Besin Zehirlenmesi By: Eslemnur Date: 26 Aralýk 2010, 03:54:57
Besin Zehirlenmesi
Virüs, bakteri veya kimyasal madde bulaþmýþ gýdalarýn yenmesinden sonra meydana gelen zehirlenmedir. Hafif bir sindirim sistemi rahatsýzlýðýna ve vücudun susuz kalmasýna neden olabilir. Hafif zehirlenmeler, birkaç saat veya en kötü durumda 1-2 gün sürer. Fakat bazý besin zehirlenmeleri -botulizm ve kimyasal zehirlenme- çok þiddetlidir ve kiþinin hayatýný tehdit edebilir.
Belirti ve Bulgular :
Genellikle besin zehirlenmelerinde bulantý-kusma ve ishal görülür.
• Bakteriyel besin zehirlenmesi: Karýn aðrýsý, bulantý-kusma ve ishal görülür. 1 saat - 4 gün içinde baþlar, ve dört güne kadar sürer.
• Viral besin zehirlenmesi: Karýn aðrýsý, bulantý-kusma, ishal, baþaðrýsý, ateþ ve titreme görülür. 12-48 saat içinde baþlar. Genellikle deniz mahsüllerinin yenmesinden sonra olur.
• Kimyasal besin zehirlenmesi: Bulantý-kusma, ishal, terleme, sersemlik, gözlerde sulanma, aþýrý tükürük üretimi, bilinç bulanýklýðý ve karýn aðrýsý görülür. 30 dakika içinde baþlar.
• Botulizm: Kusma, konuþma ve görme bozukluðu, kafadan baþlayarak ayaklara doðru ilerleyen kas güçsüzlüðü görülür. Çok ender görülen fakat çok ciddi bir bakteriyal besin zehirlenmesi tipidir.
Sebepleri :
• Bakteriyel besin zehirlenmesi: Pek çok bakteri besin zehirlenmesine neden olabilir. Bunlar arasýnda; Staphylococcus aureus, E. coli, ve Salmonella en sýk rastlanan bakterilerdir.
• Viral besin zehirlenmesi: Özellikle midye gibi kabuklu deniz mahsulleri yenmesi sonucu meydana gelir.
• Kimyasal besin zehirlenmesi: Özellikle böcek zehirleri veya gýdalarýn saðlýksýz kaplarda tutulmasý sonucu meydana gelir.
• Botulizm: Özellikle evde hazýrlanmýþ konservelerin yenmesi sonucu meydana gelir. Botulizme sebep olan bakteri, oksijensiz ortamlarda da üreyebilir ve besinlerin piþirilmesiyle ölmez. Ayný zamanda bal verilen yenidoðanlarda da görülebilir. Söz konusu bakteri, balda doðal olarak bulunur. Ancak, yenidoðanlarýn sindirim sistemi henüz yetiþkinler kadar geliþmiþ olmadýðý için bakteriyi nötralize edemez.
Teþhis etme :
• Belirti ve bulgularýn detaylý þekilde sorgulanmasý.
• Kan ve dýþký analizleri .
• Þüpheli besin maddelerinde bakteri taramasý.
Yapýlmasý gerekenler :
Eðer þikayetleriniz hafifse muhtemelen bir doktora görünmenize gerek yoktur.
Evde kendi kendinize tedavi olmaya çalýþýyorsanýz :
• Kusma ve ishal vücudunuzun zehiri atma yöntemidir. Dolayýsýyla; þikayetlerinizin baþlamasýný takip eden 24 saat zarfýnda kesinlikle bulantýyý veya ishali önleyici ilaçlar kullanmayýn.
• Aðýzdan sývý alabilecek hale geldiðinizde, yaklaþýk 12 saat boyunca temiz su ve sulu gýdalar alýn. Daha sonra çorba, haþlanmýþ patates ve pirinç gibi gýdalar almaya çalýþýn.
• Kuralýnýz, ishal ve kusmayla kaybettiðiniz sývýya eþdeðer miktardaki sývýyý geri almaya çalýþmak olmalýdýr. Çünkü ishal ve kusma, vücudunuzun yüksek miktarda su ve mineral kaybetmesine neden olur. Vücudun susuz kalmasý ise özellikle çocuk ve yaþlýlarda ciddi sorunlara sebep olabilir.
Doktor kontrolünde uygulanabilecek tedavi yöntemleri :
• Özellikle kimyasal besin zehirlenmesi durumunda mide ve barsaklarýn yýkanmasý gerekir.
• Müshil ilaçlarý kullanýlabilir.
• Eðer çok þiddetli bulantý ve kusma varsa, durum kontrol altýna alýnana kadar bulantýyý ve ishali engelleyici ilaçlar kullanýlabilir.
• Kusma duruncaya kadar aðýzdan beslenme kesilmelidir. Daha sonra 24 saat süreyle sulu besinler verilmelidir.
• Ateþi yüksek olmayan hastalarda antibiyotik tedavisinin yeri yoktur.
• Eðer hastada sývý kaybýna baðlý þok durumu geliþirse, damardan sývý verilmesi ve þokla mücadele gerekebilir.
• Botulizm durumunda yapay solunum gerekebilir.
Hekime Baþvurulmasý Gereken Durumlar :
• Botulizm belirtileri gözlerseniz.
• Kimyasal besin zehirlenmesi belirtileri gözlerseniz. Çünkü alýnan kimyasal madde, hayati organlara zarar verebilir.
• Kusma ve ishal çok þiddetli ve iki günden uzun sürmüþse. Bu durumda, vücudunuz susuz kalabilir ve hayatýnýzý tehdit edici sorunlar ortaya çýkabilir.
Botulizm
Clostridium botulinum toksininin konserve yiyeceklerle alýnmasý sonucu ortaya çýkan öldürücü bir besin zehirlenmesi.
Belirti ve Bulgular :
• Konservenin yenmesinden 12-36 saat sonra zehirlenme belirtileri ortaya çýkar.
• Yutma güçlüðü, konuþma güçlüðü.
• Bulantý, baþ dönmesi, halsizlik.
• Çift görme, gözbebeði reflekslerinin kaybý, gözlerde uyum bozukluðu.
• Kas felci.
• Kabýzlýk.
• Solunum felci.
Yapýlmasý gerekenler :
• Erken baþvuran vakalarda mide yýkama ve lavman.
• Antibotulinik serum.
• Semptomatik tedavi, þokla mücadele parenteral sývý verilmesi.
• Ýntübasyon veya trakeostomi ile yapay solunum gerekebilir.
• Hasta yoðun bakým altýnda tutulmalýdýr.
• Ayný yiyecekten yemiþ olan diðer kiþiler de belirti olmasa bile gözlem altýna alýnmalý, ve antibotulinik serum verilmelidir.
• Bu hastalýðýn belirtilerinden kuþkulanýyorsanýz doktora danýþýnýz.