Kader ve insanlarin fiilleri By: sidretül münteha Date: 17 Eylül 2010, 16:47:06
KADER VE ÝNSANLARIN FÝÝLLERÝ
6- Kaderiyye Fýrkasý Hakkýnda Dedikleri:
Kader bahsi, insan iradesi meselesine baðlýdýr. Ýnsan iradesinde hür müdür? Yaptýklarýnda muhtar mýdýr? Onlarý serbestçe seçip mi yapýyor, ki ondan mes´ul olsun! Haytrsa, hayýr; serse, þer karþýlýk görsün. Kaderden bahsetmek Hulefâ-i Râþidin´in son zamanlarýnda ortaya çýktý. Emeviler çaðýnda ise büsbütün çoðaldý. Ortaya birbirine zýd iki fýrka çýktý. Biri baþlarýnda Cehm b. Safvân olmak üzere Cebriye olup bunlara göre insan iradesinde hür deðildir, yaptýklarýný kendi ihtiyariyle yapmaz, yaptýðý ona nisbet olunsa da, o muhtar deðildir. Diðeri Kaderiyye fýrkasý olup baþlarýnda Þamlý Gaylân bulunur. Bunlara göre insan iradesinde tam manasýyla hürdür, yaptýklarýnda serbestir, onlardan mes´uldür. Hayýr ise hayýr, þer ise þer karþýlýk görür. Ýnsan yaptýklarýný hür iradesiyle yaratýr. Müslümanlardan bir grup bu iki fýrka arasýnda orta bir yol tuttu. Fi´illeri yaratan Allah´týr. Kul iþler, fakat, yaratamaz. Ýnsan yapar, kazanýr, sebeplere sarýlýr, kesbeder, onun için teklif olunmuþtur ve mes´uldür, dediler.
O zaman Ýslam büyüklerinin bir çoklarý kader meselesinden bahsettiler. Hasan Basri, Ýmam Zeyd b. Ali Zeynel´abidin ve Hz. Ali evladýndan bazýlarýnýn bu husustaki sözleri naklolunur (Ali Resulden Allah Razý olsun, cedlerine de salat ve selam olsun).
Ýmam Mâlik: Ýnsan yaptýðý fi´li kendi yaratýr iddiasýnda olan Ka-deriyyecilerden hoþlanmazdý. Onlarla konuþmaz, onlarla bir arada bulunmaktan nehyederdi. Kadercileri ben düþkün, zayýf akýllý, kafasýz kimseler gördüm, derdi. Ömer b. Abdülaziz in þu sözünü naklederdi, O þöyle demiþ: «Allah Teala asilik istemeseydi, iblisi yaratmazdý, bütün hatalar ondandýr. Þu ayet-i kerime kadercilere ne açýk ve ne
müthiþ bir cevaptýr: «Eðer dileseydik, herkese hidayet verirdik, fakat benim þu sözüm gerçekleþecektir: Cehennemi cinlerden ve insanlardan mutlaka dolduracaðým.» (Secde: 13)
Kaderiyye fýrkasýna olan buðz ve nefret onu, onlar hakkýnda kötü zanna bile götürmüþtür. Ona göre, onlar, dinin güzelliðini zedeliyorlar. Bazýlarýnýn nakline göre o, talebelerini Kaderiyye´den kýz alýp vermekten nehyederdi. Cenazelerine gitmelerini, cenaze namazlarýný kýlmalarýný yasakladý. Medarik bukonudaþöyleder:«Ýmam Mâlik´e Kaderiyye fýrkasý soruldu. Þöyle dedi: «Onlarla konuþulmaz, ancak onlara iyiliði emredip kötülük nehyolunur. Onlarýn namazý kýlýnmaz, cenazelerine gidilmez. Onlarlaevlenmek doðru olmaz. Allah Teala þöyle buyurmuþtur: «Mü´min bir köle, müþrikten daha hayýrlýdýr.» Onlarýn arkasýnda namaz kýlýnmaz, onlardan hadis naklolunmaz.» Biz þu kanaattayýz ki, Ýmam Mâlik, insan mes´ul olduðu iþleri kendi iradesiyle yapar diyen Kaderiyyecilerden hoþlanmýyordu. Fakat biz onun onlarý müþrik saydýðýný, onlarý dinden çýkmýþ addedip onlarla evlenmek, cenaze namazlarýný kýlmak, arkalarýnda namaz kýlmak caiz deðildir, kanýsýnda olduðunu söyleyemeyiz. Çünki, Kaderiyye Fýrkasý dinde zaruri olan bir þeyi inkar etmiyorlar. Onlar insan muhtardýr, yaptýðýný iradesiyle yapar demekle, o þeyi Allah´ýn verdiði irade kuvvetiyle yapar demek istiyorlar, yoksa kendilerinin meydana getirdiði bir irade kuvvetini kastedmezler. Eðer Ýmam Mâlik´in bunlarý söylediði sabit ise bu þöyle yorumlanmalý: Kaderiyye´nin dedikleri ona yanlýþ intikal etmiþtir, onlarý çirkin, bozuk buldu. Müslümanlarý þaþýrtýyorlar, Ýslam gerçeklerini yanlýþ anlatarak onun nurunu kirletiyorlar diye onlara kýzmýþ olabilir.