Tarihte Bambaralar By: ayten Date: 09 Eylül 2010, 01:52:56
Tarihte Bambaralar
Afrika´da yaþayan toplumlar arasýnda elde edilen en iyi ve en eksiksiz mitoslar Bambaralarýnkidir. Bu toplulukla ilgili mitoslar dünyanýn yaradýlýþý ve geliþmesini temellendiren mitoslardýr. Bambara mitoslarýna göre baþlangýçta gla denilen sonsuz bir boþluk vardý. Gla´da meydana gelen bir iç devinimle ortaya saðlam ve parlak cisimler çýktý. Bu cisimler, birbirini izleyen iki evrede eridiler. Bu erimeden sonra gla ile ikiz kardeþi dya dört yönü belirlediler. Bu yönlerden ilki, varlýklarýn ilk kaynaðý olan yöne, yani doðuya yöneldi. Bundan sonra gla aþaðýya ve yukarýya doðru yaptýðý devinimlerle zincirlerini kopardý ve böylece varlýklar birer ruha kavuþtu.
Ayný anda, iki gla arasýnda meydana gelen temas sonucu büyük bir patlama oldu; bu kez ortaya "saðlam ve güçlü bir madde" çýktý. Bu madde henüz yaratýlmamýþ nesnelerin üzerine çöktü, ve her nesneyi adlandýrdý. Bundan sonra da bütün nesneler gla´nýn düþüncesine uygun olarak yavaþça devinmeye baþladý.
Kýsa süre sonra, gla´dan bir baþka unsur daha ayrýldý ve varlýklarýn üzerine gelip kondu: bu, insan bilincinin sembolü olan "insan ayaðý"ydý. Baþlangýçta birbirine benzeyen herþey gla´larýn "zo"ya sorumluluk yuKiemesýyle deðiþmeye baþladý. Zo, her nesneye gelecekte bir özgürlük tanýmakla yükümlüydü. Zo, kendisine verilen bu görevi kabul etti ve nesnelere sahip çýkarak onlarýn ilkelerini "görünmeyen Yo" anlamýna gelen "Yo yebali" adlý geniþ bir küre içinde toplandý. Yo, ruh, daha doðrusu "bir düþünce ve devinim"di.
Evrenin yaratýlýþý yo´dan baþlayarak "düþünce"nin bir bileþimi olarak kabul edilmektedir. Bu "düþünce" üç bölümden oluþmaktadýr: yo, iç söz; o, sessizlikten iþitilebilecek þeye geçiþ; yereyereli, yaratýcý titreþim. Bu geliþim, 7 iþaretle gösterilmekteydi. 7, insaný temsil eden bir rakamdý: 3 (erkeðin iþareti) ile 4 (kadýnýn iþareti) rakamlarýnýn toplamayla meydana gelmiþti.
Yo, bir ruh olarak, kararlarýnda ve yaratýcý iradesinde özgürdü. Tam beþ kez dört yöne gitmiþ ve uzay fikrini yaratmýþtý. 22 rakamýyla temsil edilen uzay, Yo´nun bir ruh olarak içerdiði bütün niteliklere sahipti: Nugu, (iç) kendinde bütün varlýklarý ve insaný bulundururdu; yala "havanýn tohumu" idi ve bütün boþluklarý uzayýn dört bir tarafýna yerleþtirirdi; faya "rüzgârýn tohumu", sani "suyun tohumu", yere "ateþin tohumu", yelegu ise oyeryüzündeki maddelerin tohumu "ydu. Bu son dört terim ayný zamanda yaradýlýþýn dört temel öðesi olan hava, toprak, ateþ ve suyu da belirtirdi.
Hava ve ateþ erkek, su ve toprak ise diþiydi. Yo, kendi çevresinde yirmiiki kere dönerek uzayý yaratmýþ ve dört dünya düþünmüþtü; Dye mana, "dünyanýn tösâi"; dye, gale, "ilk dünya"; dye bana, "istenmeyen dünya"; dye nata, "geleceðin dünyasý". Yereyereli´nin baðrýnda ruh (miri) bulunuyordu. Ruhun içinde "vali" adý verilen eylem vardý; eylemin içinde nesnelerin geliþimi, nali yatmaktaydý. Nali´de ise, nesnelerin kökeni bulunuyordu.
Miri, ayný zamanda, içinde doðanýn yattýðý dünyanýn yumurtasýydý. Miri, birbirinin içine geçmiþ üç oval ile temsil edilirdi. Dye ko (dünyanýn kapýsý) adý verilen dýþ oval devamlý devinim durumundaydý. Boða´nýn doðuþu ve ölüþüne uygun olarak o da kendi ekseni çevresinde dönerek geniþler yada daralýrdý. So de (evin oðlu) adý verilen orta oval´den sonra Dye vali gale (dünyanýn ilk devinimi) denen ve verimliliði temsil eden iç oval gelirdi. Parçalanýp düzenli bir biçimde uzaya daðýlan 22 öðe dýþ oval Dye ko´dan doðmuþtu. Bambaralarm anlayýþýna göre bu öðelerin sýnýflandýrýlmasý çok çeþitliydi.
Bu 22 öðenin ilk yedisine bomýana adý verilmekteydi ve bunlar, varlýklarla nesnelerin genel karakterlerini özetlemekteydi: Kelena, birlik; Makari, dindarlýk, merhamet; Mako, gereklilik; Sinaya saldýrganlýk, kýskançlýk; Fadena, rekabet; Maloya, utanç; Þia, ýrk, tür, soy.
Baugini adý verilen 12 öðe, insanlarýn nitelik ve alýnyazýlarýný belirtirdi: Ma ye ma ye, yetenek, imkân, eðilim; Mako, karþýlýklý hizmet, sadelik, aðýrbaþlýlýk, bilgelik, eðitim; Sebaya, kuvvet, kudret, egemenlik; Dyuguya, kötülük, güçlük; Kunanguya, kötü talih; Sira, yol, kýlavuz, itaat, disiplin; Nafolo, zenginlik, bereket, saðlýk; Adama-dena, kardeþlik, insanlýk, özgürlük, iyilik; Dahirime, gýda, mal mülk; Saya, ölüm, hastalýk, sakatlýk, delilik; Su, gece, karanlýk ve ýþýk, sýr, büyü; Kle, gün, güneþ. Jiginî adý verilen son üç öðe ise þunlardý: Kun, dünyayý düþünen kafa; Ba, kendisini meydana getiren kalýp; Fo, kendisini yaratan söz.
Ynt: Tarihte Bambaralar By: Bilal2009 Date: 18 Mart 2019, 21:21:30
Esselamü aleyküm Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: Tarihte Bambaralar By: ceren Date: 19 Mart 2019, 02:47:49
Esselamh aleykum. Rabbim razý olsun bilgilerden kardeþim. ..