Gaybet hali By: sumeyye Date: 23 Ocak 2011, 15:24:40
Gaybet Hali:
Nefsin hallerinden biri de "gaybet"tir, Gaybet, nefsin þehevî arzularýný unutmasý, onlardan habersiz olmasýdýr. Âmir b. Abdullah þöyle demiþtir: "Gördüðüm kadýn mý, duvar mý hiç fark etmem."
el-Evzâî'ye, [1130]Mavi gözlü cariyeni çarþýda gördük," demiþler, "Mavi gözlü mü o?" diye cevap vermiþ. [1131]
Mahk (Uzun Süre Yeme Ve Ýçmeden Kesilme) Hali:
Nefsin bir diðer hali, normalin üzerinde bir süre boyunca yeme ve içmeden kesilmesidir. Bu, nefsin akýl tarafýna meyli, aklýn da Allah Teâlâ'nýn nuruyla dolmasý sonucu olur ve onun bu hali, yeme ve içme yerine geçer. Rasûlullah'ýn, "Hanginiz benim gibi olabilir? Þüphesiz ben gecelerim de Rabbim beni doyurur ve içirir; (siz ise öyle deðilsiniz ki). [1132] hadisi bu manayý ifade eder. [1133]
Kalp, Akýl Ýle Nefis Arasýnda Bir Yerdedir:
Bil ki: Kalp, akýl ile nefis arasýnda bir yerdedir. Bazen müsamahalý davranýlýr ve makamlarýn çoðu ya da tamamý kalbe nisbet edilebilir. Bu tür kullanýlýþ doðrultusunda pek çok âyet ve hadis bulunmaktadýr. Dolayýsýyla bu ince nokta unutulmamalýdýr. [1134]
Ýman Nurunun, Nefsin Hayvaný Dürtüsüne Karþý Koymasý:
Bil ki: Ýman nurunun, hayvânî nefsin ve sebul[1135]kalbin dürtülerinden her bir türüne karþý koymasý, ayrý bir isimle anýlýr. Ra-sûlullah (s.a.), bunlardan her birinin ismine ve vasfýna dikkat çekmiþ bulunmaktadýr.
Akýlda, rahmaný havâtýrýn (telkinler) oluþumu için bir meleke hasýl olduðunda, nefiste de bu havâtýrý kabule hazýr bir meleke meydana geldiðinde, bu bir makam olur
Buna göre iman nurunun feveran ve isyan dürtüsüne karþý koyma melekesine, "masiyete karþý sabýr" adý verilir ve bunun yeri kalptir.
Tembellik ve uyuþukluk dürtüsüne karþý koyma melekesine, "ictihâd=çalýþma" ve "tâat üzere sabýr" adý verilir.
Serî sýnýrlarý Önemsemeyerek aþma, ya da onlarýn zýdlarýna meyletme dürtüsüne karþý koyma melekesine, "takva" denir.
Bazen "takva" kelimesi, üç letâifýn bütün makamlarýný ifade etmek için kullanýlabilir. Hatta onlardan doðan fiiller için de kullanýldýðý olur. "O kitap, takva sahipleri için bir hidayet kaynaðý ve yol göstericidir. O takva sahipleri ki, gayba inanýrlar, namaz kýlarlar[1136]âyeti bu son kullanýlýþ doðrultusunda gelmiþtir.
Hýrs dürtüsüne karþý koyma melekesine, "kanâat" denir.
Acele etme dürtüsüne karþý koyma melekesine, "teenni" denir.
Öfke dürtüsüne karþý koyma melekesine, "hilim" denir ve bunun yeri kalptir.
Cinsel þehvet dürtüsüne karþý koyma melekesine, "iffet" denir.
Lügat parçalama, kötü söz etme dürtüsüne karþý koyma melekesine, "susma", "dili tutma" denir.
Üstünlük taslama ve kendini gösterme dürtüsüne karþý koyma melekesine, "hamal = kendini göstermeme" denir.
Sevgi, buðz ve diðer duygularla ilgili dürtülere karþý koyma melekesine, "istikâmet" denir.
Bunlarýn dýþýnda daha pek çok dürtü vardýr ve onlara karþý koyma melekelerinin ayrý ayrý adlan bulunmaktadýr. Bütün bunlar, bu kitabýn "Ahlâk" bahsinde ayrý ayrý ele alýnacaktýr. Ýnþâallahu Teâlâ! [1137]
[1131] Þah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliða Ýslâm Düþüncesinin Ýlkeleri, Ýz Yayýnlarý: 2/314.
[1132] Müslim, Sýyâm, 57.
[1133] Þah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliða Ýslâm Düþüncesinin Ýlkeleri, Ýz Yayýnlarý: 2/314.
[1134] Þah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliða Ýslâm Düþüncesinin Ýlkeleri, Ýz Yayýnlarý: 2/315.
[1135] Kalbin vahþî hayvanlara has saldýrgan özellikleri.(Ç)
[1136] Bakara 2/2-5.
[1137] Þah Veliyyullah Dihlevî, Hüccetullâhi’l-Bâliða Ýslâm Düþüncesinin Ýlkeleri, Ýz Yayýnlarý: 2/315-316.