Hac By: Eslemnur Date: 13 Ekim 2010, 01:41:17
IV- Hac
Ýbn Battal der ki: Fýkýh alimleri, buluð çaðýna kadar çocuktan farzlarýn sakýt olduðu hususunda görüþ birliðine varmýþlardýr. Ancak çocuk hac ibadetini yerine getirdiði zaman, bu cumhura göre nafile olur. Hac, namaz ve oruç gibi çocuðu ibadetlere alýþtýrýr. Böylece kendisi ile Allah arasýnda baðlantý kurulmuþ ve bulûð sonrasý dönem için hazýrlanmýþ olur. Artýk tecrübe ve alýþkanlýk kazandýðý için bu dönemde hac ibadetini zor ve sýkýntýlý bulmaz.
Hac, bilindiði gibi, tüm ibadetlerin zevk ve lezzetini toplamanýn yanýsýra, bütün ibadetlerin sýkýntýlarýný da toplamaktadýr. Çocuk hac ibadetini yerine getirdiðinde, bu, gelecekte -inþaallah- Allah yolunda gidiþinin bir müjdesi olur. Üsâme b. Zeyd der ki: "Arafat'ta ben Peygamber'in (s.a.v.) terkisinde idim."[166]
Çocuklar akýl-bâlið olduklarýnda, hac ibadetini yerine getirmeleri gerekir. Çocuða hac farz deðildir. Çünkü muhatab ve mükellef deðildir. Buluð çaðýndan önce yaptýðý nafile olur. Peygamberin (s.a.v.) þöyle buyurduðu rivayet edilmektedir: "Hangi çocuk on defa hac yapar, sonra balið olursa ona Ýslamýn haccý gerekir."[167]
Ýbn Abbas'dan (r.a.) rivayet edildiðine göre Peygamber (s.a.v.) þöyle buyurmaktadýr: "Çocuk hac yaptýðý zaman bu, akü-balið oluncaya kadar onun için bir hacdýr. Akü-balið olunca ona baþka bir hac gerekir."[168]
Yine Ýbn Abbas (r.a.) kanalýyla gelen rivayette Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurmaktadýr: "Hangi çocuk hac yapar, sonra ergen olursa, ona baþka bir hac gerekir."[169]
Câbir'den (r.a.) rivayet.edildiðine göre de Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurmaktadýr: "Çocuk bir hac yapsa, bulûða erdiði vakit güç ve imkaný olduðu takdirde ona bir hac gerekir..."[170]
Peygamber (s.a.v.), çocuklar hac ibadetini yerine getirirlerken onlara arafe gününün önemini ve diðer hükümleri öðretir, gerekli uyarýyý yapardý. Bunu yaparken de þefkatli, duygulu ve etkili bir hitap tarzý kullanýrdý.
Ýbn Abbas'dan (r.a.) rivayet edildiðine göre Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurmuþtur: "Ey kardeþimin oðlu! Bugün yani arefe günü kim kulaðýna, gözüne ve diline sahip olursa günahlarý baðýþlanýr."[171]
Ebu Dâvud et-Tayâlisi'nin rivayetinde ise þöyle buyurmuþtur: "Býrak ey çocuk! Çünkü bugün, yani arefe günü, gözünü muhafaza eden kimsenin günahlarýnýn baðýþlandýðý bir gündür."
Beyhakî'nin Þuabu'l-îman'ýndaki rivayetinde de þöyle geçmektedir: "Ey kardeþimin oðlu! Bu arefe günü, hak olanlar müstesna olmak üzere gözüne, kulaðýna ve diline sahip olan kimselerin günahlarý baðýþlanýr."[172]
Fýkhî bir mesele:
Hanefî fakihlerinden Ýmam Kâsânî diyor ki: "ihrama girmiþ bir çocuðun Arafat'ta vakfeden önce balið olmasý durumunda, eðer ihramlý olarak devam ettiyse haccý bize göre tetavvu' (nafile) olur. Þafiî'ye göre bu durumda, yani balið olarak Arafat'ta vakfe yapmasý durumunda çocuðun haccý normal hac olur ve farzý yerine getirmiþ olur. Bu, þu kaideden kaynaklanmaktadýr: Üzerinde Ýslâm'ýn (farz olan) haca bulunan kimse, nafileye niyet ettiði vakit, bize göre nafile olur. Þafiî'ye göre ise farzdan sayýlýr. Ama böyle biri telbiyede bulunmakla veya farz olan hacca niyet etmekle ihrama yeniden girer, Arafat'ta vakfe yapar ve ziyaret tavafi yaparsa, o zaman ihtilafsýz olarak Ýslâm'ýn (farz olan) haccý yerine getirilmiþ olur.".
Ýmam Þafiî de diyor ki: 'Yüce Allah, iütfuyla insanlara amelleri karþýlýðýnda kat kat sevap vermiþ, zürriyetlerini kendilerine katmak ve amellerinin sevabýný bol bol vermek suretiyle onlara ihsanda bulunmuþ ve þöyle buyurmuþtur: "...Zürriyetlerini de kendilerine katmýþýzdýr. Kendi amellerinin sevabýndan da hiçbir þey eksiltmemiþizdir..."[173] Allah, amel yapmadan cennete sokmak suretiyle onlarýn zürriyetlerine lütuf ve keremiyle muamele etmektedir. Kendilerine vacip olmadýðý halde hac esnasýnda yaptýklarý iyi amelleri yazmak suretiyle de Allah, çocuklara ikram ve ihsanda bulunmuþ olmaktadýr... [174]
Sahabe çocuklarýnýn haccý hakkýnda gelen rivayetler:
Ýbn Abbas'tan (r.a.) rivayet edildiðine göre Rasûlüllah (s.a.v.) Rav-ha'da [175] bir kafile ile karþýlaþtý ve:
“Siz kimsiniz? dedi. Onlar:
“Müslümanlarýz, dediler ve devam ettiler: Peki ya sen kimsin? Peygamber (s.a.v.):
“Ben Rasûlüllah'ým, buyurdu. Bunun üzerine bir kadýn bir çocuðu kaldýrarak:
“Bunun için hac var mýdýr? diye sorunca:
“Evet, senin için de bir ecir vardýr, cevabýný verdi.[176]
Sâib b. Yezid (r.a.) der ki: Ben yedi yaþýmda iken Veda haccmda Rasûlüllah (s.a.v.) ile beraber bana hac yaptýrýldý.[177]
Ebu Hüreyre'den (r.a.) rivayet edildiðine göre Peygamber (s.a.v.) þöyle buyurmuþtur: "Büyüðün, küçüðün, güçsüzün ve kadýnýn cihadý, hac ve umredir."[178]
Ýbnu's-Sünnî'nin rivayetine göre Ýbn Ömer (r.a.) þöyle demiþtir: Rasulüllah'a (s.a.v.) bir çocuk gelerek:
“Ben hac yapmak istiyorum, dedi. Rasûlüllah (s.a.v.) onunla biraz yürüdü ve þöyle buyurdu:
“'Yavrum! Allah sana takva nimeti versin, yüzünü hayra çevirsin, üzüntü ve kederde sana kâfi gelsin." Daha sonra çocuk Peygamber'in (s.a.v.) huzuruna dönünce þöyle buyurdu: 'Yavrum! Allah haccým kabul eylesin günahýný baðýþlasýn ve rýzkýný bol versin."
Bu hâdise, Rasulüllah'ýn (s.a.v.) çocuklarýn hac ibadetine ne kadar ihtimam gösterdiðim açýkça ortaya koymaktadýr. Onlarla birlikte yürüyor, gidiþ ve dönüþte onlara dua ediyor.
Burada bir soru akla geliyor. Acaba hac ibadeti esnasýnda çocuk bir hata yaptýðý zaman, ona keffaret gerekir mi?
Yahya b. Muhammed diyor ki: Arkadaþlarýnýn söylediðine göre Ebu Hanife'nin "sahih olmaz" sözündeki "sýhhat" ihramýn yasaklarýný iþleyen çocuða keffaretlerin gerekmesiyle alâkalý bir durumdur. Onun bu söz ve içtihadýnda çocuða rýfk-ý mülâyemet bulunmaktadýr. Yoksa bu, çocuðu hac sevabýndan mahrum ettiði mânâsýnda söylenmiþ deðildir.[179]