Cemaatle Namaz By: meryem Date: 26 Kasým 2010, 14:02:24
Cemaatle Namaz
694 - Soru: Ezaný iþitip camiye gidemeyenler hemen namaza baþlayabilirler mi? Söylenene göre kadýn kýlabilir, fakat erkekler kýlamazmýþ. Doðru mu?
Cevap: Bu hüküm, beþ vakit namaz için deðil, cuma namazý için geçerlidir. Kendisine cuma namazý farz olan bir kimsenin mazereti olsa, hastalýðý bulunsa cuma namazý kýlýnmadýkça öðle namazýný kýlmasý mekruhtur. (Büyük Ýslam Ýlmihali, Namazla ilgili bölüm 200. madde)
695 - Soru: Camimizin arkasýndaki yol, bir metre derinliktedir. Cuma ve bayramlarda cemaatin oradan imama uymasý sahih ve caiz olur mu?
Cevap: Ýmamýn cemaatten en az bir arþýn veya daha yüksek bir yerde tek baþýna durmasý, cemaatin de aþaðýda kalmasý halinde kerahet varsa da imamýn yanýnda cemaatten bazý kimselerin bulunmasý halinde bu kerahet kalkmaktadýr.
696 - Soru: Evinde sabah namazýnýn farzýný kýldýktan sonra, ayný günün sabah namazýný cemaat olarak kýlmak için bir imama sabah namazýnda tekrar uyulabilir mi?
Cevap: Bir farz kýlýndýktan sonra, farz niyetiyle ikinci bir defa cemaatle kýlmak doðru deðildir. Ancak, bazý farz namazlarýn kýlýnmasýndan sonra cemaat olarak namaz kýlanlara nafile namaz niyetiyle uyulabilirse de, bu hükümden sabah, ikindi ve akþam namazlarý müstesnadýr. Ancak öðle ve yatsý namazlarýnýn farzlarýný kýlmýþ bulunan bir þahýs, bu namazlarý kýldýrmakta bulunan bir imama (nafile niyetiyle) uyabilir.
697 - Feyziye Fetvalarýndan: "Kadýnlarýn beþ vakitte camiye gitmelerinde -fi zemâninâ- kerahet vardýr" (H.Ec. c. 1/12)
Açýklama: Kadýnlarýn gerek gidiþ-geliþte, gerekse mescidde bulunurken dini hükümlere riayet edemeyeceklerini dikkate alan Ýslam ulemasý, "Zamanýmýzda" ve "Beþ vakitte" kayd-i ihtirazileriyle, kadýnlarýn her namazda cemaate gitmelerini kerahetten hali görmemiþlerdir.
Evet, saadet asrýnda kadýnlarýn beþ vakit namaza ve hatta cuma ve bayram namazlarýný katýldýklarýný beyan eden haberler vardýr. Lakin, Peygamber Efendimiz'in aralarýnda bulunduðu bir cemaat, Ýslami nurlar ve kalbi feyizler içinde yüzmekteydi. Dini hükümlerde gevþeklik ve ihmal göstermeleri þöyle dursun, Ýslami vazifelerde yarýþ ediyorlardý. Zamanýmýz halký, onlarýn gösterdiði dini gayreti aynen muhafaza edemediði ve gerekli hassasiyeti gösteremediði için kerahet hükmü verilmiþtir.
698 - Soru: Ýmamdan sonra tekbir aldýðýmýzda imam, Fatiha veya zammý sureyi okurken biz "Sübhaneke"yi okuyabilir miyiz?
Cevap: Ýmam Fatiha'yý açýktan okumakta ise onu dinlemek gerekir. Sübhaneke okumayý terk ederiz. Þayet imam, gizli okumakta ise Sübhaneke'yi okuruz. (Ayný eser, madde 311-323)
699 - Soru: Ýmam olan bir zat, dört rekatlý bir farzda, üçüncü rekatte selam verse ne lazým gelir?
Cevap: Cemaatin, bu imamý "Sübhanellah" diyerek uyarmasý gerekir. Ýmam durumu düzeltir ve namaza devam ederse, selamdan sonra sehiv secdesi yaparak namazý tamamlamýþ olur. Zira üçüncü rekat, selamýn mahalli olmadýðý için namaza bir zarar gelmez. Ancak, vacib olan selamý takdim ettiðinden dolayý sehiv secdesi gerekir. Her meselenin vukuu þeklinde kitaplarda bir bahis bulunmayabilir. Fakat umumi kaideleri gözden geçirip, bunun hangisine uyduðunu ve hangi kaide ile meselenin halli cihetine gidileceðini düþünüp ona göre hareket edilir. Þayet bahsi geçen imam, üçüncü rekatta zamansýz olarak verdiði selamdan sonra namaza dönmeyecek olursa cemaatin namaza kendi baþýna devam etmesi mümkün deðildir. Zira bir namazda hem imama uyma hem de tek baþýna namaz kýlma þekli toplanamaz.
700 - Soru: Ýmam, tek cemaatle mihraba geçebilir mi?
Cevap: Cemaat tek kiþi olursa imamýn saðýna, birazcýk sað gerisinde durur. Bu durumda mihraba geçmesi doðru olmayacaðýndan geri tarafa durmasý uygun olur.
701 - Soru: Bir imam namazý kýldýrýp çýktýktan sonra, ayný vakitte ikinci bir cemaat toplanýp içlerinden birini imam yapsalar, o kimse imamýn sarýk ve cübbesini giyerek mihrapta namaz kýldýrabilir mi?
Cevap: Ýkinci olarak kýlýnacak namazýn, mihraptan baþka bir yerde eda edilmesi icap eder. Ancak sarýk ve cübbeyi giymekte bir mahzur yoktur.
702 - Soru: Bir kimse imamdan önce rükua varsa namazý hakkýnda hüküm nedir?
Cevap: O kimsenin imamdan önce rükua gidiþi, imamýn namaz caiz olacak kadar okumasýndan sonra vaki olur ve o rükuda iken imam ona yetiþirse, rükuda her ikisi ortak olduklarýndan dolayý, namaz sahih ise de, imamdan önce rükua gittiði için mekruh olur. Þayet o kimse, imamýn namazý caiz olacak kadar okumasýndan önce rükua gitmiþ veya imam, o rükuda iken yetiþmemiþ ise, o kiþinin namazý sahih olmaz.
703 - Soru: Ýmam, secdeyi uzatmýþ olduðundan dolayý, ona uyan bir kimse baþýný secdeden kaldýrsa ve imamýn secdede olduðunu görünce tekrar secdeye varsa, namazýn hükmü nedir?
Cevap: Ýmam secdede iken ona uymuþ kimselerden birinin, sorunuzdaki tatbik þekli ile iki defa secde etmesi, o kimsenin ikinci secdesi için yeterli deðildir. Ýmamla birlikte tekrar secde etmesi gerekir. (Nimetü'l-Ýslam, Namazla ilgili bölüm, s. 487)
704 - Soru: Ýmam, imam olmaya niyet etmediði zaman kadýnýn ona uymasý sahih olur mu?
Cevap: Olmaz. Ýstanbul gibi büyük þehir cami imamlarýnýn, arkasýna her zaman kadýn cemaat geleceði düþünerek "Ene imamün limen tebeani" demeyi ihmal etmemeleri yerinde bir hareket olur.
705 - Soru: Ýmama uymuþ bir kimse, rükuda üç defa "Sübhane Rabbiye'l-azim"i tamamlayamadan imam baþýný kaldýrýrsa ona uyan kimse ne yapar?
Cevap: O da baþýný kaldýrýp imama tabi olur.
706 - Soru: Ýmama uyan kimse, ikinci oturuþta tehiyyatý tamamlamadan önce imam selam verecek olsa muktedi nasýl hareket eder?
Cevap: Önce tehiyyatý bitirir, sonra selam verir. Zira namazýn hürmeti kendisi hakkýnda bakidir ve tehiyyat ile selam verme vaciblerinin bu suretle toplanmasý mümkündür.
707 - Soru: Ýmam olan kimse, yalnýz kadýn cemaate namaz kýldýrabilir mi?
Cevap: Evet, kýldýrabilir. Þayet bu imama uyan kadýnlar, o kimsenin akrabasý, ailesi ve kýzý gibi yakýnlarý deðilse, dedikodu ve fitneye sebep olmamasý için kadýnlarýn perde gerisinde olmalarý münasip olur.
708 - Soru: Bir kimse imam olup hanýmýna farz namazlarý kýldýrabilir mi ve bir odada kýlmalarýnda bir mahzur var mý?
Cevap: Bir erkeðin imam olup karýsýna namaz kýldýrmasýnda hiçbir mahzur yoktur.
709 - Soru: Bir kimse, camide, farzý kendi baþýna kýlmak için namaza baþladýktan sonra, bu namaz cemaatle kýlýnmaya baþlansa, kendi baþýna namaz kýlan, baþladýðý namazý bozacak ve imama uyacak diyorlar. Bu doðru mu?
Cevap: Namazý bozmayý mubah kýlan bir sebep veya özür olmaksýzýn, baþlanmýþ bir namazý bozmak haram ise de, sualinizde anlattýðýnýz þekil, eski bir camiyi yenilemek için yýkmak kabilinden bir hareket olmakta ve namazý bozup imama uymak müstehap bulunmaktadýr.
Cemaatle namaz kýlýnan bir camide, vaktin farzýný tek baþýna kýlmaya baþladýktan sonra, ayný farz cemaatle kýlýnmaya baþlansa, imam iftitah tekbirini aldýðý zaman, kendi baþýna namaz kýlan kimse henüz secdeye varmamýþ ise hemen namazý keser ve imama uyar. Bu, namazý sevap yönünden daha kamil halde eda için olmaktadýr. Kýldýðý rekatý secde ile tamamlamýþ ise, farzýn dört rekatlý olup olmamasýna göre hüküm de deðiþik olmaktadýr. Þöyle ki: Kýldýðý farz namazý ise, bir rekatý tamamlamýþ olduðuna göre, diðer rekatý da kýlacak olsa farz tamam olacaðýndan, cemaati kaçýrmýþ olacaktýr. Sabah namazýnýn farzýndan sonra nafile kýlmak mekruh olduðu için, imama nafile olarak uymak mümkün olmayacaktýr. Bu sebeple, kýldýðý ve secde ile kayýtladýðý iki rekatý, bir selamla yarýda kesip imama uyar. Bir rekatýný tamamladýðý akþam namazý ise, ona ikinci bir rekat ilave etmeden namazý selamla kesip uyar. Zira, bir rekat daha kýldýðý takdirde namazýn ekserisi kýlýnmýþ olacaðýndan ve ekseriyet için hükmü kabul olduðundan, cemaati kaçýrmýþ olacaktýr. Bu sebeple tek rekattan ayrýlýp imama uyar. Kýlýnacak namaz dört rekatlý ise, namaz kýlan, kýldýðý ve secde ile tamamladýðý birinci rekata bir rekat daha ilave eder ve tehiyyatý okuyup selam verir ve farzý kýlmak üzere imama uyar. Önceki iki rekat nafile olur. Eðer üç rekat kýlmýþ haldeyken farz kýlýnmaya baþlansa, kendi namazýnýn ekserisi kýlýnmýþ olduðu için dörde tamamlar. Eðer kýlýnan namaz öðle ve yatsý ise, nafile olarak imama uyabilir. Ýkindi namazý ise, imama nafile niyeti ile uyamaz. Çünkü ikindi namazýnýn farzýný kýldýktan sonra nafile kýlmak mekruhtur. Namaz kýlan bu kimse, dört rekatlý farzýn üçüncü rekatma kalkmýþ ve henüz üçüncü rekatýn secdesine varmadan önce o farz için ikaamet olunmuþsa, ayakta iken veya oturuverip selam verir ve imama uyar. Kýldýðý iki rekat, kendisi için bir nafile olur. Þayet namaz kýlanýn baþladýðý farz deðil de nafile bir namaz ise, onu iki rekata tamamlayýp selam vermedikçe namazý kesemez. Þayet o farz, cenaze namazý ise ve nafile ile meþgul olduðu takdirde bunu kaçýracak ise, iki rekatý tamamlamadan kesip imama uyar. Çünkü cenaze namazýnýn yerini tutacak baþkaca bir namaz yoktur. Yukarýda kestiði nafileyi sonra kaza etme imkaný vardýr. Öðle namazýnýn sünnetini kýlmaya baþladýktan sonra farz için kaamet getirilse, sünneti iki rekata tamamlayýp tehiyyatý okuyup selam verir, sonra imama uyar. Öðlenin farzýndan sonra ilk sünneti dört olarak kýlar ve son sünneti de ayrýca kýlar. Bu uygulama ikindi sünneti kýlarken olsa, ikindinin farzýndan sonra sünnet kýlmak mekruh olduðundan, farzdan sonra sünnet kaza edilmez. Yatsý namazýndan sonra bir engel bulunmadýðý için, sünneti kesip de farza durulmuþ ise, yatsýnýn farzýndan sonra sünneti kaza etmekte bir mahzur yoktur.
710 - Soru: Bir kimse camiye geldiðinde müezzinin ikamet etmesi zamaný ise ise sünnete durmasýnda bir mahzur var mýdýr?
Cevap: Kerahet vardýr. Kiþi camiye gittiði zaman müezzinin ihlas okuduðunu ve umumi durum itibariyle farza baþlanacaðýný anlayýnca sünnetle meþgul olmayýp imama uymasý gerekir.
711 - Soru: Ýmam farza baþladýðý sýrada camide bulunan kimse, farzý kaçýrma korkusu yoksa sünnetle meþgul olabilir mi?
Cevap: Bu kimsenin, caminin içinde sünnet kýlmakla meþgul olmayýp hemen imama uymasý gerekir. Cami dýþýnda ise rekatý kaçýrma korkusu olduðundan yine imama uyar. Bundan sabah namazýnýn sünneti müstesna bulunmaktadýr. Onu kýlmak gerekir. Sabah namazýnýn sünneti ile meþgul olurken farzý kaçýrmaktan korkarsa sünneti terk edip imama uymak gerekir. Çünkü sabah namazýný cemaatle kýlmanýn sevabý, sabah namazýnýn sünnetinden daha fazladýr.
712 - Soru: Bir kimse camiye girdiði zaman imamý kade-i ahirede bulsa ona uymasý gerekir mi? Halbuki farzý bitmiþ durumdadýr.
Cevap: Cemaatin faziletine yetiþmek baþka bir iþ, cemaate yetiþmek ayrý bir iþtir. Bu itibarla, imamý kade-i ahirede bulan kimse, ona uyarsa cemaat sevabýna eriþir.
713 - Soru: Ýmama uyan kimse, imamdan önce rükudan veya secdeden baþýný kaldýrmýþ olsa ne yapmasý gerekir?
Cevap: Geri dönmesi gerekir. Çünkü imamdan önce baþýný kaldýran kimse, kendi baþýna hareket etmekten çekinmelidir. Geriye dönmekle rükuu iki, secdesi üç olmuþ sayýlmaz.
713 - Soru: Ýmama uyan kimse kade-i ahirenin dua ve salevatlarýný tamamlamadan imam selam verecek olsa bu kimse ne yapar?
Cevap: Ýmama uymasý vacib olur, salevat ve dualarý okumasý ise sünnettir. Bunlardan birini terketmek zorunda kalan için sünneti terk, vacibi terkten ehven olduðundan onlarý okumakla meþgul olmayýp imama tabi olarak selam verir.
714 - Soru: Ýmama uyan kimse, rüku veya secde tesbihlerini üçe tamamlamadan imam baþýný kaldýrmýþ olsa, o kimse nasýl hareket etmelidir?
Cevap: Ýmama tabi olacaktýr. Tesbihleri tamamlayývermesini söyleyen de vardýr.
715 - Soru: Ýmam, selam verip farzdan çýktýktan sonra son sünneti nerede kýlmalýdýr?
Cevap: Kendisine nisbetle sol tarafa çekilerek orada kýlmasý müstehabtýr. Onun sol tarafý mihrabýn saðý olmaktadýr. Böylelikle o saðýný tercih etmiþ bulunmaktadýr.
716 - Soru: Ýmam namazý bitirince mihrapta yüzünü ne tarafa dönmelidir?
Cevap: Kendisinin karþýsýndaki cemaatten namaz kýlan varsa, ona yüzünü dönmüþ olmamak için saðýný veya solunu kýbleye çevirmek suretiyle oturmalýdýr. Þayet o kimse ile imamýn arasýnda oturmakta olan bir kimse varsa, imamýn cemaate dönmesinde bir mahzur kalmaz. Namaz kýlan böyle bir kimse yok ise, o zaman yüzünü cemaate dönmesi münasip olur. Bununla beraber yüzünü saða veya sola çevirmesinde de bir mahzur bulunmamaktadýr.
717 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Ýmamýn tekbirinin iþitilmesi için müezzinin tekbirine ihtiyaç olan bir yerde, müezzin (imama) uymayarak, sadece ilan maksadý ile iftitah tekbirini alýp daha sonra iktida etse, dýþardan müezzinin tekbirine iktida edenlerin namazlarý sahih olmaz" (H.Ec. 1/11)
Açýklama: Müezzinin ilan için aldýðý tekbire uyulamaz. Zira kendisi namaza baþlamadýkça, namazýn dýþýnda kabul edilir. Namaz kýlanýn, namazda olmayana tabi olmasý, ibadetini ifsad eder. Ýmamýn sesi, mevcut cemaat tarafýndan duyulmuyorsa müezzin tarafýndan teblið yapýlýr; imamýn sesi duyulduðu takdirde tebliðde kerahet vardýr.
718 - Feyziye Fetvalarýndan: "Yaðmur duasýnda, cemaatle kýlýnacak sünnet bir namaz yoktur" (H.Ec. 1/13)
Açýklama: Bu fetva, yaðmur duasýnda tek baþýna nafile namaz kýlmayý engellemiþ deðildir. "Cemaatle kýlýnacak" ve "Sünnet" olarak ifa edilebilecek bir namazýn olmadýðýný beyan etmektedir.
719 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Camii þerifin içinde (cemaatle) namaz kýlýndýktan sonra "ikinci bir" cemaatle namaz kýlmakta beis yoktur" (H. Ec. 119)
720 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Diðer bir mahallenin mescidinde namaz kýlmaktan kendi mahallesindeki mescidde namaz kýlmak evla olur" (H.Ec. 1/8)
Açýklama: Bir kimsenin evi camiye uzak olsa bile cemaate devamdan kalmamalýdýr. Bu uðurda atýlan her adým ile bir hatanýn baðýþlanacaðý ve bir de sevap verileceði müjdelenmiþtir. Ancak, kiþinin evine yakýn olan camiye gitmesi, sevap bakýmýndan uzaktaki camiye gitmesinden evladýr.
721 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Camiye (açýlan) penceresi bulunan bir odadan, kadýnlarýn camideki imama uymalan sahihtir" (H.Ec. 1/11)
722 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Gizli okunan namazlarda, imama yakýn olan birkaç kiþinin imamýn okumasýný duymalarý ile cebir (açýktan okuma) yapmýþ sayýlmaz" (H.Ec. 1/14)
723 - Abdürahim Fetvalarýndan: "Ýmam tekbir almadan secdeye varsa, cemaat secdeye vardýklarýnda tekbir alýrlar" (H.Ec. 1/14)