Namaz By: Hadice Date: 13 Ocak 2011, 07:55:10
Namaz
1172. Resulullah (AS), bir hadisinde, “Namaz dinin direðidir”86 buyurmaktadýr. Kur’an ise yüzden fazla ayette bu konuya deðinerek ona salât (eðilip çökme), zikir (anma, hatýrlama), tesbîh (arýndýrma, saflaþtýrma), inâbe (saygýyla diz çökme) vb. gibi deðiþik isimler vermektedir.
1173. Allah’ýn yeryüzündeki egemenlik ortamýný oluþturabilmek düþüncesiyle Kur’an, günde beþ vakit namazýn kýlýnmasýný emretmiþtir:
“… (1) Güneþin doðmasýndan önce de, (2) batmasýndan önce de Rabbini övgü ile tesbih et; (3) gecenin bir kýsým saatleri ile (4-5) gündüzün etrafýnda (iki ucunda) da tesbih et …”87
Ayette geçen “etrafýnda” deyimi çoðul olduðu için bunu en azýndan “iki” þeklinde anlamamýz gerekir. Nitekim baþka bir ayette geçen tarafeyn deyimi de bunu doðrulamaktadýr.88 Ýlkin güneþin doðuþundan önceki namazdan söz edildiði için, “günün her iki ucu (etrâf) deyimi sadece “öðle,” ve “akþam” namazlarý için kullanýlabilir. Bu durumda, sabahleyin erkenden kalkýp sabah namazýný (salâtu’l-fecr), daha sonra öðle (salatu’z-zuhr) ve ikindi (salatu’l-asr) namazlarýný, güneþ battýktan hemen sonra akþam namazýný (salâtu’l-maðrib) ve gece olduðunda da yatsý namazýný (salâtu’l-ýþâ) kýlmak gerekmektedir. Böylece her mümin, Yaratýcýsýna itaat ettiðini ve onu tanýyýp kabul ettiðini göstermek üzere, her namaz vakti içinde birkaç dakikalýðýna da olsa bütün maddî ve kiþisel çýkarlarýný bir yana býrakacaktýr. Haklar ve görevler arasýnda karþýlýklý bir iliþki bulunduðuna göre namaz, insanýn yerine getirmesi gereken bir ödev ve Rabbinin de bir hakkýdýr. (Burada biraz konumun dýþýna çýkýp, hemen tamamý gayrý müslim olan toplumlarda yaþayan müslüman bireylere, inançlarýnýn gereði olan görevlerini yerine getirirken kendilerine bir takým ayrýcalýk ve istisnaî durumlarýn tanýnmasý gerektiðine iþaret etmek istiyorum. Vakit namazlarýnýn farz kýlýnmasý sýrasýnda vahyedilen Kur’an’ýn þu ayetine kýsaca göz atmak yeterli olacaktýr:
“Allah her þahsý ancak gücünün yettiði ölçüde mükellef kýlar.”89
Allah katýnda önemli olan, insanýn gösterdiði niyet ve iradedir, yoksa ortaya koyduðu çabanýn sonucu deðil.)
1174. Vakit namazlarý dýþýnda, haftada bir kez cuma günleri kýlýnan bir namaz daha vardýr.90 Ayrýca yýlda iki kez kutlanan bayramlar, -biri Ramazan ayýnýn sonunda ve diðeri Hacc için Mekke’de toplanýldýðý sýrada- kýlýnan özel bayram namazlarý ile baþlar.
1175. Kur’an’a göre,91 canlý ya da cansýz her varlýk, kendisine özgü bir biçimde Rabbini tesbih edip yüceltir. Aþaðýdaki ayet son derece ibret verici ve öðreticidir:
“Görmez misin ki göklerde olanlar ve yerde olanlar, güneþ, ay, yýldýzlar, daðlar, aðaçlar, hayvanlar ve insanlarýn birçoðu Allah’a secde ediyor; birçoðunun üzerine de azap hak olmuþtur…”92
Aþaðýdaki ayette salât (namaz) teriminin kullanýlýþý özellikle dikkat çekicidir:
“Göklerde ve yeryüzünde bulunanlarla dizi dizi kuþlarýn Allah’ý tesbih ettiklerini görmez misin? Her biri kendi salâtýný (duasýný) ve tesbihini (öðrenip) bilmiþtir. Allah, onlarýn yapmakta olduklarýný hakkýyla bilendir.”93
Bir Müslümanýn namaz kýlýþ biçimi, bir bakýma bütün yaratýklarýn çeþitli þekillerde gerçekleþtirdiði namaz kýlma tarzlarýný bir araya toplamýþtýr: Yýldýzlar gökyüzündeki hareketlerini sürekli tekrar edip dururlar (Müslüman da namaz esnasýnda belli hareketleri tekrar eder). Daðlar ayakta dikili dururlar (Müslüman da namaza ayakta durarak baþlar: Kýyâm). Hayvanlar sürekli öne eðik dururlar (Namazdaki ikinci hareket öne eðilmektir: Rükû). Aðaçlarýn aðýzlarý onlarýn kökleridir ve onlar aracýlýðýyla, yani sürekli yerlere kapanarak, kendileri için gerekli besinleri ararlar (Müslümanlar da namazlarýnýn üçüncü hareketi olarak, alýnlarýný yere koymak suretiyle secde ederler; aðaçlarýn secdesi için bk. Rahmân: 55/6). Akarsular sürekli olarak yýkayýp temizlerler (Müslüman da namazdan önce abdest alýr) vs.
1176. Namazýn taþýdýðý sýrlardan bahseden büyük mutasavvýf Ahmed Veliyyullah ed-Dihlevî þu açýklamada bulunur:
“Þunu bil ki insan, bazen þimþek hýzýyla Huzur-u Ýlâhî’ye götürülüp kendisini Allahu Azîmü’þ-Þân’ýn Arþ’ýnýn mümkün olduðu kadar yakýnýnda bulur. Orada bu insanýn bütün benliðini kuþatan bir takým ilâhî tecelliler meydana gelir. Orada öyle þeyler görüp hisseder ki, insan dili bunlarý ifadeden âciz kalýr. Bir þimþek hýzýyla meydana gelen bu hal geçip gittikten sonra insan, daha önceki durumuna döner ve bu coþku ve vecd halinin kaybolup gitmesinden dolayý kendini üzüntü ve ýzdýrap içinde bulur. Ve böylece elinin altýndan kaçýp giden bu hali tekrar elde etmek için büyük çaba gösterir. Allah hakkýnda edindiði bu bilgi (Ma’rifetullah) sayesinde ve bu dünyada içinde bulunduðu koþullar dahilinde, O’nunla hemhâl olmaya çalýþýr. Bu, hürmet, sadakat ve neredeyse doðrudan doðruya Allah ile baþ baþa olma durumudur... Namaz esas itibariyle üç aþamadan oluþur: Önce, Allah’ýn büyüklük ve yüceliði karþýsýnda tevazu ve alçak gönüllülük göstermek; daha sonra (Allah’ýn) bu mutlak üstünlük ve yüceliðini tanýyýp bildiðini belli formüllerle dile getirmek; ve nihayet, vücudu ve bütün organlarýyla en uygun saygý ve hürmet ifadesine bürünmek... Herhangi birine saygý ve hürmette bulunmak istediðimizde ayaða kalkar ve saygý gösterip kendisinden bir istekte bulunacaðýmýz kimseye karþý döneriz. Ýnsan, daha fazla saygý gösterdiðini vurgulamak için eðilir ve baþýyla selam verir... Tevazu ve alçakgönüllülüðün en tepe noktasý, zirvesi baþý öne eðmektir; böylece benlik bilinci, saygý duyulan nesne karþýsýnda topraða kadar deðdirilmek suretiyle, olabildiðince yoðunlaþtýrýlmýþ olur… Ýnsan, manevî geliþiminin zirvesine yavaþ yavaþ ulaþabildiði için, kuþkusuz böylesine bir yolculukta üç aþamadan geçecektir. Nitekim namazýn tam ve sahih olmasý için, þu üç rüknü içermesi gerekir: Ayakta durup dikilmek (kýyâm), öne eðilmek (rükû), ve Allah’ýn büyüklüðü karþýsýnda insan olarak aczini ve O’nun yüceliðini hissetmek ve böylece ruhun gerekli olgunluða ermesini saðlamak için, Allah’ýn huzurunda baþýný yere koymak (secde).94
1177. Bilindiði gibi günde beþ vakit namaz kýlmak, Resulullah (AS) Mirac’a çýktýðý sýrada Müslümanlara farz kýlýnmýþtý. Ayrýca Muhammed (AS):
“Namaz, mü’minin miracý, yani ilâhî huzura yükselmesidir”95 buyurmuþtur ki, gerçekten de namazýn sonunda mümin kendisini Allah’ýn huzurunda hisseder. Bunlar boþ yere söylenmiþ sözler deðildir. Bir Müslümanýn namaz sýrasýnda yaptýðý hareketlere bir göz atalým:
1. Önce ayakta dikilip durarak ellerini kaldýrýr ve “Allahu Ekber (Allah en büyüktür) der. Böylece O’nun dýþýnda herþeyi reddedip sadece O’nun emir ve irâdesine tâbi olur.
2. Rabbinin þânýna yaraþýr övgülerde (hamd) bulunduktan sonra, O’nun Zât-ý Ulûhiyeti karþýsýnda kendisini o denli aciz ve zayýf hisseder ve saygýsýnýn göstergesi olarak baþýný eðer (rükû’a gider) ve þöyle der: “Büyüklük ve Yücelik sadece kendisine ait olan Rabbimi her türlü noksanlýktan arýndýrýp yüceltirim” (Sübhâne Rabbiye’l-Azîm).
3. Sonra doðrularak kendisini bu doðru yola ilettiði için Allah’a þükür ve hamd eder. Ve bir an için, Allah’ýn yüceliði ve kendi hareketinin basitliði ve küçüklüðü karþýsýnda düþünceye dalýp bundan o derece etkilenir.
4. Ve derhal secde’ye kapanarak, tam bir acizlik içinde baþýný yere deðdirir ve þöyle der: “Büyüklük ve Yücelik sadece kendisine ait olan Rabbimi bütün noksanlýktan arýndýrýp yüceltirim” (Sübhâne Rabbiye’l-A’lâ).
5. Bu hareketleri birkaç kez tekrarladýktan sonra, namaz kýlan kiþi kendini, arada hiç bir aracý olmaksýzýn doðrudan doðruya Allah’ýn huzurunda bulur ve dua ederek ondan yardým talep eder. Ýki kiþi karþýlaþtýðýnda daima aralarýnda bir selâmlaþma olur. Müslüman da, namaz kýlarken, Mirâc sýrasýnda Muhammed (AS) ile Allah arasýnda geçmiþ olan selamlaþma ifadelerini aynen tekrar ederek þöyle der:
“- En kutsal ve en zâhidâne saygý ve yüceltmeler Allah’adýr.
- Ey Nebî! Allah’ýn rahmet ve bereketi de Senin üzerine olsun!
- Allah’ýn selâmý bizim üzerimize ve Allah’ýn sâlih kullarý üzerine olsun!”
(-Et-Tahiyyâtu li’llahi ve’s-Salevâtu ve’t-Tayyibâtu.
-Es-Selâmu aleyke eyyühe’n-Nebiyyu ve Rahmetu’llahi ve berakâtuhu.
- Es-Selâmu aleynâ ve alâ ibâdi’llahi’s-Sâlihîn).
1178. Ýþte Ýslâm’da insanýn Allah’a eriþebileceði en yüksek mertebe, bir Müslümanýn günde beþ vakit erebileceði “mirâc,” Muhammed (AS)’in kendi göðe eriþinin (Mirac’ýn) bir hatýrasý olarak kendisine inananlara Allah katýndan getirdiði “ilâhî armaðan” bundan ibarettir. Resulullah (AS) bir hadisinde, namazýn mü’minin mirâcý olduðunu söylerken (bkz. Suyûtî), bir baþka hadisinde de namazýn Kurbân (Allah’a yaklaþma) ya da Burhân (Allah’ýn tecellisi) olduðunu ifade etmektedir (Ýbn Hanbel’den naklen, Müsned, III, 321, 399).
1179. Biz burada sadece namazýn rûhî-mânevi yönünü ortaya koymaya çalýþtýk; oysa onun birçok maddî-dünyevî yararlarý da vardýr. Namaz, günde beþ defa bir semtin sakinlerini ve haftada bir kez (Cuma günü) de bir þehrin halkýný bir araya toplar. Bunlarýn dýþýnda, birbirlerinden uzak þehirlerde oturan insanlarýn, gerek toplumdaki sýradan memurlarýn gerekse o bölgedeki yüksek dereceli Devlet görevlilerinin yan yana gelip buluþtuðu bayram namazlarý vardýr. Öte yandan, o yörenin idarî baþkanýnýn (baþkentte ise Devlet Baþkanýnýn), namazlara imamlýk etmek gibi bir ayrýcalýk ve hatta görevi vardýr. Toplumsal yönden bu namazlarýn ortaya koyacaðý sonuç ve bunlardan alýnacak yarar, müminlerin çevrelerinde Allah’ýn hüküm ve irâdesinin egemen olduðunu yakýndan görüp hissetmeleridir; böylece inançlý kimse ömrünü askerî bir disiplin içinde geçirir; gösteriþli ve parlak bir tören olmaktan çok uzak bir ibadet olan cemaatle namaz sýrasýnda, onu kýldýran imamýn bir takým komutlarý doðrultusunda hep birlikte belirli hareketler yapýlýr. Ayrýca, dünyanýn dört bir tarafýndaki Müslümanlar, namazlarý esnasýnda hep birlikte bedenlerini ve yüzlerini tek bir merkez olan Mekke’deki Beytullah’a (Allah’ýn Evi), Kâbe’ye çevirirler. Bu Kýbleye yönelme hareketi, en basit ve en az geliþmiþ bir insanýn bile ruhunu ürpertmekten geri kalmaz ve ona, bütün cemaatin her yerde Hâzýr ve Nazýr olan, itaat edilmeye deðer Bir ve Tek Allah’a boyun eðdiðini hatýrlatýr.
1180. Her namazdan önce abdest alma denilen birtakým temizlik faaliyetlerinde bulunulur; insanýn bedeni, giysileri ve üzerinde namaz kýlýnacak yer temizlenir, ve bütün bunlara bir de, insanla Rabbi arasýnda gerçekleþecek olan buluþma (miraç) için gerekli koþul olan ruh ve gönül temizliði eklenir.
1181. Bu daha çok, iþin maddî-dünyevî hayatýn içinde rûhî-mânevî bir ortam meydana getirmek amacýyla bedenle yapýlan ibadetlere özgü boyutudur. Ancak bu arada müminin her an Allah’ý düþünmesi ve çalýþýrken, yatarken ve bir iþ yapmak için kalktýðý sýrada onu hatýrlayýp aklýna getirilmesi de tavsiye edilmektedir. Kur’an bu konuda bize þöyle söyler:
“Onlar ayakta dururken, otururken, yanlarý üzerine yatarken (her vakit) Allah’ý anarlar, göklerin ve yerin yaratýlýþý hakkýnda derin derin düþünürler (ve þöyle derler): Rabbimiz! Sen bunu boþuna yaratmadýn…”96
Kur’an’ýn bir baþka ayetinde ise Allah’ýn, gökte ve yerde olan herþeyi bizim için yarattýðý ve bundan yararlanmamýz gerektiði belirtilmektedir.97 Ancak, bizim yararlanmamýz için emrimize sunulan bu nimetlere karþýlýk, bizim de kendisine bütün bunlarý borçlu olduðumuz Zât’a itaat etmemiz ve ona þükranlarýmýzý sunmamýz, (Allah’a) isyandan, (diðer yaratýklara karþý) zulüm ve haksýzlýktan uzak durmamýz gerekir.
86 Ýbn Hiþâm, s. 106; Suheylî, I, 112 (Buhârî vb. den naklen; Ýbn Sa’d, I/1, s. 80.
87 Suheylî, I, 112 (Buhârî’den naklen); Taberî, I, 1126-1127.
88 Ýbn Sa’d, I/I.
89 Suheylî, I, 92.
90 Ýbn Hiþâm, s. 115-117.
91 Casanova, Mohammed et la fin du monde (Muhammed ve Dünyanýn Sonu), s. 28.
92 Bk. Yuhanna Ýncili, I: 21-23.
93 Câhiz’e göre (Mehâsin, s. 165), Ebû Tâlib bezzâz (kumaþ tüccarý) idi.
94 Halebî, Ýnsân, I, 164.
95 Bk. Lisânu’l-Arab, “Bâ-Vav-Nûn” maddesi.
96 A.g.e.
97 Ýbn el-Kelbî, Kitâbu’l-Esnâm, s. 12.
Ynt: Namaz By: Haktan7/b Date: 13 Nisan 2015, 15:05:47
Selaymun Aleyküm .
Namaz Ýslamýn 5 Þartýndan Biridir . Yüce Allah Bizleri Namaz Kýlanlardan Eylesin Ýnþallah .
Paylaþým Ýçin Allah Razý Olsun .
Ynt: Namaz By: bahriþan 8/b Date: 13 Nisan 2015, 15:08:16
yaþadýðýmýz sürede namazlarýmýzý kýlalým oruçlarýmýzý tutalým allah rýzasý için ibadetlerimizi yapalým