Ataullah(Ata Ahmed)Efendi By: armaðan Date: 26 Nisan 2009, 15:43:36
Osmanlýlar zamânýnda Anadolu'da yetiþen âlimlerden ve evliyâdan. Sultan Ýkinci Selîm Hanýn hocasýdýr. Ýsmi Ahmed, lakabý Atâullah, ünvâný Molla ve Hâce'dir. MollaAtâullah veya Atâî Ahmed Efendi diye tanýnýr. Doðum târihi belli deðildir. Ýzmir'e baðlý Ödemiþ kazâsýnýn Birgi kasabasýndandýr. 1571 (H.979) senesinde Ýstanbul'da vefât etti. Kabri, Þeyh Ebü'l-Vefâ Câmiinin bahçesindedir.
Dînine baðlý ve ilim ehli olan bir âileden olan Atâî Ahmed Efendi, çocukluðunda iyi bir tahsîl ve terbiye gördü. Zamânýnýn âlimlerinden çeþitli ilimleri tahsîl etti. Lebisîzâde Pîr Ahmed Çelebinin talebesi oldu. Onun ilim meclislerinde, sohbet ve hizmetinde bulunarak istifâde etti. Sonra Merhaba Efendiden okuyup bütün ilimlerde yükseldi. Büyük âlim Ebüssüûd Efendi ile Ýstanbul kâdýsý Sâdi Efendiden ilim tahsîl edip, yüksek ilmî derecelere ulaþtý. Sâdi Efendiden Kâdý Beydâvî Tefsîri'ni okudu. Sâdi Efendinin derslerine devâm ederken 1525 (H.932) senesinde Ýsrâfilzâde Hayreddîn Efendi, Bursa SultâniyyeMedresesine müderris olunca, Atâullah Efendinin hocasý Sâid Efendiye haber göndererek, Atâullah Efendiyi talebe okutmak üzere Bursa'ya göndermesini istedi. Hocasýnýn izniyle bir müddet Bursa'ya gidip vazîfe yaptýktan sonra tekrarÝstanbul'a döndü. Hocasýnýn hizmetine devâm etti. Sâdi Efendi 1535 (H.942) senesinde Þam kâdýlýðýna tâyin edilince, Atâullah Efendi de yardýmcý olarak yanýnda gitti. Hocasýnýn kýzýyla evlenip, ona dâmâd oldu, ayný senede Kâdý vekîli oldu. Þam vilâyetinden hacca gitmek üzere hazýrlanan hac kâfilesine baþkan olarak vazîfelendirildi. Hac ibâdetini yaparak sevgili Peygamberimizin kabr-i þerîflerini ziyâret edip, döndükten sonra, yirmi akçe yevmiye ile Birgi'deki Aydýnoðlu Medresesine, sonra da, yirmi beþ akçe ile Mudurnu Yýldýrým Han Medresesine müderris tâyin edildi. Bir müddet talebe okutup, ilim öðrettikten sonra otuz akçe yevmiye ile Tokat Sultâniyye Medresesine nakledildi. Sonra otuz akçe yevmiye ile Ýstanbul'da Hacý Hasanzâde Medresesine, daha sonra da Dursun Efendi yerine kýrk akçe ile Kâdý Hüsâm Medresesine müderris oldu. Bütün bu medreselerde Ýslâm dîninin emir ve yasaklarýný anlattý ve ilim ve edeb sâhibi pekçok talebe yetiþtirdi. Hasan Bey Efendi isminde bir zâtýn vâsýtasýyla Vezîr-i âzam Rüstem Paþa ile görüþüp, Rüstem Paþanýn iltifât ve ihsânlarýna kavuþtu. 1547 (H.954) senesinde Rüstem Paþanýn yeni yaptýrdýðý medreseye elli akçe ile müderris tâyin edildi. 1550 (H.957) senesinde Manisa sancaðýnda þehzâde olarak bulunan Sultan Ýkinci Selîm Hanýn hocasý ve terbiye edicisi Akþemseddîn evlâdýndan olan Þemsî Çelebi vefât edince, onun yerine Þehzâde hocalýðý ile vazîfelendirildi. Ýlim ve edeb yönünden Þehzâdenin iyi yetiþmesine çalýþtý ve bu hususta büyük hizmetleri oldu.
1566 (H.974) senesi Rebî'ul-evvel ayýnda Sultan Ýkinci Selîm Han tahta geçip pâdiþâh olunca, Atâullah Ahmed'i büyük bir câmide halka vâz ve nasîhat etmesi için vazîfelendirdi. Vâz ve nasîhatleri insanlar üzerinde çok tesirli idi. Çok sevilip sayýldý.
Asrýndaki âlimlerin en büyüklerinden olanAtâullah Efendi, ulemânýn ve vüzerânýn mürâcaat kaynaðý oldu. Âlimler ve vezirler, pek çok meseleyi Atâullah Ahmed'e sorarlardý. Karar vermekte keskin kýlýç gibi idi. Gerek askerî, gerekse idârî makamlara tâyin olunacak kimseler tâyin edilmeden evvel, Atâullah Ahmed ile bu konuda istiþâre yapýlýr, istiþâre netîcesinde onun fikir ve sözüne göre amel edilirdi. Devlet dâirelerinde öyle îtibârý vardý ki, içeriye girerken hiç kimse mâni olmaz, istediði yere serbestçe girip çýkardý.
Zâhirî ilimlerde olduðu gibi tasavvufda da yüksek derece sâhibi idi. Gerek saray çevresinde, gerekse câmilerde vâz, nasîhat ve sohbetleriyle insanlara Ýslâmiyetin emir ve yasaklarýný anlattý. Pekçok kimsenin dünyâ ve âhiret seâdetine vesîle oldu. 1571 (H.979) senesi Safer ayýnýn on birinci günüÝstanbul'da vefât etti. Süleymâniye Câmiinde cenâze namazýný Ebüssüûd Efendi kýldýrdý. Cenâze namazýnda Vezîr-i âzam Mehmed Paþa, diðer vezirler, âlimler, devletin ileri gelenleri ve kalabalýk bir halk topluluðu hazýr bulundu. Müminlerin omuzlarý üzerinde taþýnarak Þeyh Ebü'l-Vefâ Câmii hazîresinde kendisi için hazýrlanan türbeye defn edildi. Evlâdýndan ve hizmetçilerinden elli kiþiye vazîfe ve maaþ verilerek taltîf edildi.
Atâullah Ahmed rahmetullahi aleyh, çok zekî idi. Ýlim ve irfân kaynaðý idi. Üstün hâlleri, zâhirî görünüþünden de anlaþýlýrdý. Affý ve keremi, ihsâný ve ikrâmý pek çok idi. Fehmi, anlayýþý ve idrâki, hâfýzasý çok kuvvetli idi. Sünnet-i seniyyeye yapýþmakta, bütün iþlerinin dînimizin emirlerine tam uygun olmasýna gayret etmekte çok hassas idi. Çok tedbirli, temkinli ve ihtiyatlý hareket ederdi.Verâ ve takvâ sâhibi idi. Ýnsanlar için velînîmet olup, himmet ve feyz kaynaðý idi.
Hâce Atâullah Ahmed Efendi, fýkýh, tefsîr ve diðer ilimlere dâir bâzý eserler tasnif etmiþtir. Hidâye isimli meþhûr fýkýh kitabýnýn baþ tarafýna tâlîkâtý, tefsîr-i þerîfi ile baþka eserleri ve Atâî mahlasý ile söylediði þiirleri vardýr.
1) Mu'cem-ül-Müellifîn; c.6, s.283
2) Þezerât-üz-Zeheb; c.8, s.388
3) Ikd-ül-Manzûm; c.2, s.224
4) Sicilli Osmânî; c.3, s.474
5) Þakâyýk-ý Nu'mâniyye Zeyli (Atâî); s.149
6) Ýslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.14, s.211
Ynt: Ataullah(Ata Ahmed)Efendi By: Bilal2009 Date: 13 Ekim 2020, 11:21:48
Esselamu aleyküm Rabbim bizleri büyüklerin yolundan ayýrmasýn Osmanlý'nýn kalkindigi gibi bizi de daha kudretli bir hale getirsin yüce Rabbimiz..
Ynt: Ataullah(Ata Ahmed)Efendi By: ceren Date: 14 Ekim 2020, 21:21:16
Esselamu aleyküm rabbim bizleri Allah dostlarýnýn yolunda giden kullardan eylesin inþallah....
Ynt: Ataullah(Ata Ahmed)Efendi By: Sevgi. Date: 15 Ekim 2020, 00:55:16
Aleyküm Selâm. Rabb'im bizleri büyüklerin yolundan gidenlerden eylesin inþaAllah