Tarihte Cento By: ayten Date: 15 Eylül 2010, 02:06:12
Tarihte Cento
«Merkezi Antlaþma Teþkilâtý»
Ortadoðu´da kurulan uluslararasý pakt.
CENTO (CENtral Treaty Organization) Türkiye, Ýran, Pakistan ve Ýngiltere arasýnda kurulmuþ, Amerika Birleþik Devletleri´nin desteðine dayalý bir ortak güvenlik ve savunma antlaþmasýdýr.
ÝLK KURULUÞ: BAÐDAT PAKTI
1950´lerde Ortadoðu´nun güvenliðinden, yani Sovyet etkisinin ve komünizmin Ortadoðu ülkelerine sýzmasýndan kaygýlanan A.B.D., bu bölgedeki hükümetleri kendi aralarýnda örgütlenmeðe teþvik etti. Baþlangýç olarak önce Türkiye ile Irak arasýnda Baðdat´ta bir karþýlýklý iþbirliði antlaþmasý imzalandý (26 þubat 1955). Antlaþmaya göre iki ülke ortak savunmalarý için iþbirliði yapacaklardý; antlaþma Arap Birliði´ne üye devletlere ve iþbirliði yapmak isteyen Ortadoðu devletlerine açýk tutuluyordu. Bundan yararlanarak antlaþmaya önce Ýngiltere katýldý (1955). Ayný yýl içinde onu Pakistan ve Ýran izledi. Böylece üye devletlerin sayýsý beþi buldu ve bakanlar düzeyinde bir daimi konsey kuruldu.
ARAPLARIN TEPKÝSÝ
Baðdat Paktý Sovyetler´den çok Araplarda tepki uyandýrdý. Özellikle Mýsýr bu paktý Arap Birliði´ne karþý en aðýr darbe saydý. Bu yüzden Irak´tan baþka hiç bir Arap devleti bu antlaþmaya katýlmadý.
CENTO´YA DOÐRU
1958´de Irak´ta patlak veren devrim, Irak Krallýðý ile birlikte Baðdat Paktý´ný kuran bütün yöneticileri de yok etti. Yeni Irak Hükümeti 1959´da pakttan çekildi. Deðiþen bu koþullara uymak için paktýn merkezi Baðdat´tan Ankara´ya taþýndý ve adý Merkezi Antlaþma Teþkilâtý olarak deðiþtirildi.
Bu arada A.B.D.´ye pakta katýlmasý için öneride bulunulduysa da A.B.D. bunu uygun bulmadý, ama pakt üyesi üç Ortadoðu devleti ile birbirinin ayný olan ikili antlaþmalar yaptý. Ayrýca pakta baðlý Ýktisadi Komite ile Bozguncu Faaliyetleri Önleme Komitesi´ne üye ülkelerden birinde toplanýr. Bazen bu toplantýlar devlet baþkanlarý düzeyinde yapýlýr.
CENTO´nun Ýzmir zirve toplantýsý, ilgili devlet baþkanlarýný biraraya getirdi. Önde CENTO genel sekreteri, ileride solda Iran sahi ve delegeleri, karþýda cumhurbaþkaný Korutürk, baþbakan Demirel, dýþiþleri bakaný Çaðlayangil ve Türk heyetinin diðer üyeleri görülüyor.
Ynt: Tarihte Cento By: reyyan Date: 12 Mayýs 2014, 00:20:50
Centro Türkiye'nin üye olduðu kuruluþlardan, paylaþým için teþekkür ederiz.