Hibe By: meryem Date: 29 Ekim 2010, 23:00:55
Hibe (Baðýþ)
Ýnsan, insanlýða faydalý olduðu nisbette kalben mesrur olur ve halk yanýnda itibar görür. "Ýnsanýn hayýrlýsý, insanlara faydalý olandýr" Hadis-i Þerifini düstur edinen mü'minler halka baðýþta bulunup faydalý olmak isterler.
Harp meydanýnda, mert, hayýr sahasýnda, cömert olan insan, memduh olur. Cimri bir kiþi, zemden; müsrif kiþi de demden kurtulamaz. Ýnsan, emin adýmlar ile gayesine ulaþabilmek için, dinimizin hükümlerine riayet zorundadýr. Zira bir þeyi yapmak kadar o iþi dini hükümlere uygun olarak yapmak icap etmektedir.
Ýzahý sadedinde olduðumuz bu fetvalar, Ýslâm hukukundaki baðýþlar ile ilgili hükümleri öðrenme arzusunda olan mü'minlere ýþýk tutacak mahiyettedir. Bu fetvalarý okuyucularýmýzýn istifadesine arz etmeden önce, birkaç hususu açýklamak isteriz:
a) Yapýlacak baðýþ, varlýðý ile yokluðu tereddütlü olan bir þeve baðlanmamýþ olmalýdýr. "Þu iþim olursa, bu evim sana hibe olsun", "Sýnýfýmý geçersem, bu kalem sana hediyem olsun" demek gibi.
b) Baðýþ, gelecek zamana muzaf olmamalýdýr. Meselâ, "Þu tarlamý, gelecek Ramazan ayýnýn baþýndan itibaren oðluma hibe ediyorum" demek gibi. Zira hibe, içinde bulunduðumuz zamanda (halde) bir þahsa temlikte bulunmaktan ibarettir. Temlikin þarta baðlanmasý ve gelecek zamana muzaf olmasý caiz deðildir.
c) Baðýþýn muvakkat olarak yapýlmýþ olmamasý þarttýr.
d) Baðýþý yapacak þahýs, böyle bir hibeye ehil olmalýdýr. Binaenaleyh delilerin, bunak kimselerin ve çocuklarýn hibeleri geçerli deðildir. Bunlara baðýþ yapýlabilirse de, kendileri baþkasýna baðýþta bulunamazlar.
e) Baðýþta, hibe yapacak þahsýn rýza ve gönül hoþluðu ile teberruda bulunmasý þarttýr. Zorlamak suretiyle yaptýrýlacak baðýþ geçerli deðildir.
f) Baðýþlanacak þeyin hibe zamanýnda mevcut olmasý þarttýr. Meselâ, "Ýneðimin doðuracaðý yavru, aðaçlarýn vereceði meyve torunuma hibedir" demek sahih olmaz. Yok olan bir þeyi hâl-i hazýrda temlik mümkün ve caiz deðildir.
g) Baðýþlanacak þeyin haddi zatýnda memlûk olmasý þarttýr. Havadaki kuþun ve denizdeki balýðýn hibesi sahih olmaz.
h) Baðýþlanacak þeyin diðer mallar arasýndan ayrýlmýþ olmasý da þarttýr. Ayrýlmak suretiyle taksimi kabil olan bir malýn, þayialý hisse olarak taksimi caiz deðildir.
i) Baðýþlanacak þeyin, hibe yapacak þahsýn kendisine ait bir mal olmasý þarttýr. Bir kimse baþkasýna ait olan bir malý, baðýþlamýþ olsa, bu hibe fuzuli olup geçersizdir. Meðer ki, mal sahibi bundan haberdar olunca kabul etmiþ bulunsun. Bu takdirde yapýlan baðýþ geçerlilik kazanýr. Zira iþin sonunda gösterilen izin, baþtan müsaade etmek gibidir.
2774 - Netice Fetvalarýndan: "(Yaþça) küçük, akýllý (ve iyiyi kötüden) ayýrt eden bir çocuða baðýþlanan bir malý, o çocuk eline alsa bile tamam olur" (H.Ec. c. 2/109)
Açýklama: Kendisine baðýþ yapýlan kimsenin, hibe edilen þeyi teslim almasý, hibenin sahih olmasý için yeterlidir. Ayrýca kabul ettim, demesi þart deðildir.
2775 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd saðlýðýnda, sahip olduðum bütün eþyam Amr'ýndýr deyip, teslim etmezden önce vefat edecek olsa, hibe batýl olur" (H.Ec. c. 2/109)
Açýklama: Hibe, baðýþ yapýlan þahýs tarafýndan kabul edilip teslim alýnmak suretiyle tamam olur. Onun tesliminden önce hibeyi yapan þahsýn vefatý, yapýlan baðýþý batýl kýlar.
2776 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Kadýn, kocasýna veya erkek karýsýna, sen benden evvel ölecek olursan benim olsun; ben senden evvel ölecek olursam senin olsun diyerek yapacaklarý hibe sahih (ve geçerli) olmaz" (H.Ec. c/109)
2777 - Behce Fetvalarýndan: "Zeyd, bahçesinin arsasýný büyük oðlu Amr'a hibe edip içindeki aðaçlarý baðýþlamasa, o aðaçlarý kesip arsayý teslim etmeden önce Zeyd vefat etse, hibe batýl olur" (H.Ec. c. 2/109)
Açýklama: Hibe teslim muamelesi ile tamam olur. Bahçenin içindeki aðaçlar, arsa olarak teslime engel teþkil eder. Bu hal devam ederken, baðýþý yapan þahsýn ölümü ile hibe batýl olur.
2778 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hind, kendisini boþayan kocasýna, "Küçük çocuðumu benden almaz isen mehrimi sana hibe ettim" deyip, koca çocuðu kendi himayesine alsa, Hind de mehrini almaya güçlü ve haklý olur" (H.Ec. c. 2/109)
Açýklama: Hibe, bir þarta baðlanacak olursa geçerli olmaz. Bir ivaza baðlanmasý halinde muteber olursa da o karþýlýðýn verilmemesi halinde hibeden dönülebilir.
2779 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Bir seneden fazla devam eden müzmin hastalýða tutulmuþ bulunan kimse, sýhhatli kimse gibi olup, bu hastalýðý sýrasýnda baðýþ yapýp teslim etse ve bir müddet sonra da vefat etse, hibe ettiði þey terekesine katýlýp miras olarak daðýtýlmaz" (H.Ec. 2/109)
2780 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, küçük (yaþtaki) oðlu Amr'a hibe ve teslim ettiði þeyden dönüþ yapamaz" (H.Ec. c. 2/112)
2781 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, saðlýðýnda, kardeþinin küçük yaþtaki oðullarýna bir miktar eþya baðýþlasa ve (çocuklarýn) vasisine teslim edip vefat etse, varisler bu baðýþa müdahale edemezler" (H.Ec. c. 2/112)
Açýklama: Amca mevkiindeki þahsýn saðlýðýnda yaptýðý baðýþ, teslim edilince tamamlanmýþ olur. Baðýþ yapýlan çocuklarýn varislerden olmayýþý ve baðýþýn ölüm hastalýðý sýrasýnda yapýlmayýþý, hibenin vasiyet olarak kabulüne ve varisler tarafýndan yapýlacak itiraza imkân býrakmaz.
2782 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, evimi küçük (yaþtaki) oðlum Amr'a hibe ettim deyip açýklasa ve þahidlendirse bu baðýþ tamamlanmýþ olur. Oðlanýn aldým demesi gerekli deðildir" (H.Ec. 2/116)
2783 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Mecnunun hibesi sahih ve geçerli olmaz" (H.Ec. c. 2/110)
Açýklama: Akli muvazenesi bozulmuþ bir hastanýn yapacaðý hibe geçerli deðildir. Zira akýl hastasý bulunan bir kimse, kâr ve zararýný düþünebilecek halde deðildir. Bu sebeple, dinimiz akýl hastalarýnýn bu gibi tasarruflarýný geçersiz saymýþtýr.
2784 - Netice Fetvalarýndan: "Bunaðýn hibesi sahih olmaz" (H.EC. c. 2/112)
2785 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Ýçkiden sarhoþ olan kimsenin yaptýðý baðýþ sahih ve geçerli olur" (H.Ec. 2/110)
Açýklama: Sarhoþun aklýnda -asli olarak- bir arýza bulunmayýþý, sarhoþluðun tesirinin geçici oluþu ve akli melekelerinin tamamen muhtemel olmayýþý, malýnda tasarruf salâhiyetini kaldýrmaz. Bu sebeple yapacaðý hibe geçerlidir.
2786 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hind, bir hatim okuyup da sevabýný kendisine baðýþlamasý þartý ile mehrini kocasý Zeyd'e hibe etse ve fakat Zeyd hatimi okumadan vefat etse, Hind, kocasýnýn arkaya býraktýðý maldan mehrini almaya güçlü ve haklý olur" (H.Ec. 2/109)
2787 - Behce Fetvalarýndan: "Bahþiþ saçýldýðý zaman, Zeyd eteðini açsa, eteðine düþen meblað para vesair þey Zeyd'in olur" (H.Ec. 2/109)
Açýklama: Bazý memleketlerde gelin indirip bindirirken þeker, badem veya ceviz gibi yiyecekler yahut para saçma âdeti; bazý köylerde, çocuðun sünnet olma ameliyatýnýn selâmetle sonuçlandýðýný müjdelemek için mendile sarýlmýþ elma atma usulünün meþru oluþu bu fetvadan kaynaklanmaktadýr.
2788 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, saðlýðý yerinde iken hususi olarak kiraladýðý þahsýn elinde bulunan þu kadar koyununu küçük yaþtaki kýzý Hind'e baðýþlasa ve hibesini þahitlendirse, vefat ettiðinde mirasçýlarý hibeyi makbul tutmayýz, demeye güçlü olmazlar" (H.Ec. 2/111)
2789 - Feyziye Fetvalarýndan: "Hind, mehrini saðlýðý yerinde olduðu halde iken, zifaf gecesinde kocasý Zeyd'e baðýþlayýp sonra vefat etse, mirasçýlar hibeyi makbul tutmayýz, demeye güçlü olmazlar" (H.Ec. 2/111)
2790 - Netice Fetvalarýndan: "Hibe edilip teslim olunan evi, hibe edilen þahýs, eliyle tamir etse, hibeyi yapan kimse baðýþýndan dönemez" (H.Ec. 2/111)
2791 - Feyziye Fetvalarýndan: "Kendisine bir þey hibe olunan kimse, baðýþlanýlan þeyi baþkasýna baðýþlayýp teslim ederek mülkünden çýkarmýþ olsa, birinci hibe eden kimse dönüþ yapamaz" (H.Ec. 2/111)
2792 - Netice Fetvalarýndan: "Hind, vefat eden kocasý Zeyd'in mirasçýlarýna, eðer ölünceye kadar beni gözetirseniz, Zeyd'in üzerinde alacaðým olan mehrim sizin olsun dese, bu hibe sahih ve geçerli olmaz" (H.Ec. 2/111)
2793 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Ýkrah ile yapýlmýþ olan hibe sahih ve muteber deðildir" (H.Ec. c. 2/110)
Açýklama: Zorlamakla yapýlacak bir baðýþ, gönül rýzasýna dayanmadýðý için geçerli olamaz.
2794 - Netice Fetvalarýndan: "Hibe edeyim, diye va'd etmekle hibe etmiþ olmaz" (H.Ec. c. 2/113)
2795 - Netice Fetvalarýndan: "Kiþinin ölüm hastalýðý sýrasýnda mirasçýsýna hibe yapmasý caiz olmaz" (H.Ec. 2/115)
2796 - Netice Fetvalarýndan: "Hind, hasta olduðu sýrada, kocasý Zeyd'e þayet bu hastalýktan ölecek olursam mehrim senin olsun, dese sahih ve geçerli olmaz" (H.Ec. c. 2/111)
2797 - Feyziye Fetvalarýndan: "Zeyd, kendisinden alacaklý bulunan Amr'a tuz ekmek hakkýný helâl et dese, Amr da helâl olsun deyip alacaðýný helâl etmese Zeyd borçtan kurtulmuþ olmaz" (H.Ec. 2/111)
2798 - Feyziye Fetvalarýndan: "Hibeyi yapan þahsa, karþýlýk olarak bir þey veren Zeyd vefat etse, mirasçýlarý o karþýlýða müdahale edemezler" (H.Ec. 2/111)
2799 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, Amr'ýn elinde emanet olarak duran eþyasýný küçük yaþtaki oðlu Bekir'e hibe ve bu baðýþý þahitlendirip ilan ettikten sonra vefat etse, bahsi geçen þeylere diðer varisler müdahale edemezler" (H.Ec. 2/112)
2800 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, baþka bir memlekette bulunan mülkünü Amr'a hibe edip almaya salâhiyet verse, Amr da aldýktan sonra vefat etse, Zeyd piþman olup dönüþ yapamaz" (H.Ec. 2/112)
2801 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hind, kardeþi Zeyd'in eþyasýný, Zeyd'in izni olmadan onun karýsýna hibe etse, Zeyd bunu geçerli saymadan önce vefat etse, varisler (o eþyayý) mirasa katarlar" (H.Ec. 2/112)
2802 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Hibe edenin kumaþlarý ile meþgul olup, tahliye ve teslim bulunmayan evin hibe edilmesi sahih olmaz" (H.Ec. 2/113)
2803 - Netice Fetvalarýndan: "Taksimi kabil olmayan akar hissesinin, hisse-i þayia olarak hibe ve teslimi sahih olur" (H.Ec. 2/113)
2804 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Gerdek gecesinde mehrini kocana hibe ettin mi? denildiðinde sükut eden Hind baðýþ yapmýþ sayýlmaz" (H.Ec. 2/110)
2805 - Feyziye Fetvalarýndan: "Zeyd'in, beni ölünceye kadar görüp gözetirsin, diyerek yaptýðý hibe batýl olduðundan Amr da Zeyd'e karþýlýk olarak bir þey verse, o da batýl olur" (H.Ec. 2/111)
2806 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, "Al, takýn" diye karýsýna verdiði küpeyi, zevcesi alýp takýndýktan sonra ölecek olsa (o küpe kadýnýn elinde emanet olup, esasen) kocanýn malý olduðundan mirasa dahil olur" (H.Ec. c. 2/110)
2807 - Behce Fetvalarýndan: "Ýneðin baðýþlanmasýnda karnýndaki yavruyu istisna etmek, hibenin sýhhatine mani deðildir" (H.Ec. 2/109)
2808 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, malik olduðum her þeyim karým Hind'indir deyip, teslim etmezden önce vefat etse bu baðýþ batýl olur" (H.Ec. c. 2/112)
2809 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, sýhhati yerinde iken, deli bulunan oðluna mülkü olan akarýný hibe ve (bu baðýþý) þahitlendirecek olsa sahih olur" (H.Ec. 2/113)
2810 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, mülkü bulunan bir evi, karýsý Hind'e, ölünceye kadar benimle güzel geçinirsen (bu ev) senin olsun dese sahih olmaz" (H.EC. c. 2/112)
2811 - Netice Fetvalarýndan: "(Baðýþlanan þey) teslim edilmezden önce (vaki olan) ölüm ile, hibe batýl olur" (H.EC. 2/112)
2812 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, mülkü olan evini Amr'a icar edip, iþlememiþ senenin kirasýndan bir miktarýný Amr'a hibe etse, sahih olmaz" (H.Ec. c. 2/113)
Açýklama: Bir kimse, ancak kendi mülkiyeti altýnda bulunan bir þeyi baðýþ yapabilir. Ýþlememiþ bulunan bir ayýn kira bedelini baðýþlamak, kendine ait olmayan bir þeyi hibe kabilinden olduðundan geçerli deðildir.
2813 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, saðlýðý yerinde iken oðlu Amr'a bir miktar eþya baðýþ ve teslim edip daha sonra vefat etse, Amr, Zeyd'in terekesinden miras hissesini almaya da güçlü ve haklý olur" (H.Ec. 2/113)
2814 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, mülkü bulunan kütüphanenin içindeki kitaplarýný sýhhati yerinde iken oðlu Amr'a, kütüphanesi ile birlikte, hibe ve teslim etse, baðýþ tam ve geçerli olup, Zeyd vefat edince, diðer varisleri buna müdahale edemezler" (H.Ec. 2/113)
2815 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, evinin arsasýný Amr'a hibe edip (üzerindeki) binayý yýksa ve arsayý teslim etmeden Zeyd vefat etse, baðýþ batýl olur" (H.Ec. 2/114)
2816 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd'in Amr'a hibe ettiði þeyi, Amr Zeyd'e emanet olarak teslim etse, mahkeme (kararý) veya rýza ile dönüþ bulunmadan Zeyd o þeyi tüketse, Zeyd'in ödemesi lâzým gelir" (H.Ec. 2/116)
2817 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd'in, Amr'a hibe ve teslim ettiði hayvan, semirip devamlý üremiþ olsa Zeyd dönüþ yapamaz" (H.Ec. 2/116)
2818 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hibe ile borç hususunda ihtilâf olunup, iki tarafýn da açýklayýcý delili olmasa, söz borç iddia edenindir" (H.Ec. 2/116)
2819 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, mülkü olan arsa üzerine yaptýðý ambarýn (yerini deðil) sadece ambarýný hibe ve teslim edip daha sonra Zeyd Amr'a hitaben, ambarý kaldýr, dediðinde arsayý ambarla birlikte zapt ederim, demeye güçlü olmaz" (H.Ec. 2/116)
2820 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, senin mülkün, vefat ettiðinde kýzým Hind'e intikal etmek þartý ile, diyerek evini Amr'a hibe ve teslim etse, hibe sahih, þart ise batýl olur" (H.Ec. 2/116)
2821 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, Hind'i aile olarak alýrken Zeyd'in dost ve akrabasýnýn hediye olarak getirdikleri bakýr kaplar, Zeyd'in ölümü halinde mirasa dahil olur. (Karýsý) onlarý tek baþýna almaya muktedir olamaz" (H.Ec. 2/116)
Açýklama: Evlenen erkeðin dost ve akrabasý tarafýndan getirilen eþya, tamamen erkeðe ait olur. Kadýnýn evine getirilen hediyeler ve kýzýn akraba ve dostlarýnýn taktýðý ziynet eþyasý da tamamen kadýna mahsustur. Ýkisinin evlenmeleri, gelen hediyelerde ortaklýðý gerektirmez.
2822 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, malik olduðum eþyanýn bir miktarýný küçük yaþtaki kýzýma hibe ettim dese ve fakat belirtip açýklamasa sahih olmaz" (H.Ec. 2/116)
2823 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, bir miktar eþyasýný küçük yaþtaki akýllý ve iyiyi kötüden ayýrt eden kýzkardeþi Hind'e hibe ve teslim etse, o da kabul edip alsa, Zeyd baðýþtan dönüþ yapamaz" (H.Ec. 2/115)
2824 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Varislerden biri, (muris'e) borçlu olan kimse üzerindeki hissesini borçluya hibe etse sahih olur" (H.Ec. 2/114)
2825 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, falan (yerdeki) çiftliðimi ve o çiftlikte bulunan hayvanlar ile hububat ve ambarlarýn hepsini küçük (yaþtaki) oðlum Amr'a hibe ettim diye þahitlendirip fakat sayý, miktar ve kitleyi açýklamayýp vefat etse, ikrar gününde mevcut olan þeyler, Amr'ýn olur" (H.Ec. 2/115)
2826 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd'in hizmetçisi Amr'a, bazý kimseler bir miktar para baðýþlayýp teslim etseler, Zeyd o benim hizmetçimdir, diyerek paraya müdahale etmeye güçlü olmaz" (H.Ec. 2/115)
2827 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Hibe yapan kimse, baðýþ yapýlacak þahsýn elinde bulunmayan bir þeyi ona hibe edip (fakat) teslim etme ve (baðýþlanan þeyi hibe edilen þahsý tarafýndan) alma bulunmasa (hibe) tamam olmaz" (H.Ec. c. 2/112)
Açýklama: Hibe edilecek bir þey, baðýþ yapýlacak þahsýn elinde bulunmuyor ise, hibe edilince ayrýca teslim muamelesine muhtaç olur. Aksi halde hibe tamam olmaz.
2828 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Ýyi bir hale sahip bulunan Zeyd, küçük oðlu Amr'a baðýþladýðý bir þeyi, (ihtiyacýndan dolayý) bir þahsa satýp teslim etse ve parasýný kendi iþlerine sarf ve (daha sonra) vefat etse, Amr, buluð çaðýna ulaþýnca o parayý (babasýnýn) arkaya býraktýðý maldan alýr" (H.Ec. c. 2/112)
Açýklama: Hibe edilen þey, teslim edilince artýk mülk olmaktan çýkar ve baðýþ yapýlan þahsýn olur. Hibe yapan kimsenin onu satmasý, oðluna karþý borç altýna sokar. Bu sebeple oðlu, babasýnýn býraktýðý maldan, önce alacaðýný tahsil eder, daha sonra mirastan payýna düþeni alýr.
2829 - Netice Fetvalarýndan: "Taksimi kabil olmayan evdeki hisse-i þayiasýný, ortaðýna baðýþlayýp teslim etse geçerli olur" (H.Ec. 2/110)
2830 - Ýbni Nüceym Fetvalarýndan: "Zeyd, lâtife yolu ile, Amr'a "Elinde olan þeyi bana hibe eyle" deyip o da hibe ettim, dese ve teslim etse bu hibe sahih olur" (H.Ec. c. 2/109)
2831 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, kiracýnýn elinde bulunan bir akarýný, küçük oðluna hibe edip (sonra) vefat etse, diðer mirasçýlar o evi mirasa komaya güçlü olurlar" (H.Ec. c. 2/110)
Açýklama: Yapýlan hibe, kiracýnýn elinde bulunmasý hasebiyle, baðýþ yapýlan kimseye teslim edilemediðinden, hibe tamamlanmýþ olmamakta ve miras olarak taksime tabi tutulmaktadýr.
2832 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, Amr'ýn üzerindeki alacaðýný Bekir'e hibe etse (ve fakat) ele alma (iþi) bulunmasa, (baðýþ) tamam olmaz" (H.Ec. c. 2/111)
Hibe Edilen Þey Geri Alýnýr mý
2833 - Behce Fetvalarýndan: "Zeyd, küçük oðlu Amr'a baðýþladýðý þeyi teslim etmezden önce vazgeçip o þeyi almasýný men ettiðinde, Amr zorla alacak olsa, Zeyd geri alabilir" (H. Ec. 2/109)
Açýklama: Yapýlan bir baðýþýn tesliminden önce ondan dönmek geçerli olur. Ýster dini bir sebebe dayanmak suretiyle meþru; isterse nefsani bir amil ile cimrilik sebebiyle mekruh bir dönüþ bulunsun.
2834 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, Amr'dan olan alacaðýný tahsil edemeyince sende olan alacaðým sana helâl olsun dese, (sonra da baðýþlama fikrinden) dönüp istemeye ve geri almaya güçlü olmaz" (H.Ec. c. 2/109)
Açýklama: Alacaklý þahsýn hibe ettiði þey, esasen o kimsenin elinde bulunduðu için hibe muamelesi tamamlanmýþ olur. Artýk bundan dönmesi geçerli olmaz.
2835 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, namzedi bulunan Hind'e niþan yolu ile birlikte bir miktar para; Hind de hediye olarak bir miktar giyecek gönderip, Zeyd Hind ile evlenmeden önce ölecek olsa, Zeyd'in varisleri o parayý Hind'den almadýkça o da gönderdiði eþyayý almaya güçlü olamaz" (H.Ec. c. 2/110)
2836 - Netice Fetvalarýndan: "Ölmüþ bulunan Zeyd'in karýsý, kocasýndan alacaklý bulunduðu mehrini diðer varislere baðýþlasa (ve daha sonra) piþman olup (hibesinden) dönemez" (H.Ec. 2/109)
2837 - Behce Fetvalarýndan: "Zeyd, kýzý Hind'e çeyiz eþyasý hibe ve teslim ettikten sonra, piþman olsa geri alamaz" (H.Ec. 2/108)
Açýklama: Baba veya annenin genç kýzlarý için hazýrladýklarý çeyiz, hibedir. Verdikleri bu eþya için daha sonra piþmanlýk duymakla baðýþtan dönülemez.
2838 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Hind, kocasý Zeyd'in üzerinde alacaklý olduðu mehrini, kendisine þu kadar bedel vermek þartý ile hibe etse ve fakat Zeyd bir þey vermese, Hind, hibesinden dönebilir" (H.EC. 2/108)
Açýklama: Hind, yaptýðý bu baðýþý ivaza baðlamýþ olduðuna göre, söz yerine gelmeyince kendisi için baðýþtan dönme hakký doðmaktadýr.
2839 - Netice Fetvalarýndan: "Zeyd, Amr'da olan alacaðýný, Amr'a hibe ettiðinde Amr kabul etmese, daha sonra piþman olup almaya güçlü olmaz" (H.Ec. c. 2/111)
2840 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd'in Amr'a baðýþ yaptýðý inek, Amr'ýn elinde iken yavru yapsa, (hibeden) dönmeye engel bulunmamasý sebebiyle, Zeyd dönüþ yapýp ineði alsa yavrusunu alamaz" (H.Ec. 2/116)
2841 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Karþýlýðýnda bedel (ikram) olunan hibeden dönüþ yapýlamaz" (H.EC. 2/116)
2842 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd'in Amr'a rüþvet olarak verdiði bir þeyi, Amr da Bekir'e hibe ve teslim etmiþ olsa, Zeyd, Bekir'in elinde bulduðu o þeyi geri almaya güçlü ve haklý olur" (H.Ec. c. 2/114)
Açýklama: Rüþvet yoluyla bir mala sahip olmak, sahih ve caiz deðildir. Bu sebeple o þahsýn, rüþvet olarak aldýðý bir þeyi, hibe etmesi, kendine ait olmayan bir malý baðýþlamak olacaðýndan, mal sahibinin üçüncü þahýstan geri almaya hakký vardýr.
2843 - Netice Fetvalarýndan: "Hind, kýzý Zeyep'in evini, Zeynep'in izni olmadan, Zeyd'e hibe ve teslim etse, Zeynep razý olmayýp Zeyd'ten (geri) almaya güçlü olur" (H.Ec. 2/115)
Açýklama: Anne ve baba, çocuðunun mülkünde zarara âmil olacak bir tasarrufta bulunamaz. Bu hususta son söz, mülk sahibi olan çocuðundur. Anne ve baba olmak, evlâdýnýn malýnda tasarruf etme salâhiyetine sahip kýlmaz.
2844 - Netice Fetvalarýndan: "Dilsiz bir þahýs, belirli iþaretiyle, hibe ve teslim ettiði þeyden dönemez" (H.Ec. c. 2/112)
2845 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hind (isimli kadýn) "Þayet benden evvel ölürsen yine bana geri verilsin" diyerek evini kocasý Zeyd'e hibe ve teslim etse, daha sonra da koca vefat etse, varisleri (o evi) mirasa sokarak paylaþtýrýrlar. Hind, "Ben o evi tek baþýma zapt ederim" diye hak iddia edemez" (H.Ec. 2/109)
Açýklama: Hibe edilen þey, baðýþ yapan kimsenin mülkiyetinden çýkar. Sonunda gene kendisinin olmak üzere ileri sürdüðü þart, batýl; hibe ise geçerlidir.
2846 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Zeyd, karýsý Hind'i yataðýna davet ettiðinde, falan þeyi bana hibe eder isen gelirim, dese o da hibe edip teslim ettikten sonra (karýsýný) boþasa, hibeden dönüþ yapamaz" (H.Ec. 2/110)
2847 - Behce Fetvalarýndan: "Gayrimüslim bulunan bir erkek, karýsýna bir miktar eþya baðýþlasa ve (vereceði þeyi) teslim etse, bundan sonra karýsý Müslüman olup kocasý Ýslâm dinini kabul etmediði için birbirinden ayrýlmýþ olsalar, koca hibesinden dönmeye güçlü olamaz" (H.Ec. c. 2/111)
Açýklama: Gayrimüslimlerin birbirine yapacaklarý hibe, geçerlidir. Bunlardan birinin daha sonra Müslüman olmasý ile hibenin sýhhatine zarar gelmez. Ne Müslüman olan ne de gayrimüslim olarak kalan kimse hibesinden dönüþ yapamaz.
2848 - Abdürrahim Fetvalarýndan: "Hind, Zeyd'e (evlenmeye) namzet olduðunda, karþýlýklý olarak birbirine hediye ettikleri þeyleri her biri istihlâk etse, sonra da nikâh (akdini yapmak) müyesser olmasa, biri diðerine (verdiði þeyi) ödetmeye güçlü olamaz" (H.Ec. 2/111)
Açýklama: Niþanlýlarýn birbirine verdikleri hediyeler, evlilik için yapýlmýþ bulunmaktadýr. Nikâhtan vazgeçmeleri halinde, elde mevcut eþyayý geri alabilirler. Fakat, yenilip tüketilmiþ ve giyilip eksiltilmiþ bulunan þeylerin ödetilmesi gerekmez.
2849 - Ali Efendi Fetvalarýndan: "Zeyd, mülkü olan evini, sýhhati yerinde iken, oðlu Amr'a hibe (yolu ile baðýþ yapýp) teslim ettikten sonra borcu, miras býraktýðý maldan daha fazla olduðu halde ölse, o ev alacaklýlara taksim edilecek mallar arasýna sokulamaz" (H.Ec. 2/108)
Açýklama: Bir kimsenin, hayatýnda iken yaptýðý baðýþ, kendi mülkiyetinden çýkar ve baðýþ yapýlan þahsýn malý olur. Ölen kimsenin borçlu olarak vefat etmesi, mülkü olmayan bir maldan borçlarýnýn ödenmesine imkân vermez.
2850 - Behce Fetvalarýndan: "Kendisine baðýþ yapýlan þahýs, hibe olunan þeyi tükettikten sonra hibeyi yapan kimse piþman olup hibemden döndüm dediðinde, kendisine hibe olunan þahýs, ödeme lâzým gelir zannederek ödedikten sonra (dini hükme) vakýf olsa (ödediðini) geri alýr" (H.Ec. 2/110)
2851 - Netice Fetvalarýndan: "Hibe yapan kimse, yaptýðý baðýþtan dönüþ murat etse, kendisine hibe yapýlan þahýs da helak oldu dese, sözü yeminsiz olarak tasdik olunur" (H.Ec. 2/111)
radyobeyan