Niyet By: sidretül münteha Date: 29 Ocak 2011, 18:18:50
8. Niyet
Fýkýh âlimleri, niyetin namazýn sýhhati için þart olduðunda müttefiktirler. Zira namaz, þeriatýn emrettiði þeyler arasýnda mânâ ve hikmetleri bilinmeyen taabbüd(kulluk) lerin baþýdýr. Ancak imamýn arkasýnda namaz kýlanýn niyette de imama uymasý gerekir mi gerekmez mi, yani imam hangi namaza niyet etmiþse, arkasmdakilerin de ayný namaza niyet etmeleri þart mýdýr diye ihtilâf etmiþlerdir. Þayet þartsa tabiidir ki öðle namazýnýn farzýný kýlmak isteyen kimse, ikindinin farzýný kýlan imama ve öðlenin sünnetini kýlmak isteyen de, öðlenin farzýný kýlan imama uyamaz.
Ýmam Mâlik ile îmam Ebû Hanife: «Muktedînin(imama uyanýn) niyetinin, imamýn niyetine uymasý gerekir», Ýmam Þafii ise: «Gerekmez» demiþlerdir.
Bu ihtilâfýn sebebi; Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,
«Ýmam, kendisine uyulsun diye imam edilmiþtir» [136] hadisinden anlaþýlan mânânýn, Muaz b. Cebel'in Peygamber (s.a.s) Efendimiz'le birlikte namaz kýldýktan sonra kavminin yanýna dönüp onlara ayný namazý kýldýrdýðý yolunda rivayet olunan hadisin [137] mefhumu ile çeliþmesidtr. Bunun Muaz'a mahsus olup «Ýmam, kendisine uyulsun diye imam olmuþtur» hadisindeki umumun niyete de þamil olduðunu söyleyenler, imama niyette de uymanýn þart olduðunu söylemiþlerdir. Muaz'a verilen bu iznin, diðer mükelleflerin de bu hususta izinli olduðu anlamýna geldiðini söyleyenler ise- ki asýl da budur- iki gruba ayrýlmýþlardýr.
Kimisi: «Bu hadisteki umum niyete þamil deðildir. Çünkü zahir olan, imamýn hareketlerine uymaktýr ve böyle olursa iki hadis arasýnda çeliþme de bulunmaz» demiþtir.
Kimisi de: «Niyete de þamildir ve bu hadis diðer hadisin umumundan bir istisnadýr» demiþtir.
Niyet mevzuunda, Mantuk (hükmü belirtilen) ile ilgisi bulunmayan bir-
takým mes'eleler daha varsa da o mes'elelerden bahsetmemeyi daha uygun buluyoruz. Çünkü ta baþta söylediðimiz gibi- bizim maksadýmýz, yalnýz þeriatta mantuk ile ilgisi bulunan mes'elelere yer vermektir. [138]
23. Namazýn Rükünleri Olan Okuyuþ ve Hareketler
Farz namazlarda bu okuyuþ ve hareketler, deðiþik durumlara göre azalýp çoðalmaktadýr. Bunlar, tek baþýna ve cemaatle kýlýnan namazlarda, Cum'a namazý ile diðer namazlarda, yolculukta ve hazerîlikte kýlýnan namazlarda, emniyetteyken ve korkulu zamanlarda kýlýnan namazlarda ve sýhhat hali ile hastalýk halinde kýlýnan namazlarda hep ayný deðildir. Biz de bunlarý, usûle uygun ve sýralý olarak anlatmak istiyorsak, önce hepsi arasýnda müþterek olanlarý toplu olarak, sonra her birine has olanlarý birer birer veyahut baþtan herbirini ayn ayn ele almalýyýz. îkinci þekil her ne kadar tekrarlamayý gerektiriyorsa da daha kolay ve fukahanýn izleyegeldiði bir usûl olduðundan biz de bu usûlde fukahaya uyup bu bölümü altý bab'a böleceðiz yani hazerîlikte, emniyette, sýhhatte ve tek baþýna kýlýnan namazýn hükümlerini birinci bab'ta, cemaatle kýlman namazýn hükümlerini ikinci bab'ta, Cum'a namazýnýn hükümlerini üçüncü bab'ta, yolculuk namazýnýn hükümlerini dördüncü bab'ta, korku namazýnýn hükümlerini besince bab'ta ve hastalýk hali namazýnýn hükümlerini de altýncý bab'ta anlatacaðýz. [139]
[136] Buharý, Ezan, 10/82, no: 732.
[137] Buhâri, Ezan, 10/60, no: 700; Müslim, Satât, 4/36, no: 465.
[138] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/267-268.
[139] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 1/269.