Maddi ve Manevi Temizlik By: reyyan Date: 22 Eylül 2010, 17:15:43
MADDÝ VE MANEVÝ TEMÝZLÝK
Seyid Ali TOPAL
I- Konunun Plâný
A- Temizlik Kavramý
1-Maddi Temizlik
2-Manevi Temizlik
B- Ýslam’da Temizliðin Önemi
1-Kur’an-ý Kerimde Temizlik
2-Hadis-i Þeriflerde Temizlik
C- Ýbadetler ve Temizlik
1-Maddi Temizlik(Necasetten Taharet)
2-Hükmi Temizlik(Hadesten Taharet)
D- Temizliðin Gündelik ve Sosyal Hayattaki Önemi
1-Mekan Temizliði (Ev-Ýþyeri-Sokak)
2-Kýlýk Kýyafet Temizliði
3-Bedeni Temizlik
4-Gönül Temizliði(Kibir,riya,haset,gýybet,iftira.vs’den arýnma)
E- Temizlik Medeniyetin Göstergesidir
II- Konunun Açýlýmý ve Ýþleniþi
Konuya temizlik kavramý hakkýnda bilgi verilerek baþlanýr. Ýlgili ayet ve hadisler ýþýðýnda konuya giriþ yapýlýr. Maddi ve manevi temizliðin dini açýdan önemi ve bir birinin tamamlayýcýsý olduðu vurgulanýr. Temizliðin genel saðlýk ve hijyen açýsýndan önemine deðinilerek, ayet ve hadislerle konunun açýlýmý yapýlýr. Kiþinin kötü tutum ve davranýþlardan da temizlenmesinin önemine deðinilerek, manevi temizliðin toplum huzur ve barýþýna katkýsý ve ahlakýn güzelleþmesindeki önemi anlatýlýr.
III- Konunun Özet Sunumu
Temizlik, kiþinin maddi ve manevi kirlerden arýnmasý, iç ve dýþ dünyasýnýn temiz olmasý demektir. Dinimizde temizlik, bir kýsým ibadetlerin þartý olduðu gibi, saðlýklý yaþamanýn da bir gereðidir. Allah sevgisini kazanmaya vesiledir. Kur’an-ý Kerim’de, konumuzla ilgili olarak, “Þüphesiz Allah, Tövbe edenleri ve temizlenenleri sever” buyrulmuþ; Hadis-i Þerifte de, temizliðin imanýn yarýsý olduðu ifade edilerek, Ýslam dininin temizliðe verdiði önem belirtilmiþtir. Temizlik, maddi ve manevi temizlik þeklinde iki kýsýmda ele alýnýr.
Ýslâm, bütün beþerî sistemler ve diðer dinî nizamlar arasýnda temizliðe en çok yer veren bir dindir. Bütün ibadetler ve her çeþit dinî hayat temizlik üzerine kurulur. Hadis ve Fýkýh kitaplarý önce temizlik bahisleriyle baþlar. Ýslam'ýn yarýsý temizlik kabul edilir.
Temizlik, gerek maddî gerek manevî olsun bir müslümanýn mutlaka riayet etmesi gereken bir husustur. Hz. Peygamber (s.a.v) "Namazýn anahtarý temizliktir" gibi beyanlarýyla temizlik olmadan dînî hayatýn, dindarlýðýn mümkün olamayacaðýný mü'minlerin vicdanýna yerleþtirmeye çalýþmýþtýr. Bu durumda maddî manevî bütün amellerin makbul ve muteber olmasý temizliðin varlýðýna baðlanmýþtýr. Nitekim hadiste: "Temizlik olmayýnca namaz kabul edilmez" denmektedir.
Aslýnda kabul edilmesi için koþulan temizlik þartý namaza has deðildir. Allah için yapýlan her bir þeyin kabul edilmesi, onun temiz olmasýna baðlýdýr. Ýbadet riya ile kirlenirse makbul deðildir. Sadaka, zekât meþru yoldan kazanýlmýþ helâl maldan deðilse ayný þekilde makbul deðildir. Yenip içilen þeyler, alýnan gýdalar temiz deðilse yapýlan dualarýn, edilen ibadetlerin makbul olmadýðý bilinmelidir. Þu halde kiþi, Allah'a layýk olabilmek için pek çok yönlerden, maddeten ve mânen temiz olmak zorundadýr.
IV- Konu Ýþlenirken Baþvurulabilecek Bazý Ayetler
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا وَإِنْ كُنتُمْ مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيداً طَيِّباً فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَـكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
“Ey iman edenler! Namaza kalkacaðýnýz zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi ve -baþlarýnýza mesh edip- her iki topuða kadar da ayaklarýnýzý yýkayýn. Eðer cünüp iseniz iyice yýkanarak temizlenin. Hasta olursanýz veya seferde bulunursanýz veya biriniz abdest bozmaktan (def-i hacetten) gelir veya kadýnlara dokunur (cinsel iliþkide bulunur) da su bulamazsanýz, o zaman temiz bir topraða yönelin. Onunla yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin (Teyemmüm edin). Allah size herhangi bir güçlük çýkarmak istemez. Fakat o sizi tertemiz yapmak ve üzerinizdeki nimetini tamamlamak ister ki þükredesiniz”
وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ
“Elbiseni temiz tut”
فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ
"Orada (Mescid-i Kuba'da) günahlardan ve pisliklerden temizlenmeyi seven adamlar vardýr. Allah da böyle çok temizlenenleri sever"
Konu ile ilgili faydalanýlabilecek diðer bazý ayetler: Enfâl, 11 -Bakara, 2/72, 168, 264, 222 -Müddessir 4. Fâtýr, 10 -Mâide, 5/87-88. Hucurat 49/12
V- Konu Ýþlenirken Baþvurulabilecek Bazý Hadisler
عَنْ أنَسِ بْنِ مَالِكٍ؛ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ ﺼﻠﻌﻡ يَقُولُ: »ﻻَيَقْبَلُ اللهُ الصَّلاَةَ بِغَيْرِ طُهُورٍ، وَلآ صَدَقَةً مِنْ غُلُولٍ
Hz. Enes (radýyallahu anh) anlatýyor: "Allah temizlik olmayan namazý kabul etmez, hýyanetle kazanýlan paradan verilen sadakayý da kabul etmez."
قالَ رَسُولُ اللّهِ ﺼﻠﻌﻡ، الْفِطْرَةُ خَمْسٌ: الخِتَانُ، والإسْتِحْدَادُ، وَقَصُّ الشَّارِبِ، وَتَقْلِيمُ اﻻظْفَارِ، وَنَتْفُ اﻻبْطِ
Resûlullah (s.a.v) buyurdular ki: "Fýtrat beþtir: Sünnet olmak, etek týraþý olmak, býyýðý kesmek, týrnaklarý kesmek, koltuk altýný yolmak."
رَأَى النَِّبىُّ ﺼﻠﻌﻡ رَجُلاً شَعِثاً قَدْ تَفَرَّقَ شَعْرُهُ. فقَالَ: أمَا كانَ وَجَدَ هذَا مَا يُسَكِّنُ بِهِ شَعْرَهُ؟ وَرَأى آخَرَ عَلَيْهِ ثِيَابٌ وَسِخَةٌ فقالَ: أمَا كانَ هذَا يَجِدُ مَاﺀً يَغْسِلُ بِهِ ثَوْبَهُ
Resûlullah (s.a.v) bir adam gördü, saçlarý darmadaðýnýktý."Bu adam saçlarýný düzeltip tertibe sokacak bir þeyi bulamadý mý?" diye memnuniyetsizlik izhâr etti. Derken, o sýrada bir diðer adam gördü, bunun da üstü baþý kirliydi. Bunun hakkýnda da: "Þu adam elbisesini yýkayacak bir su bulamýyor mu?" diye söylendi."
فقَالَ: بَرَكَةُ الطَّعَامِ الْوُضُوءُ قَبْلَهُ وَالْوُضُوءُ بَعْدَهُ
Resûlullah (s.a.v): "Yemeðin bereketi yemekten önce ve sonraki yýkamalardadýr" buyurdular."
أنَّ رَسُولَ اللّهِ ﺼﻠﻌﻡ قَالَ: السِّوَاكُ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاﺓٌلِلرَّبِّ.
"Misvak aðzý temizler, Rabbi hoþnud eder"
VI- Yararlanýlabilecek Bazý Kaynaklar
Ýbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Þerhi, Akçað Yayýnlarý,
Diyanet Ýslam Ýlmihali,
Ýslam Ýlmihali (TDV 2 Cilt),
Ebu Davut, Libas 25; Buharî, Cumu'a 8; Müslim, Tahare; 42, Muslim, Taharet 1,
Yard. Doç. Dr. Hüseyin Çelik, Temizlik Doðadan Gelir,TDV Yayýnlarý Ankara 1995
Dipnotlar:
Tevbe, 9/108
Maide5/6
Müddessir,74/4
Tevbe, 9/108
Muslim, Taharet 1, (I; 204)
Müslim, Tahâret 49 (I, 222)
Ebû Dâvud, Libâs 14 (IV, 332)
Ebu Dâvud, Et'ime, 12 (IV, 136)
Buharî, Savm, 27 (II, 234)