Tarihte 1981 1999 Kronolojisi By: ayten Date: 15 Eylül 2010, 01:42:43
Tarihte 1981-1999 Kronolojisi
1981
Cezayir´in Baþkenti´nde ABD, Tahran´daki 52 rehinenin serbest býrakýlmasý için Ýran´a 10 milyar dolar vermeyi kabul etti.
Kosova´da, ilk öðrenci gösterileri baþladý.
Fransa´da 5. Cumhuriyet´in kuruluþundan sonra ilk kez Sosyalist Parti´den François Mitterand, cumhurbaþkaný seçildi.
Papa Jean-Paul II´ye, St-Pierre Meydaný´nda suikast giriþiminde bulunuldu.
Ýsrail Hava Kuvvetleri, Fransa´nýn gönderdiði Osirak Reaktörü´nü barýndýran, Irak´taki Tamuz Nükleer Araþtýrma Merkezi´ne saldýrdý.
Vietnam´da çýkan tayfunda 200 bin kiþi öldü.
Mýsýr Cumhurbaþkaný Enver Sedat, Ekim 1973 Ýsrail-Arap Savaþý anýsýna düzenlenen askeri geçit töreni sýrasýnda, aþýrý dinciler tarafýndan öldürüldü.
General Jaruzelski, Polonya Baþbakaný, Savunma Bakaný ve Ýþçi Partisi 1. Sekreteri oldu.
Ýsrail, Golan Tepeleri´ni iþgal etti.
1982
Ýngiliz Yönetimi ve Vatikan arasýnda 1531´de kesilen diplomatik iliþkiler yeniden kuruldu.
Müslüman Kardeþler Örgütü, Suriye´de ayaklanma baþlattý, yaklaþýk 30 bin kiþi öldü.
Ýngiltere ve Arjantin arasýnda, Falkland Savaþý çýktý.
Ýsrail, 15 yýl önce iþgal ettiði Sina Yarýmadasý´ndan çekildi.
Ýsrail Birlikleri Lübnan´a girdiler ve Beyrut´u kuþattýlar.
Lübnan Devlet Baþkaný Beþir Cemayel, seçimle görev baþýna geldikten 22 gün sonra Beyrut´ta düzenlenen bombalý bir saldýrý sonucu, 19 kiþiyle birlikte öldü. Bir hafta sonra, yerine kardeþi Emin Cemayel geçti.
Yüzlerce sivil Filistinli, Sabra ve Þatila´daki kamplarda, Hýristiyan Falanjist militanlar tarafýndan katledildi. Bölge Ýsrail Ordusu´nun denetimi altýndaydý.
Helmut Kohl, Batý Almanya Baþbakaný oldu.
Tahran´da patlayýcý yerleþtirilen bir kamyon havaya uçtu. 60 kiþi öldü, 700 kiþi yaralandý.
Ýspanya´da ilk defa, bir sol parti iktidara geldi, Felipe Gonzales´in Ýspanyol Sosyalist Ýþçi Partisi, ezici bir üstünlükle seçimleri kazandý.
18 yýldan beri SSCB´nin bir numaralý ismi Devlet Baþkaný Leonid Brejnev öldü, yerine Yuri Andropov geçti.
Polonya´da liman iþçilerinin lideri Lech Walesa, 11 ay gözaltýnda kaldýktan sonra serbest býrakýldý.
Felipe Gonzales, Ýspanya´da ilk sosyalist hükümeti kurdu.
1983
Pershing 2 Füzeleri, Ýngiltere´de SSCB´ye karþýlýk olarak konuþlandýrýldý.
ABD Baþkaný Ronald Reagan, Stratejik Savunma Giriþimi (SDI) programýný ortaya attý. SSCB´nin kýtalararasý balistik füzelerini uçuþlarýnýn çeþitli aþamalarýnda yoketmeye yönelik bir program olan SDI daha sonra ´´Yýldýz Savaþlarý´´adýný aldý.
ABD´de siyah Harold Washington, Chicago Belediye Baþkanlýðý´na seçildi.
Lübnan´ýn Beyrut Kenti´nde ABD Büyükelçiliði´ne bir otomobille intihar saldýrýsý düzenlendi, 17´si Amerikalý 63 kiþi öldü.
Rotasýndan sapýp, SSCB hava sahasýna giren Kore Havayollarý´na ait Boeing 747 tipi bir uçak, Sovyetler tarafýndan düþürüldü, uçakta 269 kiþi bulunuyordu.
Polonyalý lider Lech Walesa, Nobel Barýþ Ödülü´ne layýk görüldü.
Beyrut´ta patlayýcý yüklü 2 kamyon, Barýþ Gücü Karargahý´na düzenlenen intihar saldýrýsýnda havaya uçtu. 241 Amerikalý denizci ve 58 Fransýz asker öldü.
Arjantin´de demokrasi geri geldi, Sosyal-Demokrat Parti lideri Raul Alfonsin, devlet baþkaný oldu.
Lübnan´ýn Tire Kenti´ndeki Ýsrail Karargahý´nda patlayýcý yüklü bir araç havaya uçtu, 62 kiþi öldü.
Yaser Arafat ve 4 bin Filistinli, Trablus´u terketti.
1984
SSCB Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Devlet Baþkaný Yuri Andropov öldü.
Los Angeles Olimpiyat Oyunlarý´nda, Amerikalý zenci atlet Karl Lewis, 4 altýn madalya kazandý.
Hindistan Baþbakaný Indra Gandhi öldürüldü.
Ronald Reagan, tekrar ABD Baþkanlýðý´na seçildi.
Hindistan´ýn merkezindeki Bhopal Kenti´ndeki Amerikan Union Carbide Þirketi´nin bir fabrikasýndaki gaz kaçaðý yüzünden ilk anda 1.750 kiþi öldü. Bu felaket nedeniyle ölenlerin sayýsý yaklaþýk 7 bin kiþiye ulaþtý.
Güney Afrikalý zenci piskopos Desmond Tutu, Nobel Barýþ Ödülü aldý.
1985
Mihail Gorbaçov, Komünist Parti Genel Sekreterliði´ne seçildi.
Belçika´nýn Heysel Stadý´nda, Avrupa Þampiyon Kulüpler Kupasý finali için, Ýtalya´nýn Juventus ve Ýngiltere´nin Liverpool takýmlarý arasýnda yapýlacak karþýlaþma öncesinde Ýngiliz holiganlar, Ýtalyan taraftarlarýna saldýrdýlar, olaylarda 39 kiþi öldü.
Japon Havayollarý´na ait Boeing 747 tipi bir uçak, Tokyo-Osaka hattýnda seyrederken düþtü. Kazada 520 kiþi hayatýný kaybetti.
4 Filistinli, Ýskenderiye Limaný´ndan açýlan Ýtalyan yolcu gemisi Achille Laura´yý kaçýrdý. 480 kiþiyi rehin alan ve bir Amerikalý Yahudi´yi öldüren korsanlar, 2 gün sonra Mýsýrlý yetkililere teslim oldular.
Kolombiya´daki Nevado Del Ruiz Yanardaðý´nýn patlamasý sonucu 25.000 kiþi öldü.
Malta´nýn baþkenti Valetta´da Mýsýrlý komandolar, önceki gün hava korsanlarý tarafýndan kaçýrýlan bir uçaða operasyon düzenlediler. 61 kiþi öldü, 26 kiþi yaralandý ve 1´i korsan 12 kiþi kurtuldu.
Arjantin´de Alfonsin´in, 1976-1982 yýllarý arasýndaki Malouine Savaþý´nda 1.500 kiþinin ölümü ve 9.000 kiþinin kaybolmasýyla ilgili olarak açtýðý dava sonuçlandý. General Videla ve Amiral Massera, ömür boyu aðýr hapis cezasýna çarptýrýldýlar.
1986
Ýspanya ve Portekiz, AET´ye katýldýlar.
Mario Soares, Portekiz Devlet Baþkanlýðý´na seçildi.
Filipinler Devlet Baþkaný Marcos, Honolulu´ya kaçtý. Corazon Aquino, devlet baþkanlýðýna seçildi.
Ýsveç Baþbakaný Olof Palme, Stockholm´de öldürüldü.
F-11 tipi 18 Amerikan bombardýman uçaðý, Trablus´taki askeri mevzileri bombaladý. Aralarýnda Kaddafi´nin evlat edindiði 15 aylýk kýzýnýn da bulunduðu 37 kiþi öldü.
Çernobil Nükleer Santrali´nde kaza meydana geldi. 30 kiþi öldü. Çevrede oturan 48 bin kiþi tahliye edildi.
Avusturya´da Kurt Waldheim, Hitler´in ordusunda görev yaptýðýnýn ortaya çýkmasýna raðmen devlet baþkanlýðýna seçildi.
Wole Soyinka, Nobel Edebiyat Ödülü´nü kazandý. Soyinka, bu ödülü kazanan ilk Afrikalý oldu.
ABD´de Ýran-gate skandalý patladý. Bazý üst düzey yöneticiler, Ýran´a silah satmakla ve Nikaragualý isyancýlara finansman saðlamakla suçlandý.
1987
ABD, SSCB´nin önerisini kabul etti, Asya ve Avrupa´da konuþlandýrýlmýþ ve menzili 500-5 bin 500 kilometre olan bütün füzeler imha edildi.
25 bin Ýranlý hacý, Mekke´deki büyük Camii´nin yollarýný týkadýlar ve Suudi Arabistan güvenlik güçleriyle çatýþtýlar, 402 kiþi öldü.
Nükleer dönemin ilk gerçek silahsýzlanma anlaþmasý olan Washington Antlaþmasý imzalandý.
1988
SSCB Devlet Baþkaný Gorbaçov, Cenevre´de Afganistan ve Pakistan arasýnda imzalanan anlaþma uyarýnca, Sovyet Birlikleri´nin 15 Mayýs´tan itibaren 10 ay içinde Afganistan´dan çekileceðini açýkladý.
290 kiþi taþýyan Ýran Havayollarý´na ait A-300 tipi bir yolcu uçaðý, Körfez´deki ABD Donanmasý tarafýndan yanlýþlýkla düþürüldü.
Doping yaptýðý tespit edilen Kanadalý sprinter Ben Johnson´un, Seul Olimpiyatlarý´nda kazandýðý altýn madalya geri alýndý. Johnson 100 metrede dünya rekoru kýrmýþtý.
George Bush, ABD Baþkaný oldu.
Ermenistan´da deprem oldu, 35 bin kiþi öldü ve 500 bin kiþi evsiz kaldý.
Frankfurt-Londra-New York hattýnda uçan, Pan Am Havayollarý´na ait Boeing 747 tipi uçak, Ýskoçya´nýn Lockerbie Kasabasý´nýn üzerinde infilak etti. Uçakta bulunan 270 kiþi öldü. BM, suçlu bulduðu Libya´ya, hava ambargosu uygulamaya baþladý.
1989
Japonya Ýmparatoru Hirohito öldü, yerine oðlu Akihito geçti.
Ýspanyol sürrealist ressam Salvador Dali öldü.
Belgrad Yönetimi, Kosova´nýn özerkliðini ortadan kaldýrdý. Bölgede yapýlan gösterilerde 24 kiþi öldü.
Paraguay´da 1954´ten beri iktidarda olan diktatör Stroessner, General Rodriguez tarafýndan devrildi.
Ýran dini lideri Humeyni, Hindistan kökenli Ýngiliz yazar Salman Ruþdi hakkýnda ´´Þeytan Ayetleri´´adlý kitabý dolayýsýyla ölüm fetvasý yayýnladý.
SSCB´de, 1917´den beri ilk milletvekili seçimleri yapýldý.
Ýran dini lideri Humeyni öldü.
Polonya´da ilk demokratik seçimler yapýldý. Todeusz Mazowiecki, baþbakan oldu.
Çin´de, Tiananmen Olaylarý meydana geldi.
Polonya´da, General Jaruzelski, devlet baþkanlýðýna seçildi, ancak yerini 9 Aralýk´ta Lech Walesa´ya býraktý.
Fransýz Þirketi UTA´nýn DC-10 tipi bir uçaðý Nijer´deki Tenere Çölü üzerinde infilak etti. 170 kiþi öldü. 8 yýl sonra Fransýz yargýç Jean-Louis Brugiere, resmi olarak Libya gizli servisinin de olaylara karýþtýðýný açýkladý.
Dalay Lama, Nobel Barýþ Ödülü´nü kazandý.
Berlin Duvarý yýkýldý.
ABD, Panama´ya askeri müdahalede bulundu ve General Manuel Antonio Noriega tutuklandý.
Romanya´da Diktatör Nikolai Çavuþesku devrildi ve eþiyle birlikte idam edildi.
Çekoslavakya Devlet Baþkanlýðý´na, Vaclav Havel getirildi.
1990
27 yýl tutsak kalan Güney Afrikalý siyah lider Nelson Mandela, özgürlüðüne kavuþtu.
Nikaragua Devlet Baþkanlýðý´na, Violeta Chamorro seçildi.
Litvanya, baðýmsýzlýk ilan etti.
Ýran´ýn kuzeybatýsýndaki Gilan ve Zandjan Bölgelerinde deprem oldu, 40 bin kiþi öldü.
Saddam Hüseyin´in birlikleri Kuveyt´i iþgal etti.
Ýki Almanya birleþti.
1991
Körfez Savaþý baþladý, 28 Þubat´ta Irak´ýn yenilgisiyle sona erdi.
Hindistan eski Baþbakaný Rajiv Gandhi öldürüldü.
Yugoslavya´da iç savaþ baþladý, Slovenya ve Hýrvatistan tek yanlý olarak baðýmsýzlýk ilan ettiler.
Gorbaçov´a darbe giriþiminde bulunuldu.
Birmanya´da muhalefet yöneticilerinden Aung San Suu Kyi, Nobel Barýþ Ödülü aldý.
Kamboçya ile ilgili maddelerin yeraldýðý Paris Antlaþmasý imzalandý.
Yakýndoðu´da barýþ amacýyla yapýlan Madrid Konferansý baþladý.
Lübnan´da, Ýslami Cihad Örgütü tarafýndan 2.454 gün esir tutulan Amerikalý gazeteci Terry Anderson, serbest býrakýldý.
Gürcistan dýþýndaki 11 devlet tarafýndan imzalanan bir anlaþmayla SSCB´ye son verildi. Baðýmsýz Devletler Topluluðu kuruldu, Devlet Baþkaný Gorbaçov, 4 gün sonra istifa etti.
1992
Cezayir´de, seçimlerin birinci turunu Ýslami Selamet Cephesi´nin (FIS) ezici çoðunlukla kazanmasý üzerine ikinci tur iptal edildi.
Salvador´da gerillalar ve hükümet arasýnda barýþ anlaþmasý imzalandý, iç savaþ 75 bin kiþinin ölümüne neden oldu.
Maastricht Antlaþmasý imzalandý. AET, AB adýný aldý.
Ýtalya´da ´´Temiz Eller´´soruþturmasý baþladý.
Ýsveç sosyalist modelinin babasý eski bakan Gunnar Strang öldü.
Saraybosna kuþatýldý, Bosna-Hersek Savaþý baþladý.
Marlene Dietrich öldü.
Cezayir Devlet Baþkaný Muhammed Budiaf, Annaba´da bir söylev verirken vurularak, öldürüldü.
Bill Clinton, ABD Baþkanlýðý´na seçildi.
ABD Birlikleri, Somali´ye çýkarma yaptý.
1993
Kamboçya´da, 25 yýldan beri ilk kez, BM´nin koruyuculuðunda düzenlenen ilk demokratik seçimler yapýldý.
Belçika Kralý Baudoin öldü.
Oslo´da gizli görüþmeler yapan FKÖ ve Ýsrail Yönetimi, Filistin´e özerklik tanýyan bir bildiri imzaladýlar. Beyaz Saray´da Yaser Arafat ve Ýzak Rabin el sýkýþtýlar.
1994
Meksika´daki Chiapas Yerlileri isyan ettiler.
Ruanda´nýn baþkenti Kigali´de içinde bulunduklarý arabanýn havaya uçmasý sonucu Hutu etnik çoðunluðuna mensup Ruanda Devlet Baþkaný Juvenal Habyarimana ve Burundi Devlet Baþkaný Cyprien Ntaryamira öldü. Ertesi gün Hutu etnik grubu, tüm ülkede katliamlar yaptý. Nisan-Temmuz aylarýnda Tutsi soykýrýmý ve muhalefetteki Hutularýn öldürülmesiyle yaklaþýk 800 bin kiþi hayatýný kaybetti.
Güney Afrika Cumhuriyeti´nde her ýrktan insanýn katýldýðý ilk seçimler yapýldý.
Manþ Denizi´nin altýndaki tünel açýldý.
Yaser Arafat, Filistin Topraklarý´na geri döndü ve Gazze´de Filistin Özerk Yönetimi´ni kurdu.
Alexandr Soljenitsin, 20 yýl ABD´de sürgünde kaldýktan sonra Rusya´ya döndü.
Ürdün, Mýsýr´dan sonra Ýsrail´le bir barýþ anlaþmasý imzalayan 2. Arap Ülkesi oldu.
1995
Polonya´da, Lech Walesa, baþkanlýk seçimlerini kaybetti. Aleksandr Kwasniewski, devlet baþkaný oldu.
Ýsrail Baþbakaný Ýzak Rabin, Tel-Aviv´de bir Yahudi tarafýndan öldürüldü.
ABD´nin Dayton Eyaleti´nde tasarlanan ve 14 Aralýk´ta Paris´te Franjo Tudjman, Slobodan Miloseviç ve Alia Ýzzetbegoviç´in imzaladýklarý anlaþma, Bosna Savaþý´na son verdi.
1996
Ýsrail´de, Binyamin Netanyahu´nun partisi iktidara geldi ve Arap Ülkeleriyle imzalanan barýþ anlaþmalarýný durdurdu.
Burundi´de, Binbaþý Pierre Buyoya, darbe yaptý.
Taliban milisleri, Kabil´i zaptettiler.
Peru´nun baþkenti Lima´daki Japonya Büyükelçiliði´nde, aralarýnda 30 diplomat ve 2 Perulu bakanýn da bulunduðu 683 kiþi, Tupac Amaru Devrimci Hareketi Mensuplarý tarafýndan rehin alýndý. 22 Nisan 1997´de Peru askerlerinin düzenlediði harekatla olay sonuçlandý. 17 kiþi öldü.
Guatemala´da hükümet ve devrimci gerillalar arasýnda, 36 yýl süren ve 100 bin kiþinin ölümüne sebep olan iç savaþtan sonra barýþ anlaþmasý imzalandý.
1997
Ýngiltere´de, Tony Blair liderliðindeki Ýþçi Partisi, seçimleri kazandý.
Mobutu devrildi. Zaire, Kongo Demokratik Cumhuriyeti adýný aldý.
Hong Kong, Çin Yönetimi´ne devroldu.
Mýsýr´ýn Luksor Kenti´nde 68 kiþi, aþýrý dincilerin saldýrýsýnda hayatýný kaybetti.
Galler Prensesi Diana, Dodi El Fayed´in de içinde bulunduðu aracýn kaza yapmasý sonucu öldü.
1998
Sýrp Kuvvetleri, Kosovalý Arnavutlara saldýrý düzenlemeye baþladýlar.
Kanadalý yönetmen James Cameron´un ´´Titanic´´filmi 11 dalda Oscar aldý ve sinema tarihinin giþe hasýlatý en yüksek filmi oldu.
Kuzey Ýrlanda´daki Katolik ve Protestanlar arasýnda Belfast´ta barýþ anlaþmasý imzalandý.
Kýzýl Kmerler´in lideri Pol Pot öldü.
Hindistan, 5 nükleer deneme yaptý.
Brüksel´de EURO, Yunanistan, Ýngiltere, Ýsveç ve Danimarka dýþýndaki AB ülkeleri tarafýndan kabul edildi.
ABD´de Savcý Starr, Monica Lewinsky skandalý ile ilgili raporunu yayýmladý.
ABD´de Nisan´da piyasaya sürülen iktidarsýzlýk hapý Viagra, Avrupa´da yasallaþtý.
ETA, tek yanlý ve süresiz ateþkes ilan etti.
Mitch Tayfunu, Orta Amerika´yý kasýp kavurdu. Tayfun, 26 bin kiþinin ölümüne sebep oldu.
Lordlar Kamarasý, Þilili General Augusto Pinochet´in dokunulmazlýk hakkýndan yararlanamayacaðýna karar verdi.
1999
Amerikan uçaklarý, 6 yýldan fazla bir süre sonra ilk kez, Irak´taki uçuþa yasak bölgelerde Irak uçaklarýna füze saldýrýsý düzenledi.
Ürdün Kralý Hüseyin öldü.
Terör Örgütü PKK´nýn baþý Abdullah Öcalan, Türk Güvenlik Kuvvetleri tarafýndan, Kenya´nýn baþkenti Nairobi´de yakalandý.
NATO Genel Sekreteri Solana, Yugoslavya´ya yönelik hava harekatý baþlatýlmasý emri verdi.
Almanya Parlamentosu, Berlin´de restore edilen eski parlamentosu Reichstag´da çalýþmalarýna baþladý.
Uluslararasý Savaþ Suçlarý Mahkemesi, Yugoslavya Devlet Baþkaný Slobodan Miloseviç´i, Kosova´daki vahþetin sorumlusu olmakla suçladý.
NATO´nun Kosova´ya düzenlediði operasyon, Sýrp Birliklerinin Kosova´dan çekilmesi anlaþmasýyla sona erdi.
Fas Kralý II. Hasan öldü.
Çin, nötron bombasý yaptýðýný açýkladý.
Marmara´da 7.4 büyüklüðünde deprem meydana geldi: 17 bin 118 ölü.
Yunanistan´ýn baþkenti Atina´da 5,9 büyüklüðünde bir deprem oldu.
Moskova´da 9 katlý bir binaya düzenlenen saldýrýda 93 kiþi öldü.
Moskova´da bir apartmana düzenlenen ve arkasýnda aþýrý dincilerin bulunduðu saldýrýda 118 kiþi öldü.
Tayvan´da 7.6 büyüklüðündeki depremde 2.321 kiþi öldü.
Rusya, Çeçenistan Operasyonu´nu baþlattý.
Pakistan´da Genelkurmay Baþkaný Pervez Müþerref, yönetime el koydu.
Düzce´de 7,2 büyüklüðünde deprem oldu: 374 ölü.
Çin, ilk insansýz uzay aracýnýn denemesini yaptý.
Yargýtay, terör örgütü baþý Öcalan´a verilen idam cezasýný onadý.