Tarihte 1900 1920 Kronolojisi By: ayten Date: 15 Eylül 2010, 02:02:56
Tarihte 1900-1920 Kronolojisi
1900
Ýngiliz arkeolog Arthur John Evans´ýn Girit Adasý´nda baþlattýðý kazýlarda, Ege´deki en eski uygarlýk olan Minos´un baþkentindeki Knossos Sarayý bulundu.
Petrol gazýyla çalýþan hafif motorun kaþifi Alman mühendis Gottlieb Daimler öldü.
Tarihe, Boxer Ayaklanmasý olarak geçen, Çin´deki bütün yabancýlarý ülkeden çýkarmayý amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanmasý baþladý. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce Hýristiyan, elçilik binalarý ve Pekin´deki Katolik Katedrali´nde mahsur kaldý. Ayaklanma, 7 Eylül 1901´de sona erdi.
Kont Zeppelin tarafýndan yapýlan ilk güdümlü zeplin uçtu.
Dünya´nýn ilk metrosu Paris´te hizmete girdi.
Alman filozof Friedrich Nietzsche öldü.
1901
Ýtalyan kaþif Gugliemo Marconi, telsiz-telgraf sistemini geliþtirdi ve Atlantik çevresinde mesaj yollamayý baþardý.
Ýngiltere Kraliçesi Victoria öldü.
ABD´nin 25. Baþkaný William McKinley, Leon Czolgosz adlý bir terörist tarafýndan öldürüldü.
Ýsveç Kralý ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi, ilk Nobel Ödüllerini daðýttý. Kýzýlhaç´ýn kurucusu Ýsviçreli Henri Dunant´a Nobel Barýþ Ödülü verildi.
X ýþýnlarýný keþfeden ve týp dünyasýnda yeni bir çýðýr açan Alman fizikçi Wilhelm Conrad Rontgen, Nobel Fizik Ödülü´ne layýk görüldü.
1902
Ýngiltere Ýmparatorluðu´nun kurucularýndan Cecil Rhodes öldü.
Martinik´te Pele Yanardaðý patladý: 30 bin kiþi öldü.
Ýrlanda Baðýmsýzlýk Hareketi ´´Sinn Fein´´kuruldu.
Ünlü Fransýz yazar Emile Zola öldü.
1903
Amerikalý W. Read, sarý humma virüsünü buldu.
Aleksandr Pavlov, þartlý refleks çalýþmalarýný tanýttý. Bu araþtýrma ´´Pavlov´un köpeði´´örneðiyle özdeþleþti.
Bisikletle, ilk Fransa turu atýldý.
Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu.
Henri Becquerel, Pierre Curie ve eþi Marie Curie-Sklodowska Nobel Fizik Ödüllerini aldýlar.
Modern havacýlýðýn baþlangýcý. ABD´de Orville ve Wilbur Wright kardeþler, ilk kez motorlu bir uçak uçurdular.
1904
Japonya, Rusya´ya savaþ ilan etti.
Ýngiliz kâþif Henry Morton Stanley öldü.
Transsibirya demiryolu hattý (8.314 km) tamamlandý.
Siyonizm Hareketi´nin kurucusu Theodor Herzl öldü.
Rus yazar Anton Pavloviç Çehov öldü.
1905
Jules Vernes, 77 yaþýnda öldü.
Ortak bir anlaþmayla Norveç´in 500 yýllýk Ýsveç´le olan birliðini bozan Karlstad Antlaþmasý imzalandý.
Potemkin zýrhlý gemisinde ayaklanma çýktý.
1906
Ýlk çizgi film ´´Humorous Phases of Funny Faces´´, Amerikalý Blackton tarafýndan yapýldý.
San Francisco´da deprem: 1000 kiþi öldü.
Ressam Paul Cezanne öldü.
1907
Pablo Picasso´nun ´´Demoiselles d´Avignon´´isimli tablosu, kübizm akýmýný baþlattý.
Baden-Powell, izci hareketini kurdu.
1908
Ýlk kez siyah bir boksör Jack Johnson, dünya þampiyonluk ünvanýný kazandý.
Henri Farman ve Leon Delagrange, ilk kez bir yolcu uçaðýný uçurdular.
Sigmund Freud ile psikanaliz üzerine ilk uluslararasý kongre düzenlendi.
Ýlk Ford model T otomobil, piyasaya çýkarýldý.
1878´den bu yana Bosna-Hersek´i iþgal altýnda tutan Avusturya-Macaristan, bu topraklarý ilhak etmesi için Sýrbistan´a baský yaptý.
Sicilya´da Messine Kenti´nde meydana gelen depremde 84 bin kiþi öldü.
1909
Alman Ehrlich ve Japon Hata´nýn, ilk kimyasal ilaç olan arsenobenzeni bulmalarýnýn ardýndan, kemoterapi tedavisi uygulanmaya baþladý.
Detroit´te Ford, zincirleme çalýþma yöntemini baþlattý.
Brighton´da halka açýk ilk renkli film gösterimi yapýldý.
Amerikalý Robert-Edwin Peary, Mattew Henson ve 4 eskimo ile birlikte Kuzey Kutbu´nu fethetti. Frederick Cook, Kutup´a ilk ulaþanýn kendisi olduðunu iddia etti.
Manþ Denizi´ni uçakla ilk kez Fransýz Louis Bleriot geçti.
1910
Pancho Villa ve Emiliano Zapata´nýn Meksika Devrimi baþladý.
Vassily Kandinsky´nin bir suluboya resmi soyut sanatý baþlattý.
Japonya, Kore´yi ilhak etti.
Portekiz Cumhuriyeti ilan edildi. Kral 2. Emmanuel, sürgün edildi.
Leon Tolstoy öldü.
1911
Büyük romantizm geleneðine baðlý son kompozitör Gustav Mahler öldü.
Çin Devrimi baþladý.
Güney Kutbu´na ilk defa Norveçli Roald Amundsen gitti.
Þangay´da Çin Cumhuriyeti ilan edildi. Sun Yat-Sen, cumhurbaþkaný seçildi.
1912
Çin´in son imparatoru Pu Yi, 6 yaþýnda tahttan indi.
Fas Sultaný Mulay Hafid, ülkesinin Fransa himayesine girmesine iliþkin anlaþmayý imzaladý.
Titanic, Newfoundland açýklarýnda battý: 1.517 kiþi öldü.
1913
New-York ile Berlin arasýnda ilk kýtalararasý telefon görüþmesi yapýldý.
1. Balkan Savaþý´ný sona erdiren Londra Antlaþmasý imzalandý: Osmanlý Ýmparatorluðu, Yunanistan, Bulgaristan ve Mora´ya, Ege´deki Girit Adasý´ný ve Avrupa´daki topraklarýný býraktý.
Bulgaristan; Sýrbistan, Yunanistan ve Romanya´ya karþý, Osmanlý´nýn býraktýðý topraklarýn paylaþýmý yüzünden 2. Balkan Savaþý´ný baþlattý.
2. Balkan Savaþý sona erdi. Bulgaristan yenik düþtü. 10 Aðustos´ta imzalanan Bükreþ Antlaþmasý´yla Bulgaristan, Sýrbistan´a ve Yunanistan´a Makedonya´yý býraktý. Romanya, Güney Dobruca Bölgesi´ni ilhak etti.
Güney Afrika´da ýrk ayrýmcýlýðý yapýlan ilk yasalar çýktý.
1914
Charlie Chaplin, ilk filminde rol aldý. (Making a living).
Ýngiliz bilim adamý Archibald Low, televizyonun atasý olarak kabul edilen, uzaktan görüntüleri aktaran bir makina geliþtirdi.
Saraybosna´da Arþidük François-Ferdinand´ýn öldürülmesi 1. Dünya Savaþý´ný baþlattý. Savaþtan bir ay sonra, Avusturya-Macaristan, Sýrbistan´a savaþ ilan etti.
Fransýz sosyalist ve siyaset adamý Jean Jaures öldürüldü.
Almanya, önce Rusya´ya daha sonra da Fransa´ya savaþ ilan etti.
Alman birlikleri Belçika´yý geçip Fransa´ya girdiler.
Avusturya egemenliðindeki Polonya topraklarýnda Jozef Pilsudski´nin oluþturduðu Polonya birlikleri, Rus sýnýrýný geçtiler: Polonya baðýmsýzlýk mücadelesi baþladý.
Japonya, Almanya´ya savaþ ilan etti.
1915
Çanakkale Savaþý´nda, müttefikler yenilgiye uðradý.
Ýtalya´nýn Avezzano Kenti´nde deprem: 29.980 kiþi öldü.
Almanlar, Langemarck ve Ypres arasýndaki batý cephesinde, Fransýz ve Kanadalý askerlere ilk zehirli gaz saldýrýsýnda bulundu.
Ýngiliz yolcu gemisi Lusitania, Ýslanda Adasý açýklarýnda battý: 1.198 kiþi kayboldu.
Ýtalya, Müttefikler´in yanýnda savaþa katýldý.
Ruslar, Almanlara yenildiler (Tarnov, Gorlice Savaþlarý).
1916
Albert Einstein´in Ýzafiyet Teorisi Kuramý yayýnlandý.
Avusturyalý Sigmund Freud, ´´psikanalize giriþ´´yaptý.
18 Aralýk´a kadar sürecek Verdun Savaþý baþladý. 500 bin Alman ve Fransýz öldü.
Sykes-Picot Antlaþmalarý imzalandý: Ýngilizler ve Fransýzlar Ortadoðu´yu paylaþtýlar.
Almanya, Portekiz´e savaþ ilan etti.
´´Kanlý Paskalya´´: Dublin´de Ýrlandalý cumhuriyetçilerin ayaklanmasý ve Ýngiliz Ordusu´nun bunu bastýrmasýyla, Ýngiliz-Ýrlanda savaþý yeniden baþladý. Ayaklanma, 1921´de Güney Ýrlanda´nýn baðýmsýzlýðýný elde etmesi ve Ada´nýn bölünmesiyle sonuçlandý.
Son Avusturya-Macaristan Ýmparatoru I. François-Joseph öldü.
Rusya´da ´´Þeytan´ýn Oðlu´´olarak nitelendirilen Rasputin adlý papaz öldürüldü.
1917
Rus Devrimi baþladý.
ABD, Almanya´ya savaþ ilan etti.
Portekiz´de (Fatima´da) 3 çocuk, Meryem Ana´yý gördüklerini iddia ettiler.
Çin, Almanya´ya savaþ ilan etti.
Edgar Degas, 83 yaþýnda öldü.
Almanlar yararýna casusluk yapmakla suçlanan Hollandalý dansöz Mata-Hari, Fransa´da öldürüldü.
Ýngiltere Dýþiþleri Bakaný Arthur Balfour, siyonist liderlere, Filistin´de ´´Bir Ulusal Yahudi Merkezi´´kurulmasý için söz verdi.
Rusya´da, Çarlýk Dönemi´ne son verildi.
Heykeltraþ Auguste Rodin, 77 yaþýnda öldü.
Finlandiya, baðýmsýzlýðýný ilan etti.
Kanada´nýn Nova Scotia Eyaleti´ndeki Halifax Limaný´nda, Fransýz Mont-Blanc kargo gemisinde patlama oldu: 2 bin kiþi öldü.
Ýngilizler, Kudüs´ü iþgal etti.
1918
ABD Baþkaný Wilson, adil ve uzun süreli barýþa temel oluþturacak bir belge olarak On Dört Madde´yi yayýnladý.
Rusya, Çarlar tarafýndan yabancý ülkelerden alýnan borçlarý geçersiz kýldýklarýný açýkladý.
56 yaþýndaki besteci Claude Debussy öldü.
Son Rus Çarý Nicolas II ve ailesi, Sibirya´da öldürüldü.
Ýspanyol Gribi adý verilen bir virüs dünyaya yayýldý, 8 ay içinde 20 milyon insan öldü.
1. Dünya Savaþý, Ýhtilaf Devletlerinin zaferiyle sona erdi.
Polonya, 223 yýl boyunca Rusya, Prusya ve Avusturya iþgalinde kaldýktan sonra baðýmsýzlýðýna kavuþtu.
1919
Berlin´de, Spartacus Ayaklanmasý, baþarýsýzlýða uðradý.
Paris Barýþ Konferansý baþladý.
Paris-Londra hattýnda ilk ticari uçuþ yapýldý.
Benito Mussolini, Ýtalyan faþist hareketini baþlattý.
Milletler Cemiyeti, Cenevre´de kuruldu.
Mustafa Kemal, Samsun´a giderek, Kurtuluþ Savaþý´nýn ilk meþalesini yaktý.
Ýki Ýngiliz pilot John William Alcook ve Arthur Brown, mola vermeksizin ilk defa Atlantik Okyanusu´nu aþtýlar.
Almanya ve Ýhtilaf Devletleri arasýnda Versay Antlaþmasý imzalandý. Antlaþma, Avusturya Arþidükü´nün bir Sýrp genci tarafýndan öldürülmesi ve 1. Dünya Savaþý´nýn baþlamasýndan tam 5 yýl sonra imzalandý.
Auguste Renoir öldü.
1920
ABD´de, kadýnlara oy hakký verildi.
Avusturyalý zooloji bilgini Karl von Frisch, arýlarýn çeþitli tat ve kokularý ayýrdedebilecek þekilde eðitilebileceðini gösterdi.
Kurtuluþ Savaþý´nda, Yunan Ordularý, Mustafa Kemal Paþa´nýn denetimindeki birlikler karþýsýnda bozguna uðradý.
ABD´de alkollü içkiler yasaklandý.
Ýtalyan ressam ve heykeltraþ Amedeo Modigliani 36 yaþýnda, Paris´te öldü.
Mahatma Gandhi, Hindistan´da sivil itaatsizlik hareketini baþlattý.
Hitler, Nasyonal Sosyalist Alman Ýþçi Partisi´ni (Nazi Partisi) kurdu.
Osmanlý ve Ýhtilaf Devletleri arasýnda Sevr Antlaþmasý imzalandý, Osmanlý Ýmparatorluðu parçalandý.
Çin´in Kan-sou Bölgesi´nde deprem oldu, 180 bin kiþi öldü.
Londra´da Lordlar Kamarasý, Serbest Ýrlanda Devleti´nin kurulmasýný onayladý.
Ynt: Tarihte 1900 1920 Kronolojisi By: reyyan Date: 16 Haziran 2014, 00:29:07
Dünya döner durur tarih akar durur ve biz de bir gün bu diyardan gideriz...