Nesturiler By: ayten Date: 03 Kasým 2010, 00:49:47
5- Nesturiler
Hýristiyanlýðýn, Ýran ve Mezopotamya gibi Ortadoðu ülkelerinde nasýl yayýldýðý konusunda ayrýntýlý bilgiye sahip deðiliz. Miladi 3. yüzyýlda Mezopotamya'da Arâmî kilisesinin ortaya çýktýðý görülür. Çünkü bölgede Ýranlýlardan çok Aramlar yaþýyordu. Her ne kadar Ýranlýlar, Mecusîliði devlet dîni ilan ederek, Hýristiyanlýða ve Manihaizm'e karþý korumak istedilerse de, kendi gücünü kaybetmiþ olan Mecusîliðin çöküþüne, yapay destekler fayda vermedi. Zaten, Ýslâm'ýn 7. yüzyýlda Ýran'a kýsa zamanda hakim oluþu bunu kanýtlamaktadýr.
Sasanî Ýmparatorluðu içerisinde yaþayan Hýristiyanlar arasýnda, Bizans'ta sürüp giden, Ýsa'nýn zâtýyla ilgili tartýþmalar pek ilgi görmedi. Ancak Ýstanbul Patriði Nestoryus'a baðlý Antakya Ekolünün görüþleri bütün Orta Doðu'da, özellikle Aramca konuþan bölgelerde tesirini gösterdi. Nestoryus 382 yýlýnda bugünkü Maraþ dolaylarýnda doðmuþtu ve Antakya'da öðrenim görmüþtü. Daha sonra intisap ettiði rahiplikte, üstün belagat ve zekâsýyla yükselerek, Patriklik makamýna getirilmiþti. Yetiþtiði Okulun görüþlerini geliþtirmeðe çalýþtý. Buna göre; Meryem'e “Vanrý Anasý” (Theotokos) denmemeli idi, O sadece Tanrý 'nýn insanî tarafýný doðurmuþtu, bu sebeple Ona “Mesih Anas” (Kristotokos) denmeliydi. Halbuki daha önce Hýristiyanlar arasýnda ve ibadetlerde “Tanrý Anasý” deyimi kullanýlýyordu, cemaat buna alýþmýþtý. Nestoryus yeni formüle ifadesiyle alýþýlmýþ, kabul edilmiþ bir kanaata karþý çýkmýþ oluyordu. Yine Nestoryus, Ýsa Mesih'in inkarnasyonunda iki tabiatlý özelliðini ve bütünlüðünü muhafaza ettiðini savunuyordu. Bu suretle ne logos Ýsa'nýn insanî tabiatýnda kayboluyor, ne de insanî tabiat ilâhlaþiyordu. Yani her iki tabiat yan yana, fakat birbiriyle yakýn iliþki içinde bulunuyordu. Nestoryus bunu þöyle ifade etti:
“Logos, Meryem 'den doðan insanda, sadece ikâmet etti, onunla yakýndan birlik halinde bulundu. Tabiatlarýn bu yan yana bulunuþu, biri diðerini sýkýþtýrmadan, þahsiyet birliði þeklinde oldu”. [478] Bu görüþlerinden dolayý Nestoryus diofizitlikle (iki tabiatçýhkla) suçlandý, Patriklikten azledilerek sürgüne gönderildi ve 451 yýlýnda Mýsýr'da öldü. Ýran ve Mezopotamya Htristiyanlannca benimsenen görüþleri Çin'e kadar yayýldý. Taraftarlarýna Nesturîler denir.
Nestoryanizm diofizit inanca sýký sýkýya baðlýdýr. Ýsa'yý Tanrý'nýn evlat edindiði, Tanrý'nýn iki oðlu olduðu (Ýsa ve Kutsal Ruh) hakkýndaki görüþleri reddederler. Logos ve insanoðlunun bir cevherde birleþtiði görüþünü, Monofizit ve sapýk görüþler olarak deðerlendirirler. Meryem'e, Theotokos (Tanrý Anasý) tabirinin kullanýlmasýndan çekinirler. Ýsa hakkýnda, 612 yýlýnda “Ýki tabiat, iki cevher, bir þahýs” þeklinde ifadesini bulan formülü, resmen kabul ederler. Ruhlarýn, “Ýlk varlýklar” (Preexistenz) olduðu görüþünü de þiddetle reddederler. Nestoryanizm'e göre, her bir ruh Tanrý tarafýndan doðrudan doðruya yaratýlýr ve hamileliðin 40. günü ceninle birleþir. Ölümden sonra haþire kadar “Ruhlar uykusuna” girer. Adem'in Cennette iþlediði günahýn, zürriyetine de “Günah mirasý” olarak kaldýðý, görüþünü de reddederler. Hidayetin yalnýz kendi kiliselerinde bulunduðunu, diðer mezheplerin sapýk olduðunu kabul ederler. Havari Petrus'un halefinin Papa deðil, kendi Patrikleri “Katolikos” olduðuna inanýrlar.