný çocuklar gibi boyunlarýna baðlayarak namaz kýlarlardý da kadýnlara 'Erkekler doðrulup oturmadýkça baþýnýzý secdeden kaldýrmayýn' diye emrolunmuþtu. [108]Bunun içindir ki, mahrem yerlerini kapatacak kadar bir örtü bulamayan kimsenin çýplak olarak namaz kýlabileceðinde ihtilâf edilmemiþ, fakat su ve toprak bulamayan kimsenin abdestsiz olarak namaz kýlýp kýlamayacaðinda ihtilâf edilmiþtir».[109]
2. Erkeðin Avret Yerleri:
Erkeðin neresinin mahrem olduðu mes'elesine gelince: Ýmam Mâlik, îmam Þafii ve îmam Ebû HanÝfe: «Erkeðin mahrem yeri göbeði ile diz kapaklarýnýn arasýdýr» demiþlerdir. Kimisi de: «Erkeðin mahrem yeri, sadece ön ve arkasýndaki iki malum uzuvdur» demiþtir.
Bu ihtilâfýn sebebi; bu mevzuda varid olan iki sabit hadisin çeliþ-mesidir. Biri Cerhed'in, Peygamber (s.a.s) EfendÝmiz'in
«Uyluk avrettir»[110] buyurduðuna dair hadisidir. Diðeri de Enes'in «Peygamber (s.a.s) Efendimiz ashabý arasýnda otururken fotasýný uyluðundan sýyýrdý» [111] mealindeki hadisidir.
Buharý: «Enes'in hadisi senet bakýmýndan daha kuvvetlidir. Cerhed'in hadisi de ihtiyata daha uygundur» demiþtir.
Kimisi de «Erkeðin, mahrem yeri yalnýz malum uzuvlarý ile uyluklarýdýr» demiþtir. [112]
3. Kadýnýn Avret Yerleri:
Kadýnýn neresinin mahrem olduðu mes'elesinde de ihtilâf edilmiþtir. Ulemanýn çoðu, yüz ve elleri dýþýnda, bütün vücudunun mahrem olduðu görüþündedirler, imam Ebû Hanife: «Kadýnýn ayaðý da mahrem deðildir» demiþtir.
Ebû Bekir b. Abdurrahman ile Ýmam Ahmed ise: «Yüz ve eller de dahil, kadýnýn bütün vücudu mahremdir» demiþlerdir.
Bu ihtilâfýn sebebi, "Kadýnlar süslerini,-kendiliðinden görünen kýsmý müstesna- açmasýnlar"[113] âyet-i kerimesinde müstesna tutulan yerlerin, kadýnýn belli bir takým uzuvlarý olabildiði gibi, hareket halinde kapalý kalmasý mümkün olmayan yerleri de olabilmesidir.
«Hareket halinde kapalý kalmasý mümkün olmayan yerlerdir» diyenler:
"Ey Peygamber, eþlerine, kýzlarýna ve mü'minlerin kadýnlarýna (dýþarý çýkarken) üstlerine örtü almalarýný söyle. Bu, onlarýn tanýnmamalarýný ve dolayýsý île incitilmemelerini saðlar" [114] âyet-i kerimesini delil getirerek: «Kadýnýn bütün vücudu, hatta sýrtý bile mahremdir» demiþlerdir.
«Âyette müstesna tutulan yerlerden maksat -yüz ve eller gibi- kapatýlmasý adet olmayan bir takým belli uzuvlardýr» diyenler ise: «Kadýnýn yüzü ve elleri mahrem deðildir. Nitekim kadýn hacc'da yüzünü kapatmaz» demiþlerdir. [115]
B- Namazda Caiz Olan Giyinmenin Þekli:
Bu bab'ýn aslý, yukarýda mealini verdiðimiz
"Ey Âdemoðullari! Her mescidin yanýnda ziynetinizi takýnýnýz" [116]âyet-i kerimesi ile namazda bazý giyinme þekillerini yasaklayan hadis-i þeriflerdir.
Tahmin ederim ki bütün fýkýh âlimleri, «Îþtimali's-Sammâ» denilen, omuzlar veya avret yerlerini kapatmayan tek bir kumaþ parçasýna bürünmek gibi bazý giyim þekillerinden, -namazda avret yerlerinin açýkta kalmamasý için- nehyedildiðinde [117]müttefiktirler. Namazda avret yerleri kapalý olduktan sonra herhangi bir giyim þeklinin caiz olmadýðýný söyleyen bir fýkýh âlimini ben bilemiyorum. Namazda belli bir giyim þeklinin vücubu ancak Zahirîlerin usûlüne göre olur.
Fýkýh âlimleri, kiþinin bir tek elbise içinde namaz kýlabildiðinde müttefiktirler.
Çünkü Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e "Kiþi tek bir elbise parçasý ile namaz kýlabilir mi?" diye sorulmuþ, Efendimiz;
«Hepinizin iki libasý var mý ki?» diye cevap vermiþtir[118]
Kiþinin sýrtý ve karný açýk olduðu halde namaz kýlmasýnda ise ihtilâf etmiþlerdir. Cumhur cevazýný benimser. Çünkü bu iki uzuv erkekler için avret deðildir. Kimisi de cumhurdan ayrýlarak, caiz olmadýðýný, çünkü Peygamber (s.a.s) Efendimiz tek bir libas ile namaz kýlmayý yasakladýðý gibi, âyet-i kerimesinde de iyi giyinmenin emrolunduðunu söylemiþtir.
Cumhur, kadýna namaz için bir baþ örtüsü ile bir entarinin kâfi geldiðinde de müttefiktir. Çünkü rivayete göre Ümmü Seleme, Peygamber Efendi-miz'e "Kadýn nasýl bir libas içinde namaz kýlmalýdýr?" diye sormuþ, Efendimiz (s.a.s): «Baþ örtüsü ile ayaklarýnýn yüzünü kapatacak kadar uzun entari içinde» diye cevap vermiþtir .[119]
Hz. Aiþe (r.a.)'den de rivayet olunmaktadýr ki Peygamber (s.a.s) Efendimiz:
«Cenâbý ALLAH, hayýz görme yaþýna girmiþ kadýnýn baþ örtüsüz olarak kýldýðý namazý kabul buyurmaz» [120] buyurmuþtur. Bu hadis, Meymûne ve Ümmü Seleme'den de rivayet olunmuþtur.
Bunun için fýkýh âlimlerinin hepsi bu yolda fetva vermiþ ve «Eðer kadýn mahrem yerlerini kapatmadan namaz kýlarsa -namaz vakti çýkmýþ olsa bile-namazýný bir daha kýlmasý lâzým gelir» demiþlerdir.
Yalnýz Ýmam Mâlik: «Eðer henüz vakit çýkmamýþsa bir daha kýlar, çýkmýþsa kýlmaz» demiþtir. Cumhur, evin hizmetçisi olan cariyenin baþ ve ayaklan açýk olduðu halde namaz kýlabileceðini benimser. Yalnýz Hasan Basrî ona, baþýný örtmeyi vacib görmüþ, Atâ ise müstehab'dýr demiþtir.
Bu ihtilâfýn sebebi, mutlak olarak yasaklanan bir þeyden sakýnmak, namazýn sýhhati için de þart mýdýr, deðil midir diye ihtilâf etmeleridir. Þarttýr diyenler «O þeyden sakýnmadan namaz kýlmak caiz deðildir» demiþlerdir. Þart deðildir diyenler ise «O þeyi yapan kimse günah iþlemiþ olmakla beraber namazý caizdir» demiþlerdir ki bu, gasb edilen evde namaz kýlmak kabilinden bir þeydir. Bu mes'eledeki ihtilâf ise meþhurdur. [121] [106] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/255.
[107] A'râf,7y31.
[108] Müslim, Tefsir, 54/2, no: 3028.
[109] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/255-256.
[110] Ebû Dâvûd, Hammâm, 25/2, no: 4014.
[111] Buhârî,ýSa/m,8/12,no:371. .
[112] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/256.
[113] Nûr, 24/31
[114] Ahzâb, 33/59.
[115] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/256-257.
[116] A"râf,7/31.
[117] Buhârî, Satât, 8/10, no: 367; Müslim, Libâs, 37/20, no: 2099.
[118] Buhârî, Salât, 8/9, no: 365; Muslin:, Sclât, 4/52, no: 515.
[119] Ebû DâvÛd, Salât, 2/84, no: 6-1'J; ÝMkim, 1/250.
[120] Ebû Dâvûd, Salât, 2/8S, ,,: 611; Tirmizî, Salât, 2/277, no: 377.
[121] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/257-258.