Velinin nitelikleri By: sidretül münteha Date: 26 Ocak 2011, 17:23:54
2. Velinin Nitelikleri:
Veli nasýl ve ne gibi vasýflara sahip olmalýdýr? Ulema -Ýslâm, buluð ve erkeklik olmak üzere- üç vasfýn velayetin þartý olduðunda, gayr-i müslim, çocuk ve kadýnýn veli olamayacaðýnda müttefiktirler. Fakat köle, fasýk ve sefih olan kimselerin veli olup olmadýðýnda ihtilâf etmiþlerdir. Ýmam Ebû Ha-nife «Köle veli olabilir» demiþse de ulemanýn çoðu kölenin veli olamayacaðýný söylemiþlerdir. Rüþde gelince: Ýmam Mâlik'in mezhebinde meþhur olan görüþ, yani Mâlikî ulemasýndan çoðunun görüþü, rüþdün velayetin þartý olmadýðý yolundadýr ki, Ýmam Ebû Hanife de buna katýlýr. Ýmam Þafii ise, «Sefih olan kimse veli olamaz» demiþtir. Mâliki ulemasýndan Eþheb ile Ebû Mus'ab da bu görüþtedir.
Bu ihtilâfýn sebebi, bu velayeti de mal velayetine benzetmiþ olmalarýdýr. «Mal velayetinde reþid olmayan bir kimse bunda reþid olabilir» diyenler, evlenme velayetinde rüþdü þart koþmamýþlardýr. «Böyle bir þey mümkün deðildir. Zira sefih olan kimse her sahada sefihtir» diyenler ise, «Velinin reþid olmasý þarttýr» demiþlerdir.
Fýþkýn zýddý olan adalet vasfýna gelince: Bundaki ihtilâfýn sebebi de «Fasýk olan kimse, velayeti altýnda bulunan kadýna kefâet arar mý, aramaz mý?» diye tereddüt etmeleridir. Zira dinine hýyanet eden kimseye hiçbir zaman güvenilemez. Bununla beraber diyebiliriz ki: Velayeti altýnda bulunan kadýna kefâet aramasý, herkesin yaratýlýþýnda mevcuttur. Zira eðer bunu yapmazsa kendine de leke sürmüþ olur. Dine karþý saygýlý olmak vasfý ise, kiþinin yaratýlýþýnda mevcut olmayýp sonradan kazanýlýr.
Köle de, içtimaî mevkii düþük olduðu için, nasýl adaletinde ihtilâf edilmiþse, velayetinde de ihtilâf edilmiþtir. [39] [39] Ýbn Rüþd Kadý Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüþd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayýnlarý: 2/427-428.