Veki Bin Cerrah By: armaðan Date: 30 Nisan 2009, 22:24:38
Evliyâdan ve yüksek din ilimlerinde yetiþip, ilme büyük hizmetleri olan Ýslâm âlimlerinden. Ýsmi Vekî', künyesi Ebû Süfyân'dýr. Babasý Kûfe Beytülmâl nâzýrý el-Cerrâh idi. Aslen Niþâbûrlu veya Sindli olup, Rûvâr kabîlesine mensuptur. Irak'ta Kûfe þehrinin Feyd köyünde, 746 (H.129) tarihinde doðduðu rivâyet edilir. 812 (H.197) senesi hac dönüþü Feyd köyünde vefât etti. Kabri hac yolunda "Âhýr-ül-Kubûr" denilen yerdedir.
Vekî' bin Cerrâh, devrin en meþhûr ilim merkezlerinden Kûfe'de büyüyüp, yetiþti. Ýslâm terbiyesiyle yetiþip, ahlâklandý. Ehl-i sünnetin amelde en büyük mezhebi Hanefî mezhebinin kurucusu Ýmâm-ý A'zam Ebû Hanîfe ve onun talebelerinden Züfer bin Huzeyl, Ebû Yûsuf, büyük Ýslâm âlimlerinden müctehid Süfyân-ý Sevrî dâhil, devrin pek çok âliminden ders aldý. Onlarýn sohbetinde bulunup, ilmin derinliklerine vâkýf olarak, yüksek mertebelere kavuþtu. Hiþâm bin Urve, Süfyân bin Uyeyne, Süfyân-ý Sevrî, Evzâî, Þu'be bin Haccâc gibi muhaddislerden hadîs-i þerîf dinledi. Ýlmi geniþ, hâfýzasý fevkalâde kuvvetli olup, iþittiði hiçbir hadîs-i þerîfi unutmazdý. Hem ilim öðrenmeye çalýþýr, hem gece ve gündüzün çoðu zamanýnda ibâdetle meþgûl olur, hem de ilmi yayardý.Þâfiî mezhebinin kurucusu Ýmâm-ý Þâfiî, Hanbelî mezhebinin kurucusu Ahmed bin Hanbel ve büyük Ýslâm âlimlerinden Abdullah bin Mübârek, Ýbn-i Râheveyh, Yahyâ bin Âdem ondan hadîs-i þerîf dinlediler. Fýkýh ilmini öðrendiler.
Hanbelî mezhebinin reîsi Ýmâm-ý Ahmed bin Hanbel buyurdu ki: "O dînî ilimlerde üstâd idi. Gözlerim Vekî'nin mislini (benzerini) görmemiþtir. O hadîs ezberler, fýkýh müzâkere eder, ibâdet ve tâatle uðraþýr, hepsinde güzelce muvaffak olur, kimsenin aleyhinde söz söylemezdi. Vekî'nin eserlerine itinâ ediniz. Ben ondan ziyâde ilmi kavramýþ kimse görmedim."
Hadîs ilminde sika yâni güvenilir, saðlamdýr, senet ve huccettir. Âlimler onun muhaddisliðini çok övmüþlerdir. Vekî' bin Cerrâh hazretlerinin hadîslerin tasnif edilmesinde büyük hizmeti geçti. Hadîs ilmine dâir, el-Müsned, Kitabü's-Sünen, el-Cüz' adlý eserleri yazdý. Müfessir olup, ikinci tabakaya mensuptur. Tefsîre dâir, Tefsîr-i Vekî de denilen Tefsîru'l-Kur'ân adýndaki eserinden, Ýbni Ýshâk'ýn el-Keþfü ve'l-Beyân adlý tefsîrinde rivâyetler vardýr. Fýkýhta Ýmâm-ý A'zam Ebû Hanîfe'nin ictihadlarýna uyardý. Ebû Hanîfe'nin reyi ile fetvâ verirdi. Hocalarý ise Ýmâm-ý A'zam ve onun talebelerinden Ebû Yûsuf ile Ýmâm-ý Züfer'dir. Ýmâm-ý Ahmed bin Hanbel onun fýkýh ilmi hakkýnda; "Fýkhý güzel müzâkere eder, ictihâdýný da güzel yapardý" buyurdu. Ýbn-iAmmâr'ýn rivâyetine göre, zamânýnda Kûfe'nin en fakihi idi. Abbâsî halîfelerinden Hârun Reþîd kâdýlýk teklif ettiyse de, kabûl etmedi.
Vekî' bin Cerrâh, vaktinin çoðunu ilim meclislerinde geçirirdi. Gece sahura kalkýp, sabah namazýndan öðle vakti öncesine kadar ilim meclisinde, muhaddislerin yanýnda bulunurdu. Öðle namazýna kadar kaylûle yapýp, uyurdu. Öðle namazýný cemâatle kýldýktan sonra tekrar ilim meclisine gidip, ikindiye kadar fýkýh ile meþgûl olurdu. Ýkindiden akþam namazý vaktine kadar Kur'ân-ý kerîmin tedrisi ve ibâdet ile meþgûl olurdu. Ýftar için evine gidip, hazýrlanan yiyeceklerden akrabâlarýna da ikrâm ederdi. Geceleri nâfile namaz kýlýp, Kur'ân-ý kerîm okur, tövbe ve istigfâr ederdi. Bütün günlerini böyle geçirirdi. Bayramlar ve yevm-i þek hâriç, senenin diðer günlerini oruçla geçirirdi. Oruçlu olduðunu saklamaya çalýþýrdý. Yahyâ bin Eksem, onun günlük hayâtýný þöyle anlatýr: "Vekî' ile hazar ve seferde beraber arkadaþlýkta bulundum. Bütün günlerini oruçlu geçirip, her gece Kur'ân-ý kerîmi hatmederdi."
Kendisi; "Biz ilmin talebini, orucla takviye ettik ve ilmin gösterdiði yolda amel ettik" ve "Kýrk sene kadar dünyâ lezzetlerinden bir þey tatmadýk" buyurdu.
Talebesi Ýmâm-ý Þafiî, bir gün kendisine gelip hâfýzasýnýn zayýfladýðýndan bahsedince, o da günahlardan kaçýnmanýn lüzumunu anlattý. Ýmâm-ý Þâfiî bunu þu þiir ile dile getirdi:
"Vekî'e hâfýzam zayýftýr dedim,
Bana, her günahtan uzak dur, dedi.
Ýlim, ilâhî nurlardan bir nurdur,
Bu nûru, âsîye vermez, diye söyledi."
Birisi kendisine eziyet etse, hemen oracýkta oturur, çok üzülür ve; "Eðer Allahü teâlâya karþý bir günah iþlemeseydim, Allahü teâlâ bunu baþýma musallat etmezdi." der, istigfâra baþlar, cenâb-ý Hakka günahýný baðýþlamasý için yalvarýrdý.
Vekî'in tefsîr, hadîs, fýkýh, ahlâk ve çeþitli ilimlere dâir eserleri þunlardýr: Tefsîr-ul-Kur'ân, el-Cüz', Kitâb üz-Zühd, el-Musannef, el-Müsned, Kitâb-üs-Sünen, Kitâb-ül-Ma'rife.
Vekî' bin Cerrâh buyururdu ki: "Hak ehline târif edilen yol, esas gâyedir. Ona girmek ve ötelere ulaþmak için, sâdýk olmak lâzýmdýr. Baþka türlü olmaz."
"Dünyâlýða düþkün olmayýnýz. Ondan sâdece ihtiyâcýnýz kadar alýnýz. O aldýðýnýz da helâl yoldan olsun."
"Helâlin hesâbý, haramýn cezâsý vardýr."
"Verâ, þüpheli þeylerden sakýnmaktýr."
"Akýllý, Hak teâlânýn azamet ve kudretini anlayandýr. Yoksa, dünyânýn hîle ve desîselerine saparak, dolap çeviren kimse deðildir."
"Kim, Kur'ân-ý kerîm mahlûktur derse, küfre girmiþtir."
1) Tabakât-ý Ýbni Sa'd; c.6, s.380, 394
2) Tezkiret-ül-Huffâz; c.1, s.280
3) El-Bidâye ven-Nihâye; c.10, s.213
4) Vefeyât-ül-A'yân; c.2, s.215
5) Fevâid-ül-Behiyye; s.222
6) Kitâb-ul-Ümm; s.3
7) Hilyet-ül-Evliyâ; c.8, s.369
8- Takdimet-ül-Cerh; s.219
9) Târih-i Dýmaþk; c.11, s.140
10) Târih-i Baðdâd; c.13, s.466
11) Miftâh-üs-Seâde; c.2, s.254
12) Tabakât-ý Hanâbile; c.1, s.257
13) Kevâkib-üd-Düriyye; c.1, s.177
14) Fâideli Bilgiler; (5. Baský), s.114
15) Ýslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.3, s.32
Ynt: Veki Bin Cerrah By: Bilal2009 Date: 23 Ekim 2020, 18:09:56
Esselamu aleyküm Rabbim bizleri Ýslam yolundan ayýrmasýn Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: Veki Bin Cerrah By: Sevgi. Date: 24 Ekim 2020, 01:17:03
Aleyküm Selâm. Rabb'im bizleri dünya sevgisine dalýpta ahiretini unutanlardan eylemesin