Din psikolojisi

Din psikolojisi By: hafız_32 Date: 12 Kasım 2010, 13:34:23
B- Din Psikolojisi

1- Din Psikolojisinin Konusu Ve Alanı

Din Psikolojisi, dinî olayları (fenomen) araştıran bir insan ilmidir. Genel eğilim bakımından, dini psikolojik bakış açısıyla inceler. Böylece, insanın ruhî yaşayış ve davranışları içerisinde dinî nitelik taşıyan her belirtiyi inceleme konusu yapar. Hareket noktası somut insan olduğu için, dinî naslardan yola çıkan ve açıklamalarını genel dinî izah çerçeveleri ile sınırlandıran “dinî ilimler”den farklı bir bakış açısına sahiptir.

Dinî yaşayış ve davranışın gerek yapı ve muhtevasını, gerekse buna katılan ruhî fonksiyon ve süreçleri bir bütün halinde ele alan Din Psikolojisi, psikolojinin çeşitli alanlarında ortak olarak kullanılan bilimsel metodları kullanır. Dinî yaşayış ve davranışta bütün ruhî fonksiyonların (duygu, düşünce, irade..) ve süreçlerin katkıda bulunduğu, genellikle kabul edilen bir görüştür. Bu bakımdan, insanın dinî boyutunun araştırılması, onun her yönünün araştırılması demektir. Din insanın bütününe nüfuz edici bir özelliğe sahiptir; fert dinini bütün varoluş durumları içerisinde yaşayabilmektedir. Dinî yaşayışı duygular, düşünce ve tasavvurlar, ilgi ve eğilimler, istek ve idealler, hareket ve faaliyetler, törenler, sosyal ilişkiler, ahlâkî ve estetik yönelişler.. gibi insanı tanımlayan bütün ruhî süreçler içerisinde izlemek mümkündür. Ferdin dine yönelmesi, onu içselleştirerek safha safha kişiliğine maletmesi ve bütün davranışlarında dinin etkisini yansıtması bakımından Din Psikolojisi, insan kişiliğinin bütün yönlerini içine alan bir araştırma alanıdır. Buna göre; dinî eğilim ve kabiliyet, dinî ilgi ve istekler, dinî duygu ve tecrübeler, dinî inanç ve tutumlar, dua ve ibâdetler, tevbe ve hidâyet, dinden kopma ve inançsızlık, mistik ve tasavvufî yaşayışlar.. Din Psikolojisinin başlıca konularını oluştururlar.[13] Bütün bu konuların işlenmesinde, Psikolojinin çeşitli alanlarının bakış açıları ve bilgi birikimlerinden yararlanma imkânları vardır. Meselâ, bebeklikten yaşlılığa kadar geçen süre içerisindeki gelişim dönemlerinin herbirindeki dinî yaşayış ve davranış özellikleri incelenirken, gelişim psikolojisinin verileri esas alınabilmektedir. Kişilik psikolojisi çerçevesinde farklı dindar kişilik tipleri hakkında görüşler geliştirilebilmektedir. Akıl sağlığı bozulmuş dindar kişilerin durumu, patolojik psikoloji verileri ışığında incelenebilmektedir. Böylece din psikologlarına çok geniş ve zengin bir araştırma alanı açılmış bulunmaktadır. [14]

2- Din Psikolojisinin Amacı

Din Psikolojisi, dinî yaşayış ve davranışları, bunlara yol açan sebepleri ve faktörleri kişilikteki yapılanmaları ve etkileriyle birlikte inceleyen bir bilimdir. Amacı, insanın dinî boyutunu bütün genişliği ve derinliği içerisinde inceleyip, mümkün olduğu ölçüde objektif bilimsel bilgiler üretmektir. Bu bakımdan, Allah'ın varlığının ispatı, fiilî ve gerçek değeri ile dinin hakikati gibi meseleler Din Psikolojisinin yetki alanı dışında kalırlar. Din Psikolojisi, dinin yalnızca insan hayatındaki etki ve boyutlarını tasvir etmeye çalışır. Dinin objektif gerçekliğini psikolojiye indirgemeksizin, dinî olayları şuurun ve davranışın konuları ve muhtevaları olmaları nisbetinde müşahede eder, tasvir ve tahliller yapar. Bir dinin başka dinlere göre üstünlüğü ya da geriliğini tartışmaz. Yani, dinî inanç ve gerçekler konusunda değer yargılarına ulaşmak, Din Psikolojisinin amacı dışındadır. O sadece insanın yaşadığı dinî hayatı, bunun oluşum ve değişimlerini, etki ve sonuçlarını araştırır, bunları tasvir eder. [15]