D Vitamini By: Eslemnur Date: 25 Aralýk 2010, 18:47:45
D Vitamini
Kalsiyumun güçlü kemikler için temel öneme sahip olduðunu biliyorsunuz. Ancak kemiklerinize ulaþan kalsiyumun miktarýný artýrmak için D vitaminine ihtiyacýnýz olduðunu unutmayýn. Bu yüzyýlýn baþýnda D vitamini noksanlýðýnýn raþitizme yol açtýðý keþfedildi ve bu vitaminin, beslenmenin temel öðelerinden biri olduðu anlaþýldý. Çocukluk çaðýnda görülen raþitizmde kemik geliþimi bozuluyor ve kemiklerde biçim bozukluklarý ortaya çýkýyordu. Bugün D vitamini desteði sayesinde, çocuklarda D vitamini noksanlýðý neredeyse tümüyle ortadan kaldýrýldý ama yetiþkinlerin de D vitamini alýmýna dikkat etmesi gerekiyor. Vücudumuz güneþ ýþýnlarý ve besinlerden D vitamini üretir. Cildimiz ultraviyole ýþýnlarýna maruz kaldýðýnda, cildimizdeki kimyasal bir madde, D vitamininin inaktif formuna dönüþür. Bazý besinlerde de D vitamini bulunur. Tereyað, yumurta ve yaðlý balýklar doðal D vitamini kaynaklarýdýr. D vitamini katkýlý süt, margarin ve bazý kahvaltýlýk tahýllarda D vitamini bulunur. Ýnaktif D vitamini, kan yoluyla karaciðere getirilir ve burada vücudun kullanabileceði aktif forma dönüþür. D vitamininin aktif formu, ince barsaklardan kalsiyumun emilmesine yardýmcý olur, kalsiyumun kemiklerde ve diþlerde tutulmasýný saðlar. D vitamini ve kalsiyumun uzun süreli eksikliði osteoporoza neden olur. Osteoporozda kemikler dayanýksýz ve kýrýlgan bir durum alýr. Daha seyrek olarak, yetiþkinlerde D vitamini eksikliði sonucunda kemiklerde yumuþama ve biçim bozukluðu ile kendini belli eden osteomalazi ortaya çýkar.
D vitamini sentezi ile etkileþen faktörler
Vücudumuz, D vitaminini güneþ ýþýnlarý yardýmýyla sentezlediðinden haftada üç defa 10-15 dakika süreyle kollarýn, ellerin, yüzün doðrudan güneþ ýþýðýna maruz býrakýlmasý, D vitamini sentezini uyarýr. Ancak saðlýk sorunlarý nedeniyle kapalý mekanlarda bulunan veya yeterli güneþ görmeyen bölgelerde yaþayanlarda D vitamini eksikliði görülebilir. Kýþ aylarýnda güneþin yetersiz olmasý ve kalýn giysiler de D vitamini yapýmýnýn azalmasýna neden olur. Yapýlan bir çalýþma 66 ile 99 yaþlarý arasýndaki kiþilerin kýþ aylarýnda D vitamini depolarýnýn azaldýðýný ortaya koymuþur. Yaþla birlikte vücudun UV ýþýnlarýndan D vitamini sentezleme yeteneði azalýr. Böbrek veya karaciðer hastalýðý nedeniyle inaktif D vitaminin aktif forma dönüþtürülme yeteneði azalýr. Þipru gibi yað emilini azaltan barsak hastalýklarý D vitamini emilimini de azaltýrlar. Aritmi ve epilepside kullanýlan fenitoin de D vitamini noksanlýðýna yol açabilir.
Yeterli D vitamini almak için ne yapmalý?
Biraz güneþe çýkýn--Yaz aylarýnda haftada üç defa 10-15 dakika güneþlenin. Böylece kýþ aylarýnda harcayacaðýnýz D vitaminini karaciðerinizde depolamýþ olursunuz. Cildin düzenli olarak kýsa sürelerle güneþ ýþýnlarýna maruz kalmasý, cilt kanseri riskini artýrmamaktadýr. Daha sýk güneþe çýkýyorsanýz koruyucu filtreleri olan güneþ yaðlarý kullanýn.Genel olarak ne kadar koyu tenli iseniz yeterli D vitamini sentezi açýk tenlilere göre daha fazla güneþte kalmanýz gerekir. Süt için--Genç yetiþkinler için günde iki bardak süt içilmesi, günlük D vitamini ihtiyacýný karþýlamak için yeterlidir. Bu miktar yaþlýlar için yeterli olmayabilir. Menopoz sonrasýndaki kadýnlar ve 55 yaþýn üzerindek erkeklerde osteoporozu önlemek için ilave kalsiyum ve D vitaminine gerek vardýr. Kalsiyum ile birlikte D vitamini alan kadýnlarda kemik kýrýklarý riski azalmakadýr. Bu nedenle bazý doktorlar orta yaþlýlara günde 400 IU (uluslararasý birim) D vitamini tavsiye etmektedir. Özellikle az güneþe çýkanlarýn D vitamini desteðine ihtiyacý vardýr. Birçok multivitamin ve mineral desteði tabletinde 400 IU D vitamini vardýr. Kalsiyum tableti alýyorsanýz içinde D vitamini de bulunmasýna dikkat edin. Ýçinde 200-400 IU D vitamini bulunanlarý tercih edin. D vitamini ve A vitamini kombinasyonlarý iyi bir seçim deðildir çünkü bunlarda kalsiyum yoktur. Doktorunuz tarafýndan verilmemiþse günde 400 IU'dan fazla D vitamini almayýn. D vitamini vücutta depolandýðýndan dolayý fazla miktarda (günde 2,000 IU) D vitamini toksik etkilere neden olabilir. D vitamini zehirlenmesinin belirtileri bulantý, kilo kaybý, sinirlilik, karaciðer, böbrekler ve yumuþak dokularda kalsiyum birikimdir.
D VÝTAMÝNÝ
D Vitamininin oluþmasý için ultra-viyole ýþýnlarýna ihtiyaç vardýr.
Antioksidan özelliði ile eritrositleri korumaktadýr.
A Vitamininin oksidasyonunu önleyerek etkinliðini arttýrýr.
Yaðlarýn oksidasyonunu önler.
Kanser ve erken yaþlanmayý önleyebilir.
Yaþlýlýk nedeniyle ortaya çýkan hafýza kayýplarýný önleyici etkisi vardýr.
Ýlaç ve radyasyonun zararlý etkilerinden korur.
Virütik hastalýklara karþý baðýþýklýk sistemini geliþtirir.
Göz saðlýðý için elzemdir.
Doðal yiyeceklerden oluþan diyetle eksikliðine pek rastlanmaz
Kesin olmamakla beraber kýsýrlýða neden olabilir.
Yeþil yapraklý bitkiler, yaðlý tohumlar ve bunlardan elde edilen yaðlar, tahýl taneleri ve kuru baklagiller.
Ay çiçek yaðý (genel olarak bitkisel yaðlarda bol bulunur)
Badem ,buðday, yer fýstýðý, ýspanak, brokoli, kýrmýzý et,
Balýk yaðý, ýstakoz.