Rahman ve Rahim isimlerinin hikmetleri
Bismillahirrahmanirrahim
Rahman ve Rahim isimleri Bismillahirrahmanirrahim’e girdiklerinin ve her mübarek þeyin baþýnda zikredilmelerinin çok hikmetleri var.
Onlarýn beyanýný baþka vakte tâliken, þimdilik kendime ait bir hissimi söyleyeceðim.
Kardeþim, ben Rahman ve Rahim isimlerini öyle bir nur-u âzam görüyorum ki, bütün kâinatý ihata eder ve her ruhun bütün hâcât-ý ebediyesini tatmin edecek ve hadsiz düþmanlarýndan emin edecek, nurlu ve kuvvetli görünüyorlar. Bu iki nur u âzam olan isimlere yetiþmek için en mühim bulduðum vesile, fakr ile þükür, acz ile þefkattir; yani ubûdiyet ve iftikardýr.
Þu mesele münasebetiyle hatýra gelen ve muhakkikîne, hattâ bir üstadým olan Ýmam-ý Rabbânî’ye muhalif olarak diyorum ki:
Hazret-i Yâkup Aleyhisselâmýn Yusuf Aleyhisselâma karþý þedit ve parlak hissiyatý, muhabbet ve aþk deðildir, belki þefkattir. Çünkü, þefkat, aþk ve muhabbetten çok keskin ve parlak ve ulvî ve nezihtir ve makam-ý nübüvvete lâyýktýr. Fakat muhabbet ve aþk, mecazî mahbuplara ve mahlûklara karþý derece-i þiddette olsa, o makam-ý muallâ-yý nübüvvete lâyýk düþmüyor. Demek, Kur’ân-ý Hakîmin parlak bir i’câz ile, parlak bir surette gösterdiði ve ism-i Rahîm’in vusûlüne vesile olan hissiyat-ý Yâkubiye, yüksek bir derece-i þefkattir. Ýsm-i Vedûda vesile-i vusûl olan aþk ise, Züleyhâ’nýn Yusuf Aleyhisselâma karþý olan muhabbet meselesindedir. Demek Kur’ân-ý Mu’cizü’l-Beyan, Hazret-i Yâkup Aleyhisselâmýn hissiyatýný ne derece Züleyhâ’nýn hissiyatýndan yüksek göstermiþse, þefkat dahi o derece aþktan daha yüksek görünüyor.
Üstadým Ýmam-ý Rabbânî, aþk-ý mecazîyi makam-ý nübüvvete pek münasip görmediði için demiþ ki: “Mehâsin-i Yusufiye, mehâsin-i uhreviye nev’inden olduðundan, ona muhabbet ise mecazî muhabbetler nev’inden deðildir ki, kusur olsun.” 1
Ben de derim: Ey Üstad, o tekellüflü bir tevildir. Hakikat þu olmak gerektir ki: O muhabbet deðil, belki yüz defa muhabbetten daha parlak, daha geniþ, daha yüksek bir mertebe-i þefkattir.
Evet, þefkat bütün envâýyla lâtîf ve nezihtir. Aþk ve muhabbet ise, çok envâýna tenezzül edilmiyor.
Hem þefkat pek geniþtir. Bir zât, þefkat ettiði evlâdý münasebetiyle, bütün yavrulara, hattâ zîruhlara þefkatini ihata eder ve Rahîm isminin ihatasýna bir nevi âyinedarlýk gösterir. Halbuki aþk, mahbubuna hasr-ý nazar edip herþeyi mahbubuna feda eder. Yahut mahbubunu îlâ ve senâ etmek için baþkalarýný tenzil ve mânen zemmeder ve hürmetlerini kýrar. Meselâ biri demiþ: “Güneþ mahbubumun hüsnünü görüp utanýyor; görmemek için bulut perdesini baþýna çekiyor.” Hey âþýk efendi! Ne hakkýn var, sekiz Ýsm-i Âzamýn bir sahife-i nuranîsi olan güneþi böyle utandýrýyorsun?
Hem þefkat hâlistir, mukabele istemiyor, sâfi ve ivazsýzdýr. Hattâ en âdi mertebede olan hayvânâtýn yavrularýna karþý fedakârâne, ivazsýz þefkatleri buna delildir.
Halbuki aþk ücret ister ve mukabele talep eder. Aþkýn aðlamalarý bir nevi taleptir, bir ücret istemektir.
Demek, suver-i Kur’âniyenin en parlaðý olan Sûre-i Yusuf’un en parlak nuru olan Hazret-i Yâkub’un (a.s.) þefkati, ism-i Rahmân ve Rahîm’i gösterir ve þefkat yolu rahmet yolu olduðunu bildirir. Ve o elem-i þefkate devâ olarak da “En iyi koruyucu Allah’týr; merhametlilerin en merhametlisi de Odur.” (Yusuf Sûresi, 12:64.dedirir.) (Mektubat, 8. Mektup)
Bediüzzaman Said Nursi
Bismillahirrahmanirrahim
Rahman ve Rahim isimleri Bismillahirrahmanirrahim’e girdiklerinin ve her mübarek þeyin baþýnda zikredilmelerinin çok hikmetleri var.
Onlarýn beyanýný baþka vakte tâliken, þimdilik kendime ait bir hissimi söyleyeceðim.
Kardeþim, ben Rahman ve Rahim isimlerini öyle bir nur-u âzam görüyorum ki, bütün kâinatý ihata eder ve her ruhun bütün hâcât-ý ebediyesini tatmin edecek ve hadsiz düþmanlarýndan emin edecek, nurlu ve kuvvetli görünüyorlar. Bu iki nur u âzam olan isimlere yetiþmek için en mühim bulduðum vesile, fakr ile þükür, acz ile þefkattir; yani ubûdiyet ve iftikardýr.
Þu mesele münasebetiyle hatýra gelen ve muhakkikîne, hattâ bir üstadým olan Ýmam-ý Rabbânî’ye muhalif olarak diyorum ki:
Hazret-i Yâkup Aleyhisselâmýn Yusuf Aleyhisselâma karþý þedit ve parlak hissiyatý, muhabbet ve aþk deðildir, belki þefkattir. Çünkü, þefkat, aþk ve muhabbetten çok keskin ve parlak ve ulvî ve nezihtir ve makam-ý nübüvvete lâyýktýr. Fakat muhabbet ve aþk, mecazî mahbuplara ve mahlûklara karþý derece-i þiddette olsa, o makam-ý muallâ-yý nübüvvete lâyýk düþmüyor. Demek, Kur’ân-ý Hakîmin parlak bir i’câz ile, parlak bir surette gösterdiði ve ism-i Rahîm’in vusûlüne vesile olan hissiyat-ý Yâkubiye, yüksek bir derece-i þefkattir. Ýsm-i Vedûda vesile-i vusûl olan aþk ise, Züleyhâ’nýn Yusuf Aleyhisselâma karþý olan muhabbet meselesindedir. Demek Kur’ân-ý Mu’cizü’l-Beyan, Hazret-i Yâkup Aleyhisselâmýn hissiyatýný ne derece Züleyhâ’nýn hissiyatýndan yüksek göstermiþse, þefkat dahi o derece aþktan daha yüksek görünüyor.
Üstadým Ýmam-ý Rabbânî, aþk-ý mecazîyi makam-ý nübüvvete pek münasip görmediði için demiþ ki: “Mehâsin-i Yusufiye, mehâsin-i uhreviye nev’inden olduðundan, ona muhabbet ise mecazî muhabbetler nev’inden deðildir ki, kusur olsun.” 1
Ben de derim: Ey Üstad, o tekellüflü bir tevildir. Hakikat þu olmak gerektir ki: O muhabbet deðil, belki yüz defa muhabbetten daha parlak, daha geniþ, daha yüksek bir mertebe-i þefkattir.
Evet, þefkat bütün envâýyla lâtîf ve nezihtir. Aþk ve muhabbet ise, çok envâýna tenezzül edilmiyor.
Hem þefkat pek geniþtir. Bir zât, þefkat ettiði evlâdý münasebetiyle, bütün yavrulara, hattâ zîruhlara þefkatini ihata eder ve Rahîm isminin ihatasýna bir nevi âyinedarlýk gösterir. Halbuki aþk, mahbubuna hasr-ý nazar edip herþeyi mahbubuna feda eder. Yahut mahbubunu îlâ ve senâ etmek için baþkalarýný tenzil ve mânen zemmeder ve hürmetlerini kýrar. Meselâ biri demiþ: “Güneþ mahbubumun hüsnünü görüp utanýyor; görmemek için bulut perdesini baþýna çekiyor.” Hey âþýk efendi! Ne hakkýn var, sekiz Ýsm-i Âzamýn bir sahife-i nuranîsi olan güneþi böyle utandýrýyorsun?
Hem þefkat hâlistir, mukabele istemiyor, sâfi ve ivazsýzdýr. Hattâ en âdi mertebede olan hayvânâtýn yavrularýna karþý fedakârâne, ivazsýz þefkatleri buna delildir.
Halbuki aþk ücret ister ve mukabele talep eder. Aþkýn aðlamalarý bir nevi taleptir, bir ücret istemektir.
Demek, suver-i Kur’âniyenin en parlaðý olan Sûre-i Yusuf’un en parlak nuru olan Hazret-i Yâkub’un (a.s.) þefkati, ism-i Rahmân ve Rahîm’i gösterir ve þefkat yolu rahmet yolu olduðunu bildirir. Ve o elem-i þefkate devâ olarak da “En iyi koruyucu Allah’týr; merhametlilerin en merhametlisi de Odur.” (Yusuf Sûresi, 12:64.dedirir.) (Mektubat, 8. Mektup)
Bediüzzaman Said Nursi
LÜGAT:
Acz : Âcizlik, Güçsüzlük
Âdi : Basit, Sýradan
Aleyhisselâm : Allah’ýn Selâmý Onun Üzerine Olsun
Aþk-I Mecazî : Gerçek Sevgiliye Deðil, Geçici Ve Sýnýrlý Bir Güzelliðe Karþý Duyulan Sevgi
Âyinedarlýk : Aynalýk, Ayna Tutuculuk
Beyan : Açýklama
Derece-Ý Þefkat : Þefkat Derecesi
Derece-Ý Þiddet : Þiddet Derecesi, Þiddetli Bir Derece
Envâ : Türler, Çeþitler
Fakr : Fakirlik, Ýhtiyaç Hali
Hâcât-I Ebediye : Sonsuz Ýhtiyaçlar
Hadsiz : Sýnýrsýz
Hakikat : Gerçek, Doðru
Hâlis : Ýçten, Katýksýz, Samimi
Hasr-I Nazar : Dikkati Sadece Bir Yere Yöneltme
Hayvânât : Hayvanlar
Hikmet : Gaye, Fayda
His : Duygu
Hissiyat : Hisler, Duygular
Hissiyat-I Yâkubiye : Hz. Yakub’un (A.S.) Hisleri, Duygularý
Hürmet : Saygý
Hüsün : Güzellik
Ý’câz : Mu’cizelik Özelliði
Ýftikar : Allah’a Karþý Fakirliðini Hissetme Ve Gösterme
Ýhata : Kuþatma, Kapsama
Îlâ : Yüceltme
Ýsm-Ý Âzam : Cenâb-I Hakkýn Binbir Ýsminden En Büyük Ve Mânâca Diðer Ýsimleri Kuþatmýþ Olaný
Ýsm-Ý Rahîm : Allah’ýn Sonsuz Merhamet Ve Þefkat Sahibi Olduðunu Bildiren Ýsmi
Ýsm-Ý Vedûd : Allah’ýn Kullarýný Çok Seven Ve Þefkat Eden, Kendisine Çok Sevgi Beslenildiðini Bildiren Ýsmi
Ývazsýz : Karþýlýksýz, Bedelsiz
Kâinat : Evren, Yaratýlmýþ Herþey
Kur’ân-I Hakîm : Her Âyet Ve Sûresinde Sayýsýz Hikmet Ve Faydalar Bulunan Kur’ân
Kur’ân-I Mu’cizü’l-Beyan : Açýklamalarýyla Ve Anlatýmýyla Mu’cize Olan, Benzerini Yapmakta Akýllarý Âciz Býrakan Kur’ân
Lâtîf : Hoþ, Güzel
Mahbup : Sevgili
Mahlûk : Yaratýk
Makam-I Muallâ-Yý Nübüvvet : Peygamberliðin Yüce Makamý
Makam-I Nübüvvet : Peygamberlik Makamý
Mânen : Mânevî Yönden
Mecâzî : Gerçek Olmayan
Mehâsin-Ý Uhreviye : Âhirete Ait Güzellikler
Mehâsin-Ý Yûsufiye : Hz. Yusuf’un Güzelliði Ve Ona Ait Güzellikler
Mertebe-Ý Þefkat : Þefkat Derecesi
Muhabbet : Sevgi
Muhakkikîn : Gerçekleri Araþtýran Ve Hakikatleri Delilleriyle Bilen Âlimler
Muhalif : Aykýrý, Zýt
Mukabele : Karþýlýk
Mübarek : Bereketli, Hayýrlý
Münasebet : Baðlantý, Ýliþki, Vesile
Münasip : Uygun
Nev’ : Tür
Nevi : Tür, Çeþit
Nezih : Temiz, Pâk
Nur-U Âzam : Çok Büyük Nur, Iþýk
Rahîm : Rahmeti Herþeyi Kuþatan, Sonsuz Þefkat Ve Merhamet Sahibi Allah
Sâfî : Duru, Katýksýz, Temiz
Sahife-Ý Nuranî : Nurlu Sayfa
Senâ Etme : Övme
Suret : Biçim, Þekil
Þedit : Þiddetli
Þefkat : Ýçten Ve Karþýlýksýz Sevgi
Tâlik : Sonraya Býrakma, Askýya Alma
Tekellüflü : Zahmetli, Zoraki
Tenezzül Etmek : Ýnmek, Alçalmak
Tenzil : Ýndirme, Alçaltma
Tevil : Yorum
Ubûdiyet : Allah’a Kulluk
Ulvî : Yüce, Yüksek
Vesile-Ý Vusûl : Kavuþma Vesilesi
Vusûl : Kavuþma, Eriþme
Zemmetmek : Kötülemek
Zîruh : Ruh Sahibi