Kader By: sumeyye Date: 19 Kasým 2010, 15:02:10
Kader
Ýnsanlar Âdem’den bu yana kader nedir veya ne deðildir diye tartýþmýþlardýr. Ýnsanýn iradesi var mýdýr? Varsa kader nedir? Ýnsanýn baþýna gelen olaylar daha önceden apaçýk bir þekilde yazýlmýþ mýdýr? Bir insanýn cennete ve cehenneme gideceði daha önceden belli midir? Levh-i mahfuz nedir? Bu kitapta her þey yazýyorsa nasýl oluyor da insan imtihan ediliyor? Tanrý insanýn on dakika sonra ne yapacaðýný biliyor mu?
Bu tür sorular insanlarýn afallayýp kaldýðý sorulardýr. Kimse bu sorulara kesin bir cevap veremez. Ýnsanýn belli bir ülkede, belli bir ailede doðmasý, büyümesi, simasý, boyu gibi kavramlar kaderdir. Ýnsanýn trafik kazasý geçirmesi, zengin olmasý, evlenmesi, çocuðunun olmasý, iþ sahibi olmasý gibi kavramlar da kaderdendir.
Allah yoktan var ettiði bir insanýn ne yapacaðýný, nasýl yaþayacaðýný, nerde doðup nerde öleceðin, kiminle evlenip nasýl çocuklar edineceðini elbette bilir. Bunlar kitapta apaçýk yazýlmýþtýr. Bütün bunlarýn yanýnda insana ahlaki davranýþlardan oluþan bir irade gücü de vermiþtir. Ýnsan ibadet yapmak ve günaha girmek arasýnda irade sahibidir. Zengin bir ailede doðmak kiþinin iradesinin dýþýndadýr ancak bu zenginliði hayra kullanmak kiþinin iradesindedir. Allah insana imtihan ortamý hazýrladýktan sonra o insaný imtihan etmesi mantýðýn ve aklýn reddedemeyeceði bir olgudur.
O halde imtihan ortamýnýn hazýrlanmasý Allah’ýn kudret elindedir ve insanýn iradesinin dýþýndadýr. Ancak bu imtihan ortamýný iyiye veya kötüye kullanmak insanýn elindedir. Bir insan karþýsýndaki bir insana bir tokat atabilir veya iradesini kullanarak bundan vazgeçebilir. Bir bardaðý yere atýp kýrmakla, kýrmamak arasýnda özgürdür insan ve güçlü bir iradeye sahiptir.
Ýnsanýn düþünme yeteneðinin kaynaðý Tanrý’dýr. Tanrý insana düþünme ve karar verme yeteneði vermiþtir. Yani ruh Tanrý’dan bir parçadýr. Bu yüzden insan irade sahibidir. Cennetin ve cehennemin yaratýlmasý insanýn iradesinin dýþýndadýr. Ancak oraya girip girmemek insanýn iradesinin elindedir. Allah’ýn emri behemehal yerini bulan bir kaderdir. Kimse bu emrin dýþýna çýkamaz. Ancak bu emir büyük ve irade dýþýnda gerçekleþen olaylardýr. Yani insan, kendisini çepeçevre saran varlýk âleminin içinde kaderinin, bu varlýðýn içindeki yaþamý da iradesinin elindedir.
Hiç kimse benim günahkâr olmam kaderimdendir diyemez, ancak eþimin ölümü kaderimdendir diyebilir. Elmayý yersen o senin rýzkýn olur, eðer elmayý yere atar da yemezsen bu da senin rýzkýn olmaktan çýkar. Bu sebeple kader tartýþýlmamasý gereken bir konudur. O halde Ýnsan kendisini saran varlýk âleminin içinde iradesini kullanarak Allah’ýn rýzasýný aramalýdýr.
Abdullah Erdem