Tarihte 1961 1980 Kronolojisi By: ayten Date: 15 Eylül 2010, 01:47:46
Tarihte 1961-1980 Kronolojisi
1961
Belçika Kongosu´nun ilk baþbakaný Afrikalý milliyetçi lider Patrice Lumumba öldürüldü.
II. Hasan, Fas kralý oldu.
Güney Vietnam´da Ngo-Dinh-Diem, cumhurbaþkaný seçildi.
Yahudilerin katledilmesiyle suçlanan eski SS lideri Adolf Eichmann hakkýnda dava açýldý. Arjantin´e sýðýnan Eichmann, Ýsrail Ýstihbarat Servisi tarafýndan kaçýrýldý. 15 Aralýk´ta ölüme mahkum edildi, 31 Mayýs 1962´de idam edildi.
J.F Kennedy, ABD Ordusu´nun Vietnam´a müdahale programýna onay verdi.
ABD´li aktör Gary Cooper öldü.
BM Genel Sekreteri Dag Hammarskjold, Kongo´dan ayrýlarak baðýmsýzlýðýný ilen eden Katanga Eyaleti Baþbakaný Moise Tshombe ile görüþmelerde bulunmak üzere Kongo´ya giderken uçaðýn düþmesi sonucu öldü.
Adenauer, Batý Almanya Baþbakaný seçildi.
SSCB ile Arnavutluk arasýndaki diplomatik iliþkiler koptu.
1962
Ünlü müzik topluluðu Beatles, ilk plaðýnýn kaydýný yaptý.
Ünlü modacý Yves Saint Laurent, ilk defilesini sundu.
Fransa ve Cezayir, Evian Antlaþmasý´ný imzaladýlar. Cezayir Savaþý sona erdi.
Marilyn Monroe ölü bulundu.
Güney Afrikalý siyah lider Nelson Mandela tutuklandý.
SSCB´nin Küba´ya silah göndermeye devam etmesi üzerine ABD, Ada´nýn bir bülümünü abluka altýna aldý.
ABD Baþkaný Kennedy, Beyaz Saray ile Kremlin arasýnda doðrudan bir telefon hattý yerleþtirilmesini önerdi. Hat, 3 Aðustos 1963´de açýldý.
Amerikalý yazar John Steinbeck, Nobel Edebiyat Ödülü´nü aldý.
1963
Fransa ve Almanya arasýnda Elysee Antlaþmasý imzalandý.
Sahra Çölü´nde Fransa, atom bombasý denedi.
Afrika Birliði Örgütü (OAU) kuruldu.
Sovyet Valentina Tereçkova, uzaya giden ilk kadýn oldu.
Martin Luther King, ýrk ayrýmýna karþý Washington´da baþlatýlan yürüyüþte 200 bin göstericiye önderlik yaptý.
Bin Bella, Cezayir cumhurbaþkaný seçildi.
J.F. Kennedy, Dallas´ta öldürüldü.
Jack Ruby, Kennedy´nin katili Lee Harvey Oswald´ý öldürdü.
1964
Amerikalý boksör Cassius Clay, ilk aðýr siklet boks þampiyonluðunu kazandý.
Hindistan Baþbakaný Jawaharlal Nehru, 74 yaþýnda öldü.
Filistin Kurtuluþ Örgütü (FKÖ) kuruldu.
Güney Afrikalý siyah lider Nelson Mandela, ömür boyu hapse mahkum edildi.
James Bond´un babasý, yazar Ian Fleming öldü.
ABD Vietnam´a girdi.
Çin, ilk nükleer bombasýný patlattý.
Arabistan´da Faysal, kendini kral ilan etti.
Lyndon Johnson, ABD Baþkaný seçildi.
1965
Winston Churchill öldü.
Ýlk kez Sovyet kozmonot Aleksay Leonov, Uzay´da yürüdü.
Pakistan´da kasýrgalar çýktý: 12 ila 30 bin kiþi öldü.
Marcos, Filipinler Devlet Baþkaný oldu.
Zaire´de General Mobotu darbeyle iktidara geldi.
1966
Ýndira Gandhi, Hindistan Baþbakaný oldu.
SSCB´de Leonid Brejnev, Komünist Partisi Genel Sekreteri oldu.
Nijerya´da General Gowon, ülke denetimini ele geçirdi.
Çin´de kültür devrimi baþladý.
1970´te ayrýlan Beatles Grubu, son konserini verdi.
ABD´li sinema ve televizyon yapýmcýsý Walt Disney öldü.
1967
Eyadema, Togo´da yönetimi ele geçirdi.
Apollo Uzay Aracý´nýn bir fýrlatma provasý sýrasýnda çýkan yangýnda, 3 amerikalý astronot yaþamýný yitirdi.
1945´te nükleer bombayý icat eden Amerikalý fizikçi Julius Robert Oppenheimer öldü.
Torrey Canyon Petrol Gemisi, karaya oturdu.
Yunanistan´da albaylarýn diktatörlük dönemi baþladý.
Rus kozmonot Komarov, Soyuz I Uzay Aracý´nýn Dünya´ya dönüþü sýrasýnda öldü.
6 Gün Savaþý sonunda Ýsrail; Sina, Golan, Kudüs´ün doðusu, Batý Þeria ve Gazze Þeridi´ni iþgal etti.
5 Güneydoðu Asya Ülkesi (Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland) arasýnda ekonomik iþbirliðini baþlatan ASEAN kuruldu.
Küba Devrimi´nin önderlerinden Ernesto ´´Che´´Guevara öldü.
BM, Ýsrail´in iþgal ettiði topraklarý boþaltmasýný öngören 242 sayýlý kararý kabul etti.
Güney Afrika´da, Doktor Christian Barnard tarafýndan, ilk kalp nakli yapýldý.
Çavuþesku, Romanya Devlet Baþkaný oldu.
1968
Dünyanýn sesten hýzlý (Süpersonik) ilk Tupolev Tu 144 yolcu uçaðý uçtu.
Fransa´da ´´68 kuþaðý´´öðrenci hareketleri baþladý.
ABD´de yurttaþ haklarý hareketine öncülük eden siyah din adamý Martin Luther King, 39 yaþýnda öldürüldü.
Los Angeles´ta, Senatör Robert Kennedy öldürüldü.
San Sebastian´da öldürülen polis, Jose Pardines Azcay, ayrýlýkçý Bask örgütü ETA´nýn ilk kurbaný oldu.
Alman fizikçi Otto Hahn yaþamýný yitirdi.
Sovyet tanklarý Prag´a girdi.
1932- 1968 yýllarý arasýnda Portekiz´i yöneten Salazar, beyin kanamasýndan öldü.
Richard Nixon, ABD Baþkaný seçildi.
Ýsrailli bir komando, Beyrut´ta 13 sivil uçaðý yoketti. De Gaulle, Ýsrail´de savaþ silahlarýna ambargo uygulamaya karar verdi.
1969
Ýki Sovyet uzay gemisi Soyuz IV ve Soyuz V, Uzay´da ilk defa kenetlenmeyi baþardý.
El-Fetih Hareketi´nin lideri Yaser Arafat, Filistin Kurtuluþ Örgütü Baþkanlýðý´na seçildi.
Suriye´de 1971´de devlet baþkaný olan Hafýz Esad, hükümet darbesi yaptý.
Tartýþmalý bir futbol maçý nedeniyle San Salvador Birlikleri, Honduras´a girdi, Birlikler 29 Temmuz´da Honduras´tan ayrýldý.
Ýnsanoðlu ilk defa Ay´da. Amerikalý Neil Armstrong ve Edwin Aldrin, Ay üzerinde yürüdüler.
Libya´da, Muammer Kaddafi´yi iktidara getiren hükümet darbesi yapýldý.
Almanya´da Willy Brandt, þansölye oldu.
Golda Meir, Ýsrail Baþbakaný oldu.
1970
Kamboçya´da, ABD yanlýsý Mareþal Lon Nol, Prens Norodom Sihanouk´u devirdi.
Avusturya´da Bruno Kreisky, baþbakan oldu.
ABD ve müttefikleri, Güney Vietnam´a askeri müdahalede bulundu.
Peru´da deprem oldu, 64 bin kiþi öldü.
Portekiz´i 38 yýl yöneten Salazar öldü.
Þili´de baþkanlýk seçimlerini, Salvador Allende kazandý.
Amman´da Ürdün ve Filistin Kuvvetleri arasýnda kanlý çatýþmalar meydana geldi. 3 binden fazla insan öldü.
Þili´de Salvador Allende, devlet baþkaný oldu.
Pakistan´da kasýrga ve deprem dalgasý. 500 binden fazla insan öldü.
Rus yazar Alexandre Soljenitsin, Nobel Edebiyat Ödülü´nü kazandý, ancak bir daha SSCB´ye alýnmayacaðýndan çekinerek Stockholm´deki ödül törenine katýlmadý.
1971
ABD, Laos´a askeri müdahalede bulundu.
ABD´li sinema yönetmeni Stanley Kubrick´in ´´Otomatik portakal´´filmi gösterime girdi.
Mýsýr´daki Assouan Barajý açýldý.
Uganda´da, Idi Amin Dada, darbe yaptý.
Mozambik´te kasýrga: 30 bin kiþi öldü.
Haiti Devlet Baþkaný François Duvalier öldü, yerine oðlu Jean-Claude Duvalier geçti.
Jazzýn kralý Louis Armstrong öldü.
Fas´ta Kral II.Hasan´a suikast giriþiminde bulunuldu.
Nikita Kruþçev öldü.
Macar Kardinal Mindsently, gönüllü olarak 15 yýl Budapeþte´deki ABD Büyükelçiliði´nde kaldýktan sonra Vatikan´a geldi.
Çin, BM´ye üye oldu.
Hindistan´da kasýrga, 35 bin kiþi öldü.
Hindistan, Bangladeþ´in baðýmsýzlýðýný tanýdý.
Pakistan, Hindistan ile girdiði 15 günlük savaþtan yenik ayrýldý.
Kurt Waldheim, BM Genel Sekreteri seçildi.
1972
Ýngiltere, Ýrlanda, Danimarka ve Norveç, Avrupa Ekonomik Topluluðu´na katýlma kararýný imzaladý.
Ýlk asker silahlarý sýnýrlama anlaþmasý olan Salt 1 imzalandý.
Burundi´de kabileler arasý anlaþmazlýk, 300 bin kiþinin ölümüyle sonuçlandý.
Ýki Amerikalý gazeteci, Watergate Skandalý´ný ortaya çýkardý, 8 Aðustos 1974´te Richard Nixon istifaya zorlandý.
Hollanda´nýn Philips Firmasý, ilk video-diski tanýttý.
Münih Olimpiyatlarýnýn onbirinci gününde Filistinli eylemciler, Ýsrailli atletleri rehin aldý. Düzenlenen operasyonda, 11 Ýsrailli atlet, 4 Filistinli ve bir Alman polis öldü.
Münih Olimpiyatlarýnda, Amerikalý yüzücü Mark Spitz, 7 altýn madalya aldý ve 7 dünya rekoru kýrdý.
Richard Nixon, tekrar ABD Baþkanlýðý´na seçildi.
Nikaragua´da deprem nedeniyle 11.600 kiþi öldü.
1973
Danimarka, Ýngiltere ve Ýrlanda, Avrupa Ekonomik Topluluðu´na katýldý.
ABD ile Vietnam arasýnda, ateþkes anlaþmasý imzalandý, son ABD Kuvvetleri Vietnam´ý 29 Mart´ta terketti.
Ünlü ressam Pablo Picasso, 91 yaþýnda öldü.
Ýsrailli bir komando, Beyrut´ta, Filistin Kurtuluþ Örgütü´nün 3 önemli yöneticisini öldürdü.
Libya Havayollarý´na baðlý Boeing 727 tipi bir uçak, Ýsrailliler tarafýndan düþürüldü, 112 yolcudan 105´i öldü.
Henry Kissinger, ABD Dýþiþleri Bakaný oldu.
11 Eylül: Þili´de darbe, Devlet Baþkaný Salvador Allende öldü. Pinochet, iktidara geldi.
Ýki Almanya da, Birleþmiþ Milletler´e alýndý.
Juan Peron, Ýspanya´dan ülkesi Arjantin´e döndü ve tekrar devlet baþkaný oldu.
9 kez Olimpiyat þampiyonu olan Finlandiyalý atlet Paavo Nurmi öldü.
4. Ýsrail-Arap Savaþý çýktý.
ABD Baþkan Yardýmcýsý Spiro Agnew, istifa etti.
Petrol Ýhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), petrol fiyatlarýný %70 arttýrmaya karar verdi. Ýlk petrol þoku.
Ýspanya Baþbakaný Amiral Luis Carrero Blanco, Madrid´de ETA tarafýndan öldürüldü.
1974
Alexandre Soljenitsin, SSCB vatandaþlýðýndan çýkarýlarak ülke dýþýna sürüldü.
Alman Baþbakan Willy Brandt, çalýþma arkadaþlarýndan birinin tutuklanmasý nedeniyle istifa etti, yerine Helmut Schmidt geçti.
Valery Giscard d´Estaing, Fransa Devlet Baþkaný oldu.
Jazzýn önde gelen isimlerinden Duke Ellington, 75 yaþýnda öldü.
Ýsveçli tenisçi Björn Borg, 18 yaþýnda Roland-Garros Turnuvasý´ný kazandý.
Arjantin´de Juan Peron öldü, yerine Isabel Peron geçti.
Hindistan Topraklarýnýn üçte ikisi, sel yüzünden sular altýnda kaldý.
Makarios´u kaçmaya zorlayan Yunan Askerleri darbe yaptý.
Türkiye, Kýbrýs´ta barýþ harekâtýný gerçekleþtirdi.
Belçikalý bisikletçi Eddy Merckx, Fransa Bisiklet Turu´nu 5. kez kazandý, baþka hiçbir bisikletçi, bu baþarýya ulaþamadý.
Yaser Arafat, ilk kez BM Genel Toplantýsý´nda konuþtu.
Yunanistan´da, monarþi kalktý.
1975
Suudi Arabistan Kralý Faysal Bin Abdülaziz, yeðenlerinden biri tarafýndan öldürüldü.
Lübnan´da iç savaþ çýktý, 14 yýl süren savaþ nedeniyle 100 binden fazla insan yaþamýný yitirdi.
Kýzýl Khmerler, Phnom Penh´e saldýrý düzenlediler ve Demokratik Kampuçya Hükümeti´ni kurdular.
Vietnam savaþý sona erdi, Saygon kurtuldu.
Uzay´da Amerikan ve Sovyet kozmonotlarý ilk kez buluþtu, Soyuz XIX ve Apollo adlý uzay kapsülleri kenetlendi.
Avrupa Güvenliði ve Ýþbirliði Konferansý sonucunda "Nihai Senet" imzalandý.
Batý Sahra, Fas ve Moritanya arasýnda paylaþtýrýldý, Cezayir protesto etti.
SSCB, 1975 Nobel Barýþ Ödülü sahibi, insan haklarý savunucusu ve fizikçi Andrei Saharov´a vize vermeyi reddetti.
1976
Steve Jobs ve Steve Wozmiac, ilk kiþisel bilgisayar Apple´i gerçekleþtirdiler.
Ýngiliz romancý Agatha Christie, 86 yaþýnda öldü.
Guatemala´da deprem oldu, 24 bin kiþi öldü.
Arjantin´de hükümet darbesi oldu. ´´Kirli Savaþ´´baþladý.
Güney Afrika´da Soweto Bölgesi´nde siyahlar Apartheid Rejimi´ne karþý ayaklandýlar. Ayaklanmada 3 ay içinde yüzlerce kiþi hayatýný kaybetti.
Portekiz´de General Antonio Ramalho Eanes, ilk serbest seçimlerde cumhurbaþkaný seçildi.
Çin´in Tangþan Kenti´nde þiddetli deprem oldu. Batýlý uzmanlara göre depremde 700 bin, resmi kaynaklara göre 242 bin kiþi öldü.
Çin Devlet Baþkaný Mao öldü.
Jimmy Carter, ABD Baþkaný seçildi.
Amerikalý Milton Friedman, Nobel Ekonomi Ödülü´nü aldý.
1977
SSCB, SS20 füzelerini Doðu Avrupa´ya yerleþtirdi.
Sovyet Birliklerinin askeri müdahalesiyle engellenen ´´Prag Baharý´´olarak bilinen 1968´deki reform giriþimlerine katýlan 261 aydýn ve siyaset adamý, 77 Þartý´ný yayýnladýlar.
Elvis Presley, 42 yaþýnda öldü.
Yunanistan´ýn ünlü sopranosu Maria Callas, yaþamýný yitirdi.
Jean Bedel Bokassa, kendisini Orta Afrika Cumhuriyeti Ýmparatoru ilan etti.
1978
Ýsrail Güney Lübnan´ý iþgal etti.
Ýtalya´da Kýzýl Tugaylar, Hýristiyan Demokrat Partisi lideri Aldo Moro´yu Roma´dan kaçýrdý. Moro´nun cesedi, 9 Mayýs´ta Roma´da bulundu.
Ýsrail ve Mýsýr, ABD´nin himayesinde Camp David´de barýþ anlaþmasý imzaladýlar.
Mýsýr Devlet Baþkaný Enver Sedat ve Ýsrail Baþbakaný Menahem Begin, Nobel Barýþ Ödülü aldýlar.
1979
ABD Temsilciler Meclisi, SALT II (Stratejik Silahlarýn Sýnýrlandýrýlmasý Görüþmeleri) anlaþmalarýný onaylamadý.
Vietnam Ordusu, Pol Pot´u, Phnom Penh´ten kovdu.
Ýmam Humeyni, 16 yýllýk sürgünden sonra Tahran´a döndü. 11 Þubat´ta Ýran Ýslam Cumhuriyeti ilan edildi.
Þadli Bin Cedid, Cezayir Cumhurbaþkaný seçildi.
Avrupa ortak para birimi ECU, yürürlüðe girdi.
Eski Pakistan Cumhurbaþkaný Zülfikar Ali Butto idam edildi.
Muhafazakar Margaret Thatcher, Ýngiltere´nin ilk kadýn baþbakaný seçildi.
Hindistan´da bir baraj yýkýldý. 35 bin kiþi öldü.
Hindistan Genel Valisi Lord Mountbatten, IRA tarafýndan öldürüldü.
Tahran´da aþýrý dinci öðrenciler, New York´ta tedavi gören eski Ýran Þahý´nýn geri dönmesi için 52 Amerikalýyý ABD Büyükelçiliði´nde rehin aldýlar. Rehineler 20 Ocak 1981´de kurtuldular.
Sovyet Birlikleri, Afganistan´a girdi.
1980
Senegal Devlet Baþkaný Leopold Sedar Senghor, görevinden istifa etti. Afrika´da ilk kez bir devlet baþkaný kendi iradesiyle iktidardan ayrýlmýþ oldu.
Yeni bir hastalýk belirlendi: AIDS.
Bani Sadr, Ýran Ýslam Cumhuriyeti Baþkaný seçildi.
Mýsýr´ýn baþkenti Kahire´de Ýsrail Büyükelçiliði açýldý.
Yugoslavya Cumhurbaþkaný Josip Broz, 87 yaþýnda öldü.
Fransýz düþünür ve yazar Jean-Paul Sartre öldü.
Aralarýnda Batý Almanya ve ABD´nin de bulunduðu 56 ülke, 1981 yazýnda Moskova´da oynanacak Olimpiyat Oyunlarý´ný boykot edeceklerini açýkladýlar.
Kölelik sisteminin son uygulayýcýlarýndan Moritanya, bu sistemi resmen kaldýrdý.
Kahire Askeri Hastanesi´nde yatan eski Ýran Þahý Muhammed Rýza Pehlevi öldü.
Ýsrail Parlamentosu Knesset, yeniden birleþen Kudüs´ün Ýsrail´in baþkenti olmasýna karar verdi. Filistin´in özerkliði için görüþmelere baþlayan Mýsýr, protesto amacýyla temaslarýný kesti. BM Güvenlik Konseyi 20 Aðustos´ta, bu kentteki büyükelçiliklerin Tel-Aviv´e taþýnmasý için çaðrýda bulundu.
Irak Devlet Baþkaný Saddam Hüseyin, 1975´te Cezayir´de Ýran ile imzalanan anlaþmayý geçersiz ilan etti. 22 Eylül´de Irak Ordusu Ýran´a saldýrdý. Ýki taraf da karþýlýklý hava saldýrýsýna baþladý.
Ýran-Irak savaþý baþladý.
Cumhuriyetçi Ronald Reagan, ABD´nin 40. Baþkaný seçildi.
Ýtalya´nýn güneyinde deprem oldu. Depremin bilançosu: 2916 ölü, 8800 yaralý, 250 bin evsiz.
Ünlü Beatles grubu üyesi John Lennon, bir akýl hastasý tarafýndan öldürüldü.