Namazda necasetten taharet By: sidretül münteha Date: 29 Ocak 2011, 18:22:55
5. Namazda Necasetten Taharet:
Necasetten taharet sünnet-i müekkededir diyenlerin, "Namazda farzdýr, yani namazýn sýhhat þartlarýndan biridir", demeleri akýldan uzaktýr. Fakat farzdýr diyenler namaz için farzdýr demek istemiþ olabilirler (°). Bunu demek istememiþ olmalarý da mümkündür. Abdülvehhab, Ýmam Mâlik'in mezhebinden bu hususta iki görüþ nakletmektedir. Biri necasetten taharetin namazýn sýhhati için þart olmamasýdýr. Diðeri de, sadece necaseti hatýrlayan ve giderilmesine gücü yeten kimse için þart olmasýdýr ki bu mes'ele, taharet bahsinde geçti ve ihtilâfýn sebebini orada anlattýk. Mes'elenin burasýyla ilgili olan tarafý, mutlak olan bir farzýn, namaza girildiði zaman namazýn da farzý olup olmadýðý hususudur. Doðrusu þudur ki, bir þeyin mutlak olarak emredil-mesi -o þeyin bir baþka þeye þart olduðuna dair ayrý bir emir bulunmazsa- ona da þart olmasýný gerektirmez.
(a) Ebû Hanife'ye göre necasetten taharet, namazýn sahih (geçerli) olma þartlarmdandýr. [122]
6. Namaz Kýlýnabilecek Yerler
Namaz kýlýnmasý caiz olan yerler hususunda ihtilâf etmiþlerdir. Kimisi «Necis olmayan her yerde namaz kýlýnabilir» demiþtir. Kimisi; zibillikleri, hayvan kesim yerlerini, mezarlýklarý, yol kenarlarýný, yýkanma yerlerini, deve aðýllarýný ve Kâ'be'nin damýný istisna ederek «Buralarda namaz kýlmak caiz deðildir» demiþtir. Kimisi yalnýz mezarlýklarý, kimisi mezarlýklardan baþka, yýkanma yerlerini de istisna etmiþtir. Kimisi de «Namaz kýlýnmasý yasaklanan bu yerlerde namaz kýlmak mekruhtur, kýlýnýrca fasit deðildir» demiþtir. Bu, imam Mâlik'ten rivayet olunan görüþlerden biridir, imam Mâlik'ten, bu yerlerde namaz kýlmanýn mekruh olmadýðý da rivayet olunmuþtur. Ýmam Mâlik'ten bu görüþü Îbnü'l-Kasým rivayet etmiþtir.
Bu ihtilâfýn sebebi, bu mevzuda varid olan hadislerin birbirleri ile çeliþmesidir. Çünkü bu mevzuda, sýhhatlerinde ittifak ve ihtilâf edilen ikiþer hadis mevcuttur. Sýhhatlerinde ittifak edilen hadisler Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in:
«Benden Önce hiç kimseye verilmeyen beþ þey bana verilmiþtir ve yeryüzü bana namazgah ve temizleyici kýlýnmýþtýr. Namaz vakti girdiðinde ben nerede olursam orada namaz kýlarým» [123] hadisi ile
«Namazýnýzýn bir kýsmýný evlerinizde kýlýnz ve evlerinizi mezarlýk yapmayýnýz» [124] hadisidir.
Sýhhatlerinde ihtilâf edilen hadisler ise, biri -Tirmizî'nin kaydettiði üzere- Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in; -zibillikler, hayvan kesim evleri, mezarlýklar, yol kenarlarý, banyo yerleri, deve aðýllarý ve Kâ'be'nin damý olmak üzere- yedi yerde namaz kýlmayý yasakladýðýna dair hadistir.[125]
Ýkincisi Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in:
«Davar aðýllarýnda namaz kýlýn. Fakat deve aðýllarýnda kýlmayýn» buyurduðuna dair hadistir. Fýkýh âlimleri de, bu hadislerle ilgili olarak -tercih ile nesih, bina ve te'lif olmak üzere- üç yola ayrýlmýþlardýr.
Tercih ve nesih yoluna gidenler «Yeryüzü benim için namazgah ve temizleyici kýlýnmýþtýr» meþhur hadisi alarak bu hadisin diðer hadisleri neshet-tiðini, çünkü bu hadisin Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in fazileti hakkýnda olduðundan neshinin caiz olmadýðým söylemiþlerdir.
Bina yoluna gidenler ise: «îbâhe hadisi âmm'dir, nehiy hadisi hâsstýr, hâss'ý âmme bina etmek (hâss'ý âmme ek kabul etmek) lâzýmdýr» demiþlerdir. Bunlar da, üç gruba ayrýlmaktadýr.
Kimisi, yukarýda geçen yedi yerin hepsini de istisna etmiþ, kimisi: «Hamam ile mezarlýklar hakkýnda ayrý bir nehiy bulunduðu için bu iki yer hakkýndaki nehiy sabittir» diyerek yalnýz bu iki yeri istisna etmiþ, kimisi de yukarýda geçen ikinci hadise bakarak yalnýz mezarlýklarý istisna etmiþtir. Hâss'ý âmm'den istisna etmemek ve hadisleri te'lif etmek yoluna gidenlere gelince: Onlar da "Nehiy hadisleri kerahete, birinci hadis ise cevaze mahmuldür» demiþlerdir. Havra ve kiliselerde de namaz kýlmakta ihtilâf edilmiþ; kimisi «Caizdir», kimisi «Mekruhtur» kimisi de «Eðer resim ve heykeller varsa mekruhtur, yoksa caizdir» demiþtir. Bu son görüþ Ýbn Abbas'ýndýr. Çünkü 'Hz. Ömer (r.a.): «Resim ve heykeller yüzünden biz kiliselerine giremeyiz» demiþtir. «Kiliselerde namaz kýlmak mutlaka mekruhtur» diyenler, buna sebep olarak kiliselerin necis olma ihtimalini ileri sürmüþlerdir.
Çýplak yer üzerinde namaz kýlmanýn caiz olduðunda ihtilâf yoktur. Yere serilip üzerinde oturulan þeyler hakkýnda ise ihtilaf etmiþlerdir. Cumhur, hasýr ve benzeri yerden biten þeyler üzerinde namaz kýlmayý mubah görmektedir. Baþka þeyler üzerinde ise kimisi «Mekruhtur» demiþtir ki bu görüþ Ýmam Mâlik'indir .[126] [127] [122] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/259.
[123] Buhârî, Teyemmüm, 7/1, no: 335; Müslim, Mesâcid, 50, no: 521.
[124] Buhârî, Satât, 8/52, no: 432; Müslim, Salâtü'l-Müsâfirîn, 6/29, no: 777.
[125] Tirmizî, Salât, 258, no: 346.
[126] Buradaki ibarede rekâket (ifade zayýflýðý) bulunduðundan ne demek islendiði pek anlaþýlmamaktadýr. Bende Fýkh-ý Mâliki kitaplarý bulunmadýðý için 'cl-Fýkhü alc'l-Mezâhi-bi'1-Erbea' adlý kitabýn verdiði bilgiye dayanarak ibareyi bu þekilde tercüme etlim. Fakat, doðru olduðuna kani deðilim. Çünkü, Mâliki mezhebinin namazda mekruh saydýðý þeyler arasýnda, hasýr ve benzeri gibi yerden biten þeyler üzerinde namaz kýlmak bahsine bu kitapla deðinilmemekte, sadece -hasýr olsun baþka þeyler olsun- yumuþak þeyler üzerinde namaz kýlmak mekruhtur denilmektedir. [Mütercim]
[127] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/261-262.