Tarihte Hollanda By: ayten Date: 10 Eylül 2010, 01:58:41
Tarihte Hollanda
On birinci yüzyýlda Low Countries´te (bugünkü Belçika, Hollanda ve Lüksemburg´un üzerinde bulunduðu bölgede) kontluklar ve dükalýklar kuruldu. On beþinci yüzyýlýn ortalarýnda Burgundy Dükalýðý bölgeyi hakimiyeti altýna aldý. 1555´te Ýmparator Ýkinci Charles´in yerine geçen oðlu Ýspanya Kralý Ýkinci Philip bölgenin yeni hakimi oldu. Bu olaylarýn seyri esnasýnda Flemenkler ekonomilerini kurdular ve içte birliði saðladýlar.
1568´den itibaren 80 sene süren baðýmsýzlýk savaþýna baþladýlar. 1568´de Hollanda ve Zeeland, 1579´da ise yine Hollanda ve Zeeland baþta olmak üzere Utrecht, Groningen, Overissel, Gelderland ve Friesland dahil yedi bölge resmen isyan etti. Birleþip Utrecht birliðini kurdular. Ýki sene sonra da baðýmsýzlýklarýný ilan ettiler. 1648´de Westphalia Antlaþmasýyla Seksensene Savaþlarý sona erdi. Baðýmsýzlýklarýna kavuþtular.
On yedinci yüzyýlda yeni yapýlan keþiflerle zengin hammadde kaynaklarý bulundu. Bunun etkisiyle Hollanda ekonomik bakýmdan güçlendi. Dünyanýn sayýlý bir ticaret merkezi ve deniz gücü haline geldi. Bundan sonra denizlerdeki hakimiyetini uzun süre korumayý baþardý. On sekizinci asýrda güneydeki topraklarý Ýspanya ve Avusturya arasýnda birçok defa el deðiþtirdi. 1795´te Fransýzlar bu bölgeyi hakimiyetleri altýna aldýlar.
1814´te Napolyon maðlub edilince Hollanda´nýn yeni kurucularý tekrar faaliyete geçtiler. Bunlar monarþiye karþý idiler fakat daha önceki yönetimde bulunanlarý mühim mevkilere getirmeksizin demokrasinin kurulup geliþemiyeceðini biliyorlardý. Kral Birinci William devlet baþkanlýðýna getirildi.
1814´te Hollanda ve Belçika arasýnda yapýlan antlaþmayla Hollanda Birleþik Krallýðý altýnda topraklar birleþtirildi. 1830´da Belçika Krallýðý kurulunca bu antlaþma sona erdi. 1849´da liberal bir anayasa ilan edildi. Üçüncü William demokratik bir düþünceyle 1863´te Batý Hindistan´daki sömürgelerinde köleliði kaldýrdý.
1873´te baþlayan savaþlara ilaveten 1894´te Lombok´da bir isyan çýktý. Bu yüzden Hollanda ordusu ciddi kayýplar verdi. Ordunun daðýlmasýný önleyen General William Vetter, devlet otoritesini yeniden kurdu. Bundan sonra ekonomik ve siyasi yönden zengin ve güçlü bir devlet oldu.
Birinci Dünya Savaþýnda tarafsýz kalan Hollanda, 1940´ta Nazi ordularý tarafýndan muhtemel bir Fransýz ve Ýngiliz iþgalini önlemek maksadýyla iþgal edildi. Hollanda, Almanlara karþý savunmaya elveriþsiz kuzey kesimi terk edip, batýda savunmaya geçti. Fakat Almanlar bir hafta içinde bütün Hollanda topraklarýný ele geçirdi. Bu arada Londra´da deniz aþýrý bölgeleri yönetmek için bir hükümet kuruldu. Bu hükümet Japonlarýn Endonezya´yý iþgal etmesi üzerine Japonya´ya, bir gün sonra da Ýtalya´ya harp ilan etti.
1942 Haziranýnda hükümet, tonajlarý toplamý 2.750.000 tona ulaþan ticaret gemilerini savaþýn sona ermesinden 6 ay sonrasýna kadar kullanmak üzere ABD ve Ýngiltere emrine verdi. Ýþgal esnasýnda Almanlar bölgede birçok katliamlar yaptý. Bunun yanýnda 200.000 Hollandalýyý harp sanayiinde çalýþtýrmak üzere Almanya´ya götürdüler. 4 Mayýs 1945´te Hollanda´daki Alman birlikleri komutaný teslim oldu. Savaþ sonunda yapýlan istatistiklere ve 1938´deki para deðerine göre Hollanda´da 15 milyar guldenlik maddi bir zarar vardý.
Ýkinci Dünya Savaþýndan önce güttüðü tarafsýzlýk politikasýndan vazgeçerek, Belçika ve Lüksemburgla beraber Fransa ve Ýngiltere´yle Brussel antlaþmasýný yaptý ve sonra NATO´ya girdi. Ortak Pazara da üye oldu.