Tarihte Azerbaycan By: ayten Date: 10 Eylül 2010, 02:15:47
Tarihte Azerbaycan
Azerbaycan, tarih sahnesinde M.Ö. 6. asýrdan itibaren görülmeye baþlar. Jeopolitik durumu itibariyle, devamlý istilalara uðramýþ ve çeþitli devletlerin hakimiyeti altýnda kalmýþtýr. Bu bölgede kurulan ilk devlet, Ahameni Komutaný Sahrap Atropates´in temellerini attýðý krallýktýr. Atropates Krallýðýnýn ismi zamanla deðiþikliklere uðramýþ, Sasanilerce Azurbeycan, Süryanilerce Azerbaigan olarak isimlendirilmiþtir. Türkler ve Ýranlýlar ise bölgeye Azerbaycan ismi vermiþlerdir.
Atropetes Krallýðýndan sonra bölgeye sýrasýyla Selevkoslular, Ermeniler, Romalýlar ve Sasaniler hakim olmuþlardýr. Türklerin buraya esaslý yerleþmeleri M.S. 4. ve 5. asýrlarda olmuþtur. Daha sonra Sasani Hükümdarý Nuþirevan bölgeye Ýranlýlarý yerleþtirme politikasýný takip etmiþtir. Yedinci asýrdan itibaren büyümeye baþlayan Ýslam devleti Azerbaycan´ý fethe baþladý. Bu fetih hareketi, 643´te bölge tamamen Müslümanlarýn hakimiyeti altýna geçmesiyle tamamlandý.
Daha sonra Abbasiler burayý Türk emirler vasýtasýyla idare ettiler. Abbasi Devletinin yýkýlmasýyla, bu topraklarda birtakým yerli hanedanlar beylik kurdular. Yedinci asýrdan itibaren Selçuklu Akýncýlarý Azerbaycan´a girdiler. Fakat burada kesin bir hakimiyet tesis edemediler.
1015-1016´dan sonra buraya Oðuz boylarý yerleþmeye baþladý. 1043 senesinde Tuðrul Bey, amcasý ve amcaoðlunu buraya fethe gönderdiyse de, Bizanslýlarla uzun süren çarpýþmalardan bir netice alýnamadý. Azerbaycan´ýn kesin Selçuklu hakimiyeti altýna girmesi Sultan Alparslan devrinde olmuþtur.
Azerbaycan, 12. ve 13. asýrlar arasýnda Atabegler ve Harezmþahlarýn hakimiyeti altýna girdi. Daha sonra Moðollar, bölgeye 1320´de girmeye baþladý. Cengiz´in burada hakimiyeti kýsa sürdü, Cengiz´in ölümünden sonra Azerbaycan Cuci milletinin istilasýna uðradý. Onlardan sonra Ýranlýlarýn hakimiyetine giren Azerbaycan, bir süre sonra da Altýnordu Devletinin hakimiyetine girdi.
On altýncý asrýn ilk yarýsýna kadar bu istilalar devam etti. Azerbaycan´a ilk Osmanlý seferi ise 16. asýrdan itibaren baþladý. Yavuz Sultan Selim Han Safevilerle olan savaþlarý esnasýnda, 1514´te Tebriz´i aldýysa da, þehir tekrar Safevilerin eline geçti. 1534´te Kanuni Sultan Süleyman Han Tebriz´i aldý ve ertesi sene bütün Azerbaycan´ý fethetti. 1555´te çýkan karýþýklýk sonucu Azerbaycan tekrar Safevilere baðlandý. Sultan Üçüncü Murad Han devrinde tekrar Osmanlýlarýn eline geçti.
1539´dan sonra Azerbaycan´da muhtelif hanlýklar kuruldu. Bunlarda kargaþalýk; 19. asra kadar devam etti. Bu asýrda bazý kalkýnma hareketleri baþladýysa da, sonuçlarý ancak 20. asrýn baþlarýnda görüldü. Nihayet, 28 Nisan 1920´de kýzýlordunun istilasý ile Sovyet rejimi ilan edildi. Azerbaycan bugünkü statüye gelene kadar, Gürcüler-Ermeniler ile birlikte Kafkasya federasyonu þeklinde idare edildi.
5 Aralýk 1936´da topraklarýnýn bir kýsmý Ermenilere bir kýsmý da Gürcülere verildi. Böylece Kafkasya´da kalan Azerbaycan topraklarý üzerinde Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan olmak üzere Rusya´ya baðlý üç cumhuriyet kuruldu.
Komünistlerin istilasý sýrasýnda, milletin arasýna bozuk fikirler yerleþmeye baþladý. Bu arada Ýslamiyeti bozucu, reformist fikirler de geliþti. Millet, bu reformistler ile komünistler arasýnda þaþýrdý ve komünizme karþý yapýlan baþkaldýrmalar baþladý. Ancak bunlar her defasýnda çok kanlý olarak kýzýlordu tarafýndan bastýrýldý. Komünistlere karþý 56 þiddetli isyan olmuþtur.
1989´da Rusya´da baþlayan Glasnost ve Prestroika politikasý ile Kuzey Azerbaycan´da maddi ve manevi deðerlere dönüþ baþladý. Ermenilere verilen bölgeleri geri almak için ayaklanmalar oldu. 1990´da baðýmsýzlýðýný ilan eden Azerbaycan Cumhuriyetine giren Kýzýlordu, ülkeyi baþtan baþa kana buladý.
Sovyetler Birliði, bir süre baðýmsýzlýðýný ilan etmeye çalýþan cumhuriyetlerine karþý baskýsýný sürdürdü ise de, Aðustos 1991´de Azerbaycan, Letonya, Estonya ve Litvanya baðýmsýzlýklarýný ilan ettiler. Bunlarý diðer Türk devletleri takip etti. Azerbaycan ile Ermenistan arasýnda Karabað yüzünden çýkan savaþ devam etmektedir. 1992 ortalarýnda yapýlan seçimleri kazanan Halk Cephesi lideri Ebulfeyz Elçibey devlet baþkaný oldu.
Ynt: Tarihte Azerbaycan By: 8-D fatma zehra Date: 24 Nisan 2014, 13:52:01
çok güzel bilgiler var ALLAH sizden razý olsun
Ynt: Tarihte Azerbaycan By: MEHMET/8/A/ENES Date: 24 Nisan 2014, 14:11:27
Allah razý olsun bilgiler için.