Namazda iken namazda olmak By: sidretül münteha Date: 17 Ekim 2010, 14:49:47
NAMAZDA ÝKEN NAMAZDA OLMAK
BU BAÞLIK garipsenebilir, fakat bunu bize armaðan eden Mevlana hazretleridir. Müritlerinden biri “Efendim namazda iken nasýl olmak gerekir?” þeklinde bir soru sormasý üzerine, Mevlana: “Namazda iken namazda olmak gerekir” diye cevap vermiþtir.
Bunun manasý þudur: Namaz kýlarken, kiþinin namazda olduðunu unutmamasý, namazýn gereklerini yerine getirmesi, fikren, aklen, okuduklarýný, yaptýklarýný takip etmesi, ALLAH’ýn huzurunda olduðunun idrakinde olmasý, namaz miracýna yakýþýr bir þekilde, dünyadan sýyrýlmasý, kendini yalnýz namazla meþgul etmesi, baþka meþgaleleri geride býrakmasý, “Namazda iken namazda olma”nýn birer açýlýmýdýr.
Bu açýlýmlarý Gazali’nin de iþaret ettiði (Ýhya, 167-169) birkaç basamakta açýklayalým :
. Kalbin huzuru: Kalbin namazda hazýr bulunup görev almasý demektir. Kalýbýný kâbeye doðru yönelten kulun, kalbini de Hakiki mabud olan ALLAH’a yöneltmesi bu huzurun temel esprisidir.
Dünyevî meþgalelerden kurtulmuþ, miraç yolculuðuna baþlamýþ, kesretten vahdete/yaratýklar meclisinden sýyrýlýp Yaratanýn huzuruna çýkmýþ, ilâhî huzurdaki duruþunun idrakine varmýþ bir kalp, gerçek huzura kavuþur ancak ve namazýn huzuruna huzur katmýþ olur.
1. Huzuru kazanmak: Huzuru kazanmak, kalbi namazda hazýr etmek için, namazýn en önemli bir görev olduðuna inanmakla mümkündür. Çünkü kalp, mutlaka bir þeylerle meþgul olacaktýr, tembel ve boþ duramaz. Duygu ve düþüncelerimizde hangi konuya öncelik verirsek, gönlümüz de ona önem verir ve onunla meþgul olur. Kalbin namazda devreye girip hazýr olmasý için, ona namazýn önemini hatýrlatmamýz gerekir. Kiþinin himmeti neredeyse, kalbin kýymet ölçüsü de oradadýr.
2. Zihnin kavramasý/anlamasý: Bundan maksat namazdaki söz ve hareketlerin ne anlama geldiðini kavrayýp bilmektir. Bazen kalp okunan lafzýn yanýnda hazýr olduðu halde, onun manasýyla ilgilenmemiþ olabilir. Oysa, daha önce hiç akla gelmeyen güzel incelikler namazda insanýn zihnine, kalbine gelebilir ve bunlarla çok güzel bir rotaya girebilir. “Namaz her türlü kötülük ve hayasýzlýktan alýkoyar” (Ankebut, 29/45) mealindeki ayette bu gerçeðe de iþaret edilmiþtir.
Namazdaki söz ve hareketleri anlamanýn yolu da her þeyden önce kalbi devreye sokmaktan geçer. Ýnsan zihni, kalbinin önem verdiði konulara yönelip orada yoðunlaþýr.
3. Tazim göstermek: Namaz kýlan kimsenin, huzurunda bulunduðu yüce ALLAH’ýn sonsuz büyüklüðünü kavramasý, ona karþý saygýyla dolmasý namazý namaz yapan unsurlardan biridir. Zaten namaz ve ibadetin farz kýlýnmasýnýn en büyük hikmeti, ALLAH’ýn azametini kalplere yerleþtirmektir.
Tazimin kaynaðý iki þeydir:
• Her þeyin dizgini elinde, her þeyin anahtarý yanýnda—ilim ve kudretiyle—her þeyin yanýnda hazýr ve nazýr olan ALLAH’ý yakýndan tanýmak. Ki bu imanýn gereðidir.
• Her þeyiyle ALLAH’a muhtaç olan kendi nefsinin fakirliðini, acizliðini, hakirlik ve küçüklüðünü idrak edip bilmek. En küçük bir varlýk olarak en büyük bir varlýðýn huzurunda olduðunu anlamak ve bu saygýnýn bir sonucu olarak da içinde huþu duymaktýr.
4. Heybet/Mehabet: Bu kavram, ileri derecede büyük görülüp de saygý duyulan bir varlýk karþýsýnda hissedilen ürperti duygusu anlamýna gelir.
Mehabetin kaynaðý da ALLAH’ý yakýndan tanýmaktýr. “Kullarý içinde ALLAH’a karþý gereði gibi saygý duyup ürperti hissedenler ancak âlimlerdir” (Fatýr, 35/28 ) mealindeki ayette belirtildiði üzere, ALLAH hakkýndaki ilim ve bilgi arttýkça, ona karþý duyulan saygý ve mehabet de o nispette artar.
Rivayete göre Hz. Aiþe þöyle demiþtir:
“Hz. Peygamber (a.s.m.)’le normal sohbet ederdik. Namaz vakti gelince sanki ne biz onu tanýmýþýz, ne de o bizi tanýmýþ..” (Gazali, Ýhya, I/160). Bu tavýr, ALLAH’a karþý duyulan saygýnýn olduðu kadar, görev sorumluluðundan kaynaklanan bir kaygýnýn da ifadesidir.
5. Reca/Ümit: Öyle sultanlar var ki, insanlar onlarýn büyüklükleri karþýsýnda korkup ürperir fakat onlardan iyilik namýna bir þey ümit etmez. Namaz kýlan kimse ise, sultanlar sultaný olan Yüce ALLAH’ýn huzurunda; bir yandan büyüklük ve azameti karþýsýnda ürperti duyup iki büklüm olurken, diðer taraftan iman ettiði sonsuz rahmetini ve kýlmakta olduðu namazýn büyük bir mükâfatýný ümit etmektedir.
6. Haya duygusu: Bu duygu yukarýda arz edilen unsurlarýn bir süspansiyonu hükmündedir. Mehabetinden ürperdiði, rahmetini ümit ettiði Rabbinin huzurunda olduðunu düþünen bir kulun içinden þimþekler gibi çakan, kalbinin derinliklerinden kopup gelen nefsinin kusur saçan sinyalleri onun bütün benliðini sarar da benzi sararmaya baþlar.
HER yönden kusur ve ayýplarla kirlenmiþ bir kimlikle, her yönden mükemmel, kusurlardan uzak kutsal bir varlýðýn karþýsýnda olduðunu, þanýna layýk bir tarzda kulluðunu sunamayacaðýnýn endiþesini taþýyan ve bunu idrak eden kimsenin öz benliðini utanç ve hayanýn kaplamasý kadar tabii bir þey olamaz.
ALINTI