Myomlar (Myoma Uteri) ve Tedavisi... By: benefþe Date: 07 Mart 2009, 22:18:28
Myom nedir?
Myomlar rahim düz kaslarýndan geliþen iyi huylu urlardýr. Kadýnlarda en sýk rastlanan iyi huylu tümörlerdir. Doðurganlýk çaðýndaki kadýnlarýn %20-25'inde mevcuttur.Ençok 50'li yaþ gruplarýndaki kadýnlarda izlenmektedir. Çocuk istemi olan kadýnlarda myom bulunmasý daha özel ve dikkatli takibi gerektiren bir durumdur.
Risk faktörleri nelerdir ?
Myomlarýn oluþmasý için çeþitli risk faktörleri araþtýrýlmýþtýr. En önemli risk faktörleri; hiç doðum yapmamýþ olmak, yumurtlamanýn olmamasýna baðlý olarak geliþen karþýlanmamýþ östrojen yapýmý, þiþmanlýk ve ýrktýr. Ýdeal vücut aðýrlýðýnýn üzerindeki her 10 kilogram için risk %10 artmaktadýr. Beyaz kadýnlarda siyah ýrka göre 3,9 kat daha sýk görülmektedir. Myomu olan hastalarda genellikle bir aile öyküsü vardýr, bu da myomlarýn geliþiminde bazý kalýtsal faktörlerin rol oynamasýna baðlýdýr. Rahimde myom geliþimi riskini azaltan en önemli faktör ise doðum kontrol hapý kullanýmýdýr.
Myom nedenleri nelerdir ?
Myom geliþimini baþlatan faktörler henüz kesin olarak bilinmemektedir. Myom geliþimi ile hormonlarýn baðlantýsý olduðunu gösteren kanýtlar vardýr :
1-Ergenlik öncesi myom geliþimi çok nadirdir.
2-En sýk rastlandýðý dönem yumurtlamanýn bozulduðu, östrojen üretiminin karþýlanmadýðý menopoz öncesi 40'lý yaþlardýr.
3-Menopozdan sonra myomlarýn büyümeleri durur veya geriler.
4-Myomlara östrojen fazlalýðýna baðlý olarak geliþen diðer hastalýklar yani yumurtlama bozukluklarý, hiperplazi (rahim iç duvarýnýn kalýnlaþmasý) ve polipler eþlik eder.
5-Myomlar kadýnlýk hormonlarýndan progesteronun yüksek olduðu gebelik döneminde hýzlý büyürler.
6-Kadýnlýk hormonlarýný baskýlayan ve adeta menopoza benzer durum yaratan ilaçlar myomlarý küçültür.
Myom çeþitleri nelerdir ?
Myomlar rahimin deðiþik bölgelerinde bulunabilir. Rahimi tamamen büyüten myomlar olduðu gibi, rahim boþluðuna uzanan myomlar (submüköz myom), rahim duvarý dýþýna uzanan myomlar (subseröz myom) ve hem rahim duvarýný kalýnlaþtýran hem de rahim boþluðuna doðru uzanan myomlar (intramural myom) geliþebilir. Bazý hastalarda tek bir myom mevcutken bazýlarýnda çok sayýda myom görülebilir. Myomlar çok büyük çaplara ulaþabilir ve bazý durumlarda göbeðe kadar uzanan büyüklükte bir ur oluþturacak kadar büyürler. Rahim boþluðuna doðru geliþen myomlar rahim yüzeyini arttýrdýklarý ve düzensiz rahim duvarý dökülmelerine yol açtýklarý için adet (regl) kanamalarýnýn artmasý, uzamasý veya düzensiz kanamalar olmasý þeklinde belirti verebilirler. Myomlarýn hýzlý büyümesi durumunda myomlarýn damarlarý ile beslenmesi bozulur ve myomlarda dejeneratif deðiþiklikler ortaya çýkar. Bu dejeneratif deðiþiklikler kendini özellikle aðrý ile ortaya çýkarýr. Bazý myomlar rahim duvarýna ince bir sap ile baðlýdýrlar ve bu sapýn kendi etrafýnda dönmesi (torsiyon) nedeniyle beslenmeleri bozulur ve aðrý þikayeti ve hatta daha ileri hallerde acil hastaneye baþvurmayý gerektirecek belirtiler verebilirler. Rahim boþluðundan geliþen bazý myomlar ise rahim aðzýný geçerek hazneye (vajene) doðru uzanýrlar (vajene doðmuþ myom).
Myomlarda görülen belirti ve þikayetler nelerdir ?
Normal kadýn doðum muayenesinde myom tesbit edilen hastalarýn hemen endiþelenmeleri ve korkulara kapýlmalarý gereksizdir. Kadýnlarda oldukça sýk görülen myomlar her zaman bir belirti vermeyebilir. Myomu olan kadýnlarýn sadece %20-30'unda myoma baðlý þikayetler ortaya çýkar. Bu nedenle tüm myomlarýn tedavi edilmesi gerekmemektedir, myomlarýn çoðunda düzenli aralýklarla 6-12 ayda bir kadýn doðum kontrollerinin yapýlmasý yeterlidir.
Myom tedavisi nasýl yapýlýr ?
Aþaðýdaki durumlarda myomlarýn tedavisi gerekmektedir:
1-Myoma baðlý olarak kanama, aðrý veya mesane (idrar torbasý) ve rektuma (kalýn barsak son kýsmý) baský olmasý
2-Menopozda olan hastalarda myomda büyüme
3-Ýdrar yollarýna baský ve idrar akýþýnda güçlük ortaya çýkmasý
4-Myomun kendi sapý etrafýnda dönmesi (torsiyon)
5-Myoma baðlý olarak karýn boþluðunda sývý toplanmasý
6-Myomda dejeneratif deðiþikliklere baðlý olarak ortaya çýkan akut karýn tablosu (bulantý, kusma, karýnda hassasiyet, gaz çýkamada güçlük)
7-Rahim aðzýndan hazneye uzanan myom (vajene doðmuþ myom)
8-Myomun rahimi üç aylýk gebelik büyüklüðüne kadar büyütmesi
9-Çocuk olmasýna myomun engel olduðu durumlar
Gebeliklerin %3'ünde gebelikle birlikte myom da tesbit edilir. Gebelikle birlikte myom bulunduðu hallerde myomun büyüklüðü, rahimde yerleþmiþ olduðu yere baðlý olarak düþükler, erken doðum, eþin (plasenta) erken ayrýlmasý, doðum sonu kanama ve iltahaplanma ortaya çýkabilir.
Myoma baðlý kanamalar uzun sürerse kansýzlýða yol açabilir. Bir çok myomlu kadýnýn hastaneye geliþ nedeni uzamýþ, artmýþ veya düzensizleþmiþ adet kanamalarý ve kansýzlýktýr. Çocuðu olmayan hastalarda da myomlar myomun büyüklüðü, yerleþim yerine göre çocuk olmasýný güçleþtiren bir neden olarak karþýmýza çýkabilir.
Myomlarýn tedavisi cerrahidir. Myom cerrahi tedavisi öncesinde kadýnlýk hormonlarýn baskýlayýp adeta bir menopoz yaratarak myom çapýnda küçülmeye neden olan bazý hormonal ilaçlar kullanýlabir. Bu ilaçlarýn myomlarý küçültücü etkisi geçicidir, bu ilaçlar býrakýldýktan 6 ay sonra myomlar eski çaplarýna dönerler. Bu nedenle bu ilaçlar ancak cerrahi giriþim öncesi bu cerrahi giriþimi kolaylaþtýracaksa verilebilir. Bu ilaçlarýn menopoza ve menopozun getirdiði sorunlara (ateþ basmasý, uykusuzluk, haznede kuruluk, kemiklerde zayýflama ve benzeri etkiler) yol açmalarý nedeni ile sürekli kullanýmý mümkün deðildir.
Myomlar doðurganlýðýn korunmak istendiði ve myomun rahimi koruyarak çýkarýlabilmesinin mümkün olduðu hallerde tek olarak çýkarýlabilinir (myomektomi). Bu iþlem myomun yeri, büyüklüðü ve hastanýn genel durumu göz önünde bulundurularak açýk ameliyat veya endoskopik yöntemler (kapalý ameliyat) kullanýlarak gerçekleþtirilebilir. Çocuk olmamasý nedeni ile myomlara cerrahi iþlem uygulanýlacak kiþilerde cerrahinin getireceði yarar ile oluþturacaðý yan etkiler iyice karþýlaþtýrýlmalý ve ameliyata ona göre karar verilmelidir. Myomektomi ameliyatýnýn istenmeyen etkileri rahim boþluðunda bozulma, yapýþýklýk veya karýn içi yapýþýklarla tüplerin etkilenmesidir. Bu nedenle myomu olan ve çocuk isteyen hastalarda ameliyat öncesi tetkikler titizlikle yapýlmalý (ultrasonografi, ilaçlý rahim filmi-HSG) ve ameliyatýn yarar getireceði durumlarda cerrahi giriþime karar verilmelidir.
Doðurganlýk çaðýný geçmiþ veya daha fazla çocuk istemeyen hastalarda ve rahimin korunmasýnýn mümkün olamayacaðý ileri derecede büyük myomlarda rahimin tümüyle alýnmasý gerekebilir. Bu iþlem de sýklýkla açýk ameliyat þeklinde yapýlýr, uygun vakalar kapalý ameliyat (laparoskopi- endoskopi) ile gerçekleþtirilir. Ameliyat öncesi hastaya myomlarýn yerleri, rahimin büyüklüðü, ameliyat þekli, ameliyat sonrasý görülebilecek durumlar ve ameliyat sonucu geliþebilecek olasý durumlar gayet ayrýntýlý bir þekilde açýklanmalýdýr. Rahimi alýnan kadýnlar eðer doðurganlýk yaþlarýnda ise ve yumurtalýklarýnda herhangi bir anormallik yoksa yumurtalýklar ameliyat sýrasýnda alýnmaz ve bu hastalarda ameliyat sonrasý menopoz belirtileri ortaya çýkmaz. Hastalara ameliyat sonrasýnda da yapýlan ameliyat ve ameliyat sonrasý nasýl bir takip planlandýðý ayrýntýlý olarak açýklanmalýdýr. Rahimin alýnmasý ameliyatý (histerektomi) sadece doðurganlýðý sonlandýran bir iþlemdir, hastanýn cinsel yaþamýný sürdürmesine engel olmaz.
Myomu kadýn doðum muayenesi sýrasýnda tesbit edilen herhangi bir þikayeti olmayan ve doktorlarý tarafýndan herhangi bir tedavi önerilmeyen hastalarýn endiþelenmesine gerek yoktur. Bu hastalarýn aslýnda tüm kadýnlarýn da uygulamasý gerektiði gibi 6-12 ay aralýklarla düzenli bir þekilde kadýn doðum muayenelerini yaptýrmalarý gerekmektedir. Hastalarýn çoðunda myomlarýn zaman içerisinde kötü bir hastalýða dönüþeceðine dair korkular vardýr. Myomlarda kanser geliþimi (leomyosarkom) oldukça düþük (1000'de 1'in altýnda) bir ihtimaldir, bu nedenle tüm myomlarýn ameliyatla alýnmasýna gerek yoktur. Kadýnlarda oldukça sýk görülen myomlarý olan kadýnlarýn myomlarla ilgili belirtilere dikkat etmeleri ve düzenli kontrolleri yeterlidir.
Kaynak: Doç. Dr. Berna Özbey Dilbaz
radyobeyan