Miras By: meryem Date: 31 Ekim 2010, 19:02:51
Miras
2011 - Soru: Miras malýnda erkek ile kadýnýn (Ýslam hukukuna göre) müsavi olduðu hak var mýdýr?
Cevap: Ýslam hukukunun hükümleri dikkate alýndýðýnda, erkek ile kadýnýn mirasta müsavi olduðu yer, ancak miri arazinin taksiminde olmaktadýr. Þu ciheti belirtmek isteriz ki; Türkiye'nin arazisi bugünkü þekliyle miri arazi deðildir. Memluk arazi durumundadýr. Bu itibarla mülk gibi taksimi gerekmektedir.
2012 - Soru: Bir adam fakir olarak öldü. Geride kalan bir oðlu, babasýnýn mirasý ile zengin oldu. Babasý için hacca gitmesi mi, yoksa çeþme ve benzeri bir hayýr yapmasý mý evladýr?
Cevap: Babasýna hac farz olmadýðýna göre, insanlýða faydalý olan Kur'an kursu yapmak, talebelerini yedirip giydirmek, nafile olarak hacca gitmekten evladýr.
2013 - Soru: Kayýp olmuþ ve hayatta olup olmadýðýna dair kesin bir bilgi olmayan bir kimsenin malýný bir yakýnýnýn satmasý caiz olur mu? Þayet satýlýr ise, parasýný bir hayýr müessesesine verebilir mi?
Cevap: Kaybolmuþ bir kimsenin malýnýn varislerine taksim edilebilmesi için, o þahsýn ölmüþ olduðuna hükmedilmelidir. Bunun için de kaybolan þahsýn doðup büyüdüðü yerdeki emsal ve akranýna bakýlýr. Bunlar tamamen vefat edince, o þahsýn da ölmüþ olacaðýna hükmolunur. Bundan sonra malýný varislerine þer'i usüle uygun olarak teslim etmek gerekir.
2014 - Soru: Gayrimüslim bir kimsenin Müslüman oðlu, babasýnýn ölümü üzerine varis olabilir mi?
Cevap: Olamaz. Zira din ayrýlýðý mirasçý olmaya mani hallerdendir.
2015 - Soru: Annem, dedemden önce vefat etti. Bize bir ev, iki tarla, bir de arsa miras kalýyor. Yalnýz babam, "Evden miras alamazsýnýz" diyor. Biz de onlardan alýp hayýr müessesesine baðýþlamak istiyoruz. Bu durum karþýsýnda bize yardýmcý olur musunuz?
Cevap: Sualinizde bir kapalýlýk var. Siz annenizden kalan malý bölüþmek hususunu soruyor iseniz, annenizden kalan
malý alabilirsiniz. Fakat dedenizden kalan malýn size düþüp düþmediðini soruyorsanýz babanýz haklýdýr.
2016 - Soru: Dinimize göre kýz ve erkeðin miras yüzdesi (hissenin mikyasý) nedir?
Cevap: Oðlan 2/3, kýz ise 1/3 hisse alýr.
2017 - Soru: Babam ölünce annem baþka bir kocaya gitti. O adamdan anne bir kardeþlerim oldu ve nihayet annem de öldü. O kardeþlerim bana, annemin þahsýna ait mallardan "Hakkýn yok" deyip miras vermiyorlar. Bu hususu açýklamanýzý rica ederim.?
Cevap: Sizin babalarýnýzýn ayrý olmasý, babalarýnýza ait malýn taksiminde dikkate alýnýr. Sizin babanýza ait mal seninle annen arasýnda taksim edilir. Annenizin ikinci kocasýnýn ölümü halinde, onun malý o adamdan olan çocuklar ile annen arasýnda taksim olunur. Annen ölünce, onun þahsýna ait ne kadar malý varsa sen de, diðer adamdan olan evladý da hisse alýrsýnýz.
2018 - Soru: Biz altý kardeþiz. Babamýn yanýnda kalan iki kýz, bir de oðlan kardeþim var. Bunlar bakýma muhtaç durumda. Üçümüz ise, çalýþýyor ve kendi geçimimizi saðlamaya uðraþýyor ve ayný zamanda babamýza yardým ediyoruz. Kardeþimin birinin maddi imkaný daha fazla olduðu için, babama daha fazla para yardýmý yapýyor. Ýkimizin yardýmý ise, ona nisbetle daha az. Onun yardýmý daha çok diye, babam kalkýp da malýndan ona daha fazla verebilir mi?
Cevap: Ölen kimsenin arkaya býrakacaðý mal, dinimizin miras hükümlerine göre taksim olunur. Ölen kimsenin bu istikamette yapacaðý vasiyet geçersizdir. Çünkü varis için vasiyet yoktur. Babanýz hayatta iken evladýna bir hibe verecek ise, oðlan ve kýz ayýrmadan, herhangi bir ayýrým yapmadan müsavi hibede bulunabilir. Sünnete uygun olan budur.
2019 - Soru: Bir kadýn, memluk arazide, kocasýndan kalan mirastan dinen kaçta bir hisse alýr?
Cevap: Ölen adamýn çocuðu varsa, sekizde bir (1/8) hisseye sahiptir. Çocuk yoksa (1/4) hisse alýr.
2020 - Soru: Ölen bir þahsýn kýzýnýn kýzý ile kýzý bulunsa mirasçý olabilir mi?
Cevap: Dini hükümlere göre mirasýn taksim edilmesinde, ölenin kýzý varken, kýzýnýn kýzý (zevil-erham'dan olduðu için) mirasçý olamaz.
2021 - Soru: Miras almaya engel olan haller var mýdýr, varsa nelerdir?
Cevap: Bir kimse vefat ettiði zaman, onun varisi olan kimselerin miras alabilmeleri için, mirasçý olmaya engel olan bir halin bulunmamasý lazýmdýr. O haller: Din ihtilafý, dar ihtilafý, kölelik ve katil olmak üzere dörttür. Din ihtilafý; bir Müslüman ile gayrimüslim arasýnda miras hükümleri cari olmaz. Bunlardan biri diðerine varis olamaz. Dar ihtilafý; iki ayrý devletin tabiyetinde olmaktýr. Bu hüküm, iki Müslüman arasýnda cari olmayýp, iki gayrimüslim hakkýnda caridir. Mürisini öldüren bir katil, onun malýna mirasçý olamaz. (Köle ve kölelik ahkamý cari olmadýðý için ondan söz açýlmamýþtýr.)
2022 - Soru: Bir kimse evlenmiþ, bu evlilikten bir çocuðu olmuþ. Çocuðun anasý ölünce babasý o yavruyu bir camiye býrakmýþ. O zavallýyý bir kimse alýp büyütmüþ, evlendirip ev bark sahibi yapmýþ. Daha sonra kendisini cami kapýsýna býrakan babasý ile tanýþmýþ. Buna eski (asýl) babasýndan miras düþer mi?
Cevap: Ýkinci þahýs onun nesep itibariyle bir þeyi olmadýðý için elbette ilk babasýnýn mirasýný alýr.
2023 - Soru: Ben küçükken babam ölmüþ. Amcamýn oðlu, annemle evlenmiþ ve babamýn malýný teslim almýþ. Bununla beraber beni de büyütmüþ. Kendisinin annemden çocuðu olmuþ. Ben 20 yaþýna gelmiþ bulunuyorum. Babam ölünce, malýndan geri kalan miras, bir liste ile tesbit edilmiþ. Üvey babamýn listedeki bu malda hakký var mý?
Cevap: Babanýn býraktýðý mal, sana ve annene kalýr. Üvey babana bir þey kalmaz.
2024 - Soru: Mirasta kadýn ve erkeðe eþit verilen paylar dolayýsýyla erkeðin kadýna hakký geçiyorsa, bunun izalesi ve dinen paylaþtýrýlmasýnýn nasýl olacaðýný açýklayýnýz?
Cevap: Fazla miras alan kimsenin, haksýz olarak aldýðý kýsmý, hak sahibine vermesi gerekir. Mirasýn dini usüle göre taksimi, feraiz ilminin esaslarýna uygun biçimde daðýtýlmasý ile olur.
2025 - Soru: Miras olarak intikal eden maldan varislerin bir kýsmýnýn alýp bir kýsmýnýn alamadýðý hak var mýdýr?
Cevap: Asab-ý feraizden bir kimse var iken, zevil-erham; yakýn asabe varken de uzak asabeler hak alamazlar.
Vasiyet
2026 - Soru: Çocuklarý olmayan bir ailenin erkeði, karýsýna hitaben, "Ben senden evvel ölürsem, bütün mallarým ve evim senin; sen de ölürsen mallarýn hem senin hem de benim vereselerim arasýnda taksim olunsun" diye vasiyet etse þer'an caiz midir?
Cevap: "Varise vesayet yoktur" mealindeki Hadis-i Þerif gereðince karý ve kocanýn birbiri lehine vasiyette bulunmalarý sünnete aykýrýdýr.
2027 - Soru: Mirasçý olarak þahýslar lehine vasiyette bulunulmayacaðýný biliyoruz. Acaba bundaki hikmet nedir?
Cevap: Böyle bir tercih, mirasçýlar arasýnda kýrgýnlýða yol açar. Bu zarara "Varisler için vasiyet yoktur" Hadis-i Þerifi ile set çekilmiþ olmaktadýr.
2028 - Soru: Vakýf bir malda, o vakfý yapan kimsenin ileri sürdüðü þartlara riayet etmek lazým mýdýr?
Cevap: Þartýn dinimize aykýrý bir tarafý yoksa, ona riayet göstermek lazýmdýr. Zira, "Vakýfýn þartý, þariin nassý gibidir."
2029 - Soru: Damadýma malýmý mülkümü ve servetimi tümüyle versem ve devretsem, bu caiz olur mu?
Cevap: Malýnýzý ona tapulayýp diðer mirasçýlarý malýnýzdan mahrum býrakmamak þartý ile, malýnýzýn baþýna nezaretçi (bakýp gözetici) olarak koyabilirsiniz.
2030 - Soru: Ýki kýzý, bir oðlu olan þahýs, ileride kendisine bakmasý için oðluna bir miktar mal baðýþlasa ve kýzlar bu hibeye razý olmasa, o kimsenin hibesi geçerli olur mu?
Cevap: Hukuki bakýmdan geçerli olursa da, dini yönden kerahet vardýr. Kerahet olan iþte de hayýr yoktur.
Miras Taksimi
2031 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, vefat edip, baba bir kardeþinin oðlu Amr'ý ve ana-baba bir oðlan kardeþinin oðlunun oðlu Bekir'i býraksa, Bekir mirasçý olamaz." (H.Ec. 2/2177)
Açýklama: Bu fetvada, sýnýf itibariyle önde bulunan bir varisin, kendisinden sýnýf itibariyle geride bulunan diðer bir mirasçýyý verasetten men etmesi halini görmekteyiz. Asabe, baba tarafýndan akraba olup, mirasta belirli hissesi bulunan kimseler paylarýný aldýktan sonra geri kalan terekeye müstehak olana ve tek baþýna bulunduklarý zaman mirasýn tamamýný alan kimselere denilmektedir. Bu manadaki asabe üç nevidir:
1- Baþlý baþýna asabe
2- Baþka birisi ile bulunduðu için asabe
3- Diðer bir varisle beraber olduðu cihetle asabe.
Baþlý baþýna (binefsihi) asabe olana gelince, ölüye nisbetinde araya kadýn girmeyen erkeklerdir. Ölene nisbeti gerek vasýtasýz olsun, gerekse baþka bir erkek vasýtasý ile olsun. Bunlar dört sýnýftýr:
1- Ölenin cüz'ü: (Ölenin oðlu ve oðlunun oðlu gibi)
2- Ölenin aslý: (Ölenin babasý ve babasýnýn babasý gibi)
3- Ölenin babasýnýn cüz'ü: (Babasýnýn oðlu ve oðlunun oðlu gibi. Bunlar, diðer bir ifade ile, ölenin kardeþi ve kardeþinin oðlu demektir)
4- Ölenin dedesinin cüz'ü: (Dedesinin oðlu, dedesinin oðlunun oðlu gibi. Bu sýnýftaki asabeîer, diðer bir ifade ile, amca ve amcanýn oðlu demektir.)
Bu dört sýnýftan her bir sýnýf için öncelik hakký vardýr. Þöyle ki: Birinci sýnýftan bir asabe varken ikinci sýnýftan olan; ikinci sýnýftaki varken, üçüncü sýnýftan bulunan; üçüncü sýnýftaki asabe mevcut iken dördüncü sýnýftan olanlar varis olamazlar.
Ayný sýnýftan birkaç kimse toplanacak olursa, yakýn olanlar mirasta tercih olunur. Mesela; ölenin oðlu ile oðlunun oðlu veya ikinci sýnýftan baba ile büyükbaba toplanacak olursa, birinci meselede oðul, ikincide baba tercih olunur. Ayný sýnýftan grup da ölene yakýnlýkta eþit bulunan iki kimse toplanacak olursa, yakýnlýk derecesi daha kuvvetli olan tercih edilir. Þöyle ki; ana-baba bir erkek kardeþ, sadece baba bir erkek kardeþle birlikte bulunacak olursa, ana-baba bir kardeþ tercih olunacaktýr.
2032 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, babasý Amr'ý haksýz olarak öldürse, Amr'a mirasçý olamaz." (H.Ec. 2/217)
Açýklama: Miras almaya mani olan haller dörttür: 1- Din ihtilafý, 2- Dar ihtilafý, 3- Kölelik, 4- Katil (ölümü intaç eden müessir bir iþ)dir.
Ýzahý sadedinde bulunduðumuz fetva, mirasa engel olan katli dile getirmektedir. Öldürme beþ nevidir:
1- Katl-i amd
2- Þibih amd
3- Hata yoluyla öldürme
4- Hata mecrasýna cari öldürme
5- Tesebbüben katil
Katl-i amd: Öldürülmesi meþru olmayan bir adamý, yaralayan aletlerden biri ile kasten ve haksýz olarak öldürmektir.
Þibih amd: Katli meþru olmayan bir þahsý, yaralayan aletlerden olmayan ve çok kere ölümü intaç etmeyen bir þey ile kasten öldürmektir. (Bir çomak veya tokat ile vurarak veya aniden baðýrarak üzerine gitmekle bir adamý öldürmek gibi)
Hata yoluyla katil: Öldürmek veya yaralamak kastý olmayarak bir insaný öldürmektir. (Hata iki nevidir: Biri fiilde hatadýr. Ava atýlan bir kurþunun bir þahsa isabet edip öldürmesi gibi. Diðeri, failin zannýnda vuku bulan hatadýr. Av zanni ile bir adama kurþun atýlýp da o þahsýn ölmesi gibi)
Hata mecrasýna cari katil: Ýrade dýþý bir iþle vukua gelen katildir. (Uyurken bir kimse üzerine yuvarlanýp o kimsenin ölmesi gibi)
Tesebbüben katil: Bir kimsenin ölümüne sebep olmak. Mesela; umuma ait bulunan bir yolda, idare amirinin izni olmaksýzýn, biriktirdiði taþlarýn veya kerestelerin üzerine yakýnlarýndan bir kimsenin düþerek ölmesi gibi.
Bu öldürme nevilerinden, tesebbüben katilden baþka, katilin her çeþidi mirastan mahrumiyeti gerektirir. Çünkü, amd ve þibih amd yolu ile öldürmede miras almaya eriþmek için acele etme ve diðerlerinde ise istical þüphesi vardýr.
Öldürme hadisesinin mirastan mahrumiyeti gerektirmesi için, katilin akýllý ve buluð çaðýna ulaþmýþ bulunmasý; katilin meþru bir sebeple olmamasý þarttýr.
2033 - Behce Fetvalarýndan: "Müslüman bulunan Zeyd, vefat edince oðlu mürted Amr'ý býraksa; Amr, Zeyd'e varis olmaz." (H.Ec. 2/217)
Açýklama: Mürted, Ýslam dinini reddederek iman kandilini söndürmüþ bulunan kimseye denilmektedir. Böyle bir kimseye karþý uygulanacak Ýslamý hükümler, Ýslami eserlerde geniþ olarak açýklanmýþtýr. Bizim açýklama sadedinde olduðumuz husus, fetvanýn dile getirdiði miras hukuku olduðu için, o noktaya dönmek istiyoruz: Ölen kimse ile onun varisi mevkiinde bulunan þahýs (veya þahýslar) arasýnda din ayrýlýðý bulunursa, biri diðerine varis olamaz. Diðer bir ifade ile; ölen Müslüman, mirasçý mevkiindeki þahýs Hýristiyan veya Yahudi olursa, yahut vefat eden gayrimüslim, mirasçýsý Müslüman bulunursa, biri diðerinin mirasçýsý olamaz.
Mukaddes dinimiz, insanlar arasýnda maddi ve manevi baðlar tesis etmiþtir. Bu rabýtalarýn korunmasý, halkýn birbirine olan dayanýþmasýný ve yardýmlaþmasýný devamlý kýlar. Bu baðlarýn gevþemesi halinde, insanlar arasýndaki tesanüd de sarsýlýr ve insanlýk bundan pek büyük zarar görür.
Ýslam dinini beðenmeyip terk eden veya kabul etmiþ bulunmayan bir gayrimüslim, yüce dinimizin tesis ettiði veraset müessesesinden faydalanamaz.
2034 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Vefat eden Hind'in annesi var iken, babasýnýn anasý mirasçý olamaz." (H.Ec. 2/217)
Açýklama: Mirastan pay almak ve faydalanmak hususunda anneler, "nene"den önce gelmektedir. Neneler, annenin bulunmamasý halinde miras almaya namzettirler; mirastan engelleyen baþkaca þahýs veya sebep yok ise miras alabilirler. Bu fetvada nene, ölüye nisbette anneden daha uzak bulunmasý sebebiyle, anne ile mirastan düþmüþ olmaktadýr.
2035 - Ýbni Nüceym Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip, arkaya (mirasçý olarak) karýsýný, anasýný ve bir de babasýný býraksa, mirasta dört hisseden bir pay karýsýna, bir pay anaya, geri kalaný babaya kalýr." (H.Ec. 2/217)
2036 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hind vefat edip kocasý ile babasýný býrakacak olsa, terekeyi beraber taksim ederler." (H.Ec. 2/217)
Açýklama: Kadýn, çocuksuz olarak vefat ederse, kocasý malýn yarýsýný; kadýnýn evladý bulunur ise, koca malýn dörtte birini miras olarak alýr. Bu fetvada belirtilen tablo, çocuksuz olarak ölen bir kadýn olduðu için koca malýn yarýsýný, geri kalaný da asabe olarak baba almýþtýr.
2037 - Ýbni Nüceym Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip arkaya karýsýný, kýzýný ve bir de erkek kardeþini býraksa, malýn sekizde birini karýsý, yarýsýný kýzý, geri kalaný ise oðlan kardeþi alýr." (H.Ec. 2/218)
Açýklama: Fetvada belirtilen miras tablosunda, meselenin mahreci 8'den olup bir hisse ölenin karýsýna, dört hisse kýzýna, geri kalan üç hisse de oðlan kardeþe verilir. Ölenin karýþý ile kýzý ashab-ý feraizden olmakta ve belirli paylarý bulunmaktadýr. Oðlan kardeþi ise asabe olup, belirli bir sehmi yoktur. Zevce ile kýzý hisselerini aldýktan sonra kalan 3 hisseyi almýþtýr.
2038 - Ýbni Nuceym Fetvalarýndan: "Hind vefat etse ve arkaya kocasýný, oðlunu, babasýný ve anasýný býrakmýþ olsa, malýn 12 hissesinden 3'ü kocaya, 2'þer hisse de baba ile anaya, beþ hisse ise oðluna verilir." (H. Ec. 2/218)
Açýklama: Fetvada belirtilen meselede kocanýn hissesi dörtte bir, baba ile ananýn hisseleri altýda bir, oðlan asabe olmasý sebebiyle artaný alacaktýr. Bir meselede dörtte bir ile altýda bir hisse birleþecek olursa, mahrec-i mesele 12'den kurulur. On ikide dört, üç tane olmasý hasebiyle kocaya üç hisse verilmiþtir. Bu mahreçte altý, iki tane bulunduðu için, ana ile babaya ikiþer sehim ita olunmuþtur. Geriye kalan 5 hisse de asabe olan oðluna verilmiþ bulunmaktadýr.
2039 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Hýristiyan Hind'in kocasý Zeyd, Ýslam dinine girse, Hind de kafir olarak vefat etse, Zeyd, Hind'e varis olamaz." (H.Ec. 2/217)
Açýklama: Din ayrýlýðý hakkýnda yukarýda biraz açýklama yapýlmýþ idi. "Ýhtilaf-ý din" baþka baþka dinlerin mensubu bulunmak demektir. Yoksa dini meselelerde farklý görüþlerin sahibi ve mezheplerin mensubu olmak deðildir. Bu sebeple, mezhep ayrýlýðý mirasa engel teþkil etmez. Hanefi mezhebine mensup bir Müslüman, Þafii mezhebindeki bir Müslümana varis olabileceði gibi, bir Sünni de Þii'ye varis olabilir.
2040 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Vefat eden Zeyd'in babasý varken, babasýnýn anasý ve anasýnýn anasý miras alamaz." (H.Ec. 2/217)
Açýklama: Miras alanlardan bazý kimseler, diðer mirasçýlardan bir kimsenin bulunmasý ile mirastan mahrum kalýrlar. Bu fetvada, nenelerin, ölenin babasý ile mirastan mahrum bulunduklarý ifade edilmektedir.
2041 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip (mirasçý olarak) oðlunun oðlu ile oðlunun kýzýný býraksa, Zeyd'in mirasý (bunlar arasýnda) ikili birli taksim olunur." (H.Ec. 2/218)
Açýklama: Bu miras meselesinde oðlunun oðlu binefsihi asabe, oðlunun kýzý da onun sebebiyle asabe olmuþ bulunmakta ve oðluna iki, kýza bir hisse verilmek suretiyle miras taksim edilmiþ olmaktadýr.
2042 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip anasý Hind'i, babasýnýn babasý Amr'ý ve ana-baba bir erkek kardeþini býraksa, (malýnýn) altýda biri Hind'e, geri kalaný Amr'a kalýr." (H.Ec. 2/219)
Açýklama: Bu miras meselesinde, ölenin annesine hissesi olan altýda bir verildikten sonra geri kalan 5 hisse babasýnýn babasýna verilmiþ ve fakat ana-baba bir erkek kardeþine bir þey düþmemiþtir. Bunun sebebine gelince; babanýn babasý, ölüye nisbette kardeþten önce gelmektedir. Zira babanýn cüz'ünün derecesi, babadan sonradýr. Bu itibarla, sýnýf itibariyle daha yakýn varken daha uzak olan asabe varis olamamýþtýr.
2043 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Hind vefat edip babasý Zeyd ile ana-baba bir oðlan kardeþi Amr'ý terketse, mirasýn tamamýný Zeyd alýr." (H.Ec. 2/219)2044 - Ýbni Nüceym Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip kýzý Hind'i, oðlunun kýzý Zeynep'i, ana-baba bir oðlan kardeþi Amr'ý terk etse, malýnýn yarýsý kýzý Hind'e, altýda biri Zeynep'e ve ikisi de Amr'a verilir." (H.Ec. 21220)
Açýklama: Ölenin kýzý bir tane olursa malýn yarýsýný alýr. Ölenin oðlunun kýzý, ölenin kýzý ile toplanýrsa malýn altýda birine nail olur. Ana-baba bir oðlan kardeþ ise asabedir. Bu meselenin mahreci altýdan tesbit edilmiþ ve altý hisseden 3'ü kýzýna, 1 hisse oðlunun kýzýna, 2 hissesi de oðlan kardeþine verilmiþtir.
2045 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip arkaya ana-baba bir kýz kardeþi Hind ile Zeyd'in kýzýnýn kýzý Aiþe'yi býraksa, kýzýnýn kýzý varis olamaz." (H.Ec. 2/218)
Açýklama: Vefat edenin ana-baba bir kýz kardeþi, belirli hissesi bulunan mirasçýlardan olup, kýzýnýn kýzý ise zevil-erhamdandýr. Ashab-ý feraizden kimse mevcut iken zevil-erhamdan olan kimse mirasçý olamamaktadýr. Bu sebeple kýzýnýn kýzý mirastan mahrum kalmýþtýr.
2046 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip kýzý Hind'i ve oðlunun oðlu Amr'ý terketse, Zeyd'in arkaya býraktýðý mal yarý yarýya ikisine verilir." (H.Ec. 2/218)
Açýklama: Ölen kimsenin kýzý bir tane olursa, malýn yarýsýný alýr, geri kalaný da asabe olan oðlunun oðlu alýr.
2047 - Ýbni Nüceym Fetvalarýndan: "Zevce, zevil-erhamý mirastan men etmez. Malýn dörtte birini ölenin karýsý alýr; geri kalan mal, zevil-erham arasýnda taksim olunur." (H.Ec. 2/222)
2048 - Feyziye Fetvalarýndan: "Zeyd, 'Kýzým Hind'i evlatlýktan reddettim. Ölümümden sonra mirasýmdan bir þey verilmesin' deyip vefat etse, Hind, babasý Zeyd'in terekesinden hissesini alýr." (H.Ec. 2/222)
Açýklama: Anne veya babanýn evladýna karþý kullandýðý "Seni evlatlýktan reddettim" veya "Falan çocuðumu evlatlýktan reddettim, mirasýmdan mahrum kýldým" gibi ifadeleri, Ýslam hukukuna göre, aradaki nesebi rabýtalarý koparamaz. Ýrse mani hallerden bulunmayan bu tarz sözler, kendisine öfke duyulan evladý mirastan mahrum kýlmaz ve onu evlatlýktan düþürmez.
2049 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Murisin ölümünden sonra vaki olan din ihtilafý, miras almaya mani deðildir." (H.Ec. 2/224)
Açýklama: Miras almaya mani olan din ihtilafýnda, ölüm zamanýndaki durum muteberdir. Ondan sonra vaki olacak deðiþikliðin miras almaya veya mirastan mahrumiyete bir tesiri olmaz. Mesela; bir Müslüman ölse, onun ölümü sýrasýnda Müslüman olan oðlu, daha sonra "neüzü billah" irtidat etse veya bir gayrimüslim ölse, onun oðlu daha sonra Ýslamiyeti kabul etse, her iki halde mirastan mahrumiyet olmaz. Çünkü ölüm anýndaki hukuki durum önemlidir.
2050 - Feyziye Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip bilinen bir varisi olmasa, terekesini beytü'l-mal emini alýr." (H.Ec. 2/224)
Açýklama: Bir kimse vefat ettiði zaman, farz sahiplerinden, asabeden veya zevil-erhamdan hiçbir kimsesi bulunmazsa, onun malý hazineye kalýr. Hazinenin vazifelisi; Beytü'l-mal emini, mal müdürü, muhasebe müdürü, defterdar gibi vazifelilerin Ýslam hukukundaki karþýlýðýdýr. Fetvanýn ifadesinde "Beytü'l-mal emini alýr" cümlesi, þahsý için deðil. Hazine adýna alýp Beytü'l-male koyacaðýný tefhim içindir.
2051 - Ýbni Nüceym Fetvalarýndan: "Zeyd vefat edip anasý Hind'i, ana-baba bir kýz kardeþi Zeynep'i ve ana-baba bir oðlan kardeþinin oðlu Amr'ý terketse, malýnýn altý hisseden ikisi (anasý) Hind'e, 3 hissesi Zeynep'e, bir hissesi de Amr'a verilir." (H.Ec. 2/221)
Açýklama: Bu meselede ananýn hissesi üçte bir, kýzkardeþ tek olduðu için yarý hisse alacaktýr. Bir meselede nýsf ile sülüs birleþecek olursa, meselenin mahreci altýnda kurulur. Bu sebeple altý hisseden 2'si anaya, 3 hisse kýz kardeþine, bir hisse de asabe olan kardeþin oðluna verilmiþtir.
Mirasta Ayrým Yapýlabilir mi?
2052 - Soru: Malýmý saðlýðýmda evladýma versem, bir miktarýný da kendim için ayýrýp en küçük oðluma baðýþlasam dine uygun bir hareket yapmýþ olur muyum?
Cevap: Kendiniz hayatta iken malýnýzý çocuklarýnýz arasýnda hibe yoluyla daðýtmak yoluna gidebilirsiniz. Ancak, vereceðiniz hibeler, birbirine denk olmalýdýr. Zira Peygamber Efendimiz (sav), "Evladýnýz arasýndaki vergide eþitlik gösteriniz" buyurmaktadýr. Adaletten ayrýlan dalalete düþmüþ olur. Bir de kara günleriniz için, kendinizi idare edecek kadar bir malý kendi mülkiyetiniz altýnda býrakýnýz.
2053 - Soru: Bir kimse kýz çocuklarýný evlendirdikten sonra bir tarla satýn alsa ve "Bunda kýz çocuðunum emeði yoktur" diyerek tarlayý oðlunun üzerine yazdýrsa dinen bir mahzur var mýdýr?
Cevap: Çocuklar ister bekar ister evli olsunlar. Bir malýn alýnmasýnda emekleri geçsin veya geçmemiþ bulunsun, anne veya baba, onlara bir hibede bulunurken adaletten ayrýlmamalýdýr. Birine verip diðerini mahrum býrakmak mekruh görülmektedir. Evlat arasýnda hibede, sevgi ve paylaþýmda adaletsizlik, evladýn baba ve anneye gücenmesine sebep olduðu gibi, kardeþler arasýnda bulunmasý lazým olan sevgi ve baðlýlýðý temellerinden sarsmaktadýr. Kardeþlerin arasýna, baba eliyle ekilen bu soðukluk tohumunun sonradan temizlenmesi çok zor olmaktadýr.
radyobeyan