Manihaizm By: ayten Date: 23 Ekim 2010, 11:18:34
2- Manihaizm
Literatür:
1- S.N.C. Lieu, Manichaeism, Manchester University Press (1985).
2- J.P. Asmussen, Manichaean Literatüre, New York (1975).
3- L. Cinillo, A. Roselli (ed.), Codex Manichaicus Coloniensis, Merra Editare Cosenna (1986).
4- The Cologne Mani Codex, tr. By R. Cameron, A.J. Dewey, Scholars Press (1979).
5- K. Rudolph, Gnosis, Edinburgh (1983), s.326-342.
Manihaizm, MS 3. Yüzyýlda Mani tarafýndan kurulmuþ olan gnostik bir dini gelenektir. Geliþmiþ bir misyonerlik teþkilatýna sahip olmasý nedeniyle, kîsa zamanda kendi doðuþ mahalli olan Güney Iran ve Mezopotamya sýnýrlarýný aþarak Mýsýr, Anadolu, Avrupa ve Asya içlerine kadar ulaþan Manihaizm, 4. yüzyýlda birçok bölgede Hýristiyanlýðýn en büyük rakibi konumuna geldi. 8. yüzyýlda (762/63' te) Bögü Han' in bir genelgesiyle Doðu Türkistan'da Uygurlarýn resmi dini oldu. Ancak 6. yüzyýldan sonra Batýda, 12. yüzyýldan sonra da Asya'da gerilemeye baþlayan Manihaizm, Mezopotamya ve Ýran'ýn m.s. 7. yüzyýlda Müslümaniarca fethedilmesiyle doðduðu bu bölgede zamanla yok oldu. Günümüzde mensubu kalmamýþ olmasýna raðmen, Ýslam hakimiyeti öncesi dönemde Ortadoðu'da etkin olan ve inanç esaslarý ve gnostik hayat anlayýþý açýsýndan oldukça dikkat çekici olan bir dindir.
Manihaizm'le ilgili kaynaklar baþlýca 2 grupta toplanabilir. Birinci grup, Manihaizm'in ilk el kaynaklarýndan olan Manihaist yazmalardan oluþur. Ýkinci grup ise Manihaizm'le ilgili bilgi veren çeþitli ikinci el kaynaklardýr. Kendisi de önceleri bir Manihaist olan St. Augustin gibi çeþitli kilise babalarý ve Ýbn Nedim ve el-Biruni gibi Ýslam alimleri bunlar arasýnda sayýlabilir.