Tarizler By: sidretül münteha Date: 20 Aralýk 2010, 16:56:14
(392) Tarizler
883— Enes ibni Malik'den rivayet edildiðine göre, þöyle demiþtir: Resûlüllah (Sav) seferlerinin birinde bulunuyordu da, deve sürücüsü (hizmetçi Enceþe) naðmeleriyle (develeri) sürdü.
(Develerin üzerinde hanýmlar bulunuyordu). Bunun üzerine Peygamber (Sav)
«— Yavas ol, ey Enceþe; þiþeleri incitmekten sakin.» buyurdu.[489]
= Ta'rîz, Mi'raz, Muarraz kelimelerinin ifade etmiþ olduklarý mânâlar birdir. Mi'raz ve Muarraz kelimelerinin cem i, metinde olduðu gibi Meâriz gelir. Öteden beri Osmanlýcada Ta'riz lâfzý kullanýlýr.
Ýnsan, maksadýný muhatabýna açýklamadan getirmiþ olduðu söz içerisinde çaktýrýrsa veya ifade ettiði mânânýn gayrini m ura d ederse buna tariz denir. Meselâ : Müslümanlara eziyet etmekte olan bir kimseyi kasdederek, «Müslümanlar o kimsedir ki, müslümanlar elinden ve dilinden selâmet içinde olurlar.» söylendiði zaman, zâlimin tariz yolu ile gerçek bir müslüman olmadýðý bildirilmiþ olur. Ta'rîz yolu ile maksadý ifade etmek daha mülayim ve daha müessir olur. Kelâm kýsmýnýn da mubah olan güzel taraflarýndan sayýlýr. Tarizler de bir ölçü içerisinde olmalýdýr ki, makbul kýsýmdan sayýlsýn. Hakký yok etmek ve gerçek dýþý bir mânâya sürükleme suretiyle ta'rîz-ler yapmak helâl olmaz. Sözün yalan kýsmýna girerler.
Hz. Peygamber:
«Ey Enceþe Yavaþ ol, þiþeleri kýrarsýn.
Buyurmakla, þiþe gibi zarif olan hanýmlarý incitirsin mânâsýný kasd etmiþ bulunuyorlardý. Böylece ta'rîz yolu ile hanýmlarýn nezaketine iþaret etmÝþ oluyorlardý.
Bu hadis-i þerif þaka bölümünde 264. sayýda geçmiþti. Oraya bakýlsýn.[490]
884— (203-s.) Ýbni Ömer, babasý Ömer'den anlatarak demiþtir ki, babam þöyle buyurdu :
Kiþinin her duyduðunu anlatmasý, ona yalan olarak kâfidir.
Râvi demiþtir ki, zannediyorsam Ömer'in ya da þöyle buyurduðu nakledilmiþtir:
Ta'rîzler, müslümam yalandan kurtarmaya kâfi deðil midir?
[491]
Rivayet edilen birinci mânâ esas alýndýðý takdirde þu gerçek ortaya çýkar: Ýnsan her duyduðunu anlatýrsa çok þeyleri ezberlemek ve söylemek zorunda kalacaðý için duyduklarýna bilerek veya bilmeyerek Ýlâveler yapar. Çünkü her þey olduðu gibi ezberde kalmaz ve olduðu gibi kavranmaz. Bazý meseleler yanlýþ anlaþýlýr veya unutulur. Bunun neticesi anlatýlan mevzularda yanlýþ ve ziyade taraflar olacaðýndan insan yalan söylemiþ bulunur. Ýþte böyle yalanlardan kurtulmak için her duyulan ve Ýþitilen þeyi anlatmamak lâzýmdýr. Ancak ihtiyaç ve zaruretler gerektirdiði zaman anlatmalýdýr.
Ýkinci mânânýn Ýfade ettiði gerçek þu : Bazan insan, maksadýný açýk olarak belirtmek istemez, gizli kalmasýný ister. Maksadý gizlemek Ýçin yalan söylemek de helâl olmaz. Ýþte yalandan kurtulmak için ta'rîz yolunu seçer. Böylece hem doðru konuþmuþ olur, hem de maksadýný gizlemiþ bulunur. Meselâ . Bir adamýn yemeðini yemek istemeyen kimse, o adam tarafýndan yemeðe davet edildiði zaman «niyetliyim» diyerek kendini muaf tutar. Bu sözü duyanlar oruçlu olduðunu zannederler; halbuki onun kasdý, yemeðini yememeðe niyyetliyim, sözüdür, Ýþte bu gibi davranýþlarla hem yalandan kaçýnýlmýþ, hem de gerçek söz söylenmiþ olur. Bunun için ta'rîzler yalandan kurtulma çareleri sayýlmýþtýr. Zaten bu bölüm de tarizlerle Ýlgili hadîs-i þeriflere aittir.
[492]
885— (204-s.) Mutrif ibni Abdullah ibni'þ-Þihhir'den rivayet edildiðine göre, þöyle demiþtir:
— (Kûfe'den) Basra'ya kadar Ýmrân ibni Husayn'e arkadaþlýk ettin. Üzerimizden bir gün geçmedi ki, onda bize þiir okumasýn. Bir de þöyle dedi:
— Ta'rîzli sözlerde yalandan çýkýþ vardýr.[493]
Bu haber, bundan önceki haberin ikinci þýkkýný tamamen teyid etmektedir. Oraya müracaat edilsin.
(Bu haber için de baþka kaynak bulunamamýþtýr.).[494][489] Buhdri: (78) Kitabu'1-Edeb, (116.) Bab. Müslim: (43) Kitabu'l-FezaU, Hadis: 70-73. Fadlu'llah: C. II, s. 332-333.
A. Fikri YAVUZ, Ýmam Buhari’nin Derlediði Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neþriyat: 2/236-237.
[490] A. Fikri YAVUZ, Ýmam Buhari’nin Derlediði Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neþriyat: 2/237.
[491] A. Fikri YAVUZ, Ýmam Buhari’nin Derlediði Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neþriyat: 2/237-238.
[492] A. Fikri YAVUZ, Ýmam Buhari’nin Derlediði Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neþriyat: 2/238.
[493] A. Fikri YAVUZ, Ýmam Buhari’nin Derlediði Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neþriyat: 2/238-239.
[494] A. Fikri YAVUZ, Ýmam Buhari’nin Derlediði Ahlak Hadisleri (Edeb-ül Müfred), Sönmez Neþriyat: 2/239.
Ynt: Tarizler By: Bilal2009 Date: 08 Haziran 2019, 05:17:38
Esselamü aleyküm Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: Tarizler By: ceren Date: 08 Haziran 2019, 15:00:52
Esselamu aleykum. Rabbim razý olsun bilgilerden kardeþim. ..