Eski Amerika Dinleri By: ayten Date: 21 Ekim 2010, 01:37:56
ESKÝ AMERÝKA DÝNLERÝ
Literatür.
1- H. von Glasenapp, Die nichtchristlichen Religionen, s.37-45.
2- F.Heiler, Die Religionen der Menschheit, s. 97-107.
3- Walter Krickeberg, Die Religionen des alten Amerika, Stutigart 1961.
Amerika kýtasý tarihinde de eski yüksek kültürlere rastlanýr. Bu kültürlerin bazýlarý, eski çaðlara kadar gerilere gittiði gibi, bazýlarý da Orta Çað Avrupa Tarihine paralel bulunur. Meksika'da Tolteklerin ve Azteklerin yüksek kültürü, Guatemala ve Yukatan'da Mayalarýn devleti, Kolumbia'da Çibçalar, Peru ve Bolivya'da Ýnkalar görülür. Ancak, Orta ve Güney Amerika'nýn Ýspanyollar tarafýndan zaptý, hepsinin de acýklý sonunu hazýrlamýþ ve tarih sahnesinden silinmiþtir.
Ýlk defa Eski Amerika dinlerinden bahsedenler, istilacý kuvvetlerle ülkeye gelen, çoðunluðunu rahiplerin teþkil ettiði, Ýspanyol ruhanîleridir.
Yine, yarýkan Kýzýlderililerin ve idare memurlarýnýn yazdýklarý tarihler de halkýn dinî durumunu aydýnlatýrlar. Özellikle, kuvvetli gözlemcilerin haberlerini, son yýllarýn arkeolojik kazýlarýyla yapýlan araþtýrmalar tasdik etmektedir. Yine, Azteklerin ve eskilerin anlattýklarý haberleri vesikalandýrmaktadýr.
Ayrýca, dinler tarihi için kýymetli bir eser olan, Kiçe kavminin “Popul Vuh” (Nasihatlar Kitabý) isimli kutsal kitabý, 1530 yýlýnda Hýristiyanlýðý kabul etmiþ bir Kýzýlderili tarafýndan ana dilinde, fakat Lâtin harfleriyle kaydedilmiþtir. Bu kitabý, Dominikahlar mezhebinden Francisco Ximenez, aslýndan veya kopya bir nüshasýndan 1700 yýlýnda Ýspanyolca'ya tercüme etmiþtir. Bu kitap, dünyanýn ve insanlarýn yaratýlýþ efsanelerini, tanrýlar tarihini ve ilk devirlerin kahramanlarýný ve nihayet Kiçe Kavminin hükümdarlar tarihini, ihtiva eder. Eser, Eski Amerika Kültürü için en kýymetli dokümanlardan biridir.
Güney Amerika'nýn Anden bölgesi kültür kavimleri ise, meramlarýný ifâde edebilmek için, yazý yerine düðümlü iplik sistemi kullanýyorlardý. Ýpliðin düðüm þekli, rengi, uzunluðu, mânâ ve sayý ifâde ediyordu.