Erkam B. Ebi'l-Erkam Ve Evi (r.a) By: fakir Date: 05 Mart 2009, 00:04:50
ERKAM B. EBÝ'L-ERKAM VE EVÝ
(V.h. 53 veya 55/m. 673-675)
Mekke'de müslüman olan ilk sahâbîlerden biri. Erkam b. Ebi'l-Erkam b. Esed b. Abdullah b. Ömer b. Mahzûm; künyesi Ebû Abdullah'týr. Babasýnýn adý Abdü Menâf; annesinin adý Ümeyye binti Hâris'tir. Erkâm, Mekke'nin en zengin ve mûteber ailelerinden biri olan Mahzûm kabilesine mensuptu. Annesi Ümeyye, Huzâa kabilesindendi. Mahzûmîler, Hz. Peygamber'in muhâliflerinden olmakla beraber, Erkam onun sâdýk bir sahâbîsi olmuþtur. Ýbn Abdilberr'e göre (el-Ýstîâb, I, 31) Erkam, "Zâlime karþý, mazlumla birlikte hareket edeceðiz" diye and içen ve Ýslâm tarihinde "Hýlfü'l-Füdûl" cemiyeti diye bilinen fazîletli grup içerisinde zikredilir.
Erkam, Hz. Ebû Bekir'in teþvikiyle, Ebû Ubeyde b. el-Cerrâh ve Osman b. Maz'ûn ile ayný gün müslüman olmuþtu. Ýslâmî kaynaklar onu, müslüman olan ilk onbeþ kiþi arasýnda saymaktadýr. Oðlu Osman'a göre ise, yedinci müslümandýr. Onun, "Ben Ýslâm'da yedinci kiþinin oðluyum. Babam yedinci kiþi olarak müslüman oldu" dediði nakledilir (Ýbni Sâ'd, Tabakat, III, 242; Hâkim, el-Müstedrek, III, 502; Reckendorf, ÝA, "Erkam " mad. IV, 3 1 6) . Resulullah (s.a.s.) ile birlikte baþta Bedir ve Uhud olmak üzere, bütün savaþlara katýlmýþtýr. Medine'ye ilk hicret edenlerdendir. Hz. Peygamber onu, Ensar'dan Ebu Talha ile kardeþ yapmýþtýr. Hicretten sonra, Medine'de Zureykoðullarý mahallesinde bir evde oturmuþtur. Bu evin kendisine Hz. Peygamber tarafýndan verildiði rivâyet edilmektedir (Ýbn Sâ'd, a.g.e. III, 244).
Erkam denilince akla gelen hususlardan biri de onun "evi"dir. Çünkü "Erkam'ýn evi", Ýslâm'da ayrý bir özelliðe sahiptir. Sözkonusu ev; Kâbe'nin batýsýnda, Safâ ile Merve arasýnda, Safâ tepesinin eteklerinde, hacýlarýn hacc görevini yapmak için gelip geçtikleri en iþlek bir yerdeydi. Erkam, ilk müslümanlarýn sýkýntýlý günlerinde evini Resulullah'ýn ve dolayýsýyla Ýslâm'ýn hizmetine sunmuþtu. Bu hareketiyle o, daima hakkýn ve haklýnýn yanýnda olduðunu göstermiþti. Hz. Peygamber, kendi evini terkederek bu eve tasýndý. Burasý Ýslâm'ý tebliðe elveriþli emin bir yerdi. Bir süre bu evde emniyet içerisinde Ýslâmî tebliðe devam etti. Ancak onun orada ne zaman ve ne kadar kaldýðý konusu tartýþmalýdýr. Bununla beraber, 615-617 yýllarý arasýnda kaldýðý tahmin edilmektedir. Peygamberliðinin dördüncü senesinde taþýndýðý da söylenmektedir.
Erkam'ýn evi, Ýslâm'ýn ilk yýllarýnda, Peygamberimize ve ilk müslümanlara bir çeþit sýðýnak vazifesi görmüþtür. Ýslâm'a gönül verenler orada toplanýr, cemâat halinde namaz kýlarlardý. Hz. Peygamber de onlara, peyderpey nazil olan Kur'an ayetlerini okur, dinî hükümleri teblið eder ve oraya gelenleri Ýslâm'a davet ederdi. Böylece bu ev, oraya gelen pekçok kimsenin müslüman olma þerefine nâil olduðu bir yer olmuþtur. Hattâ, Hz. Ömer gibi Ýslâm tarihinin en mühim þahsiyetlerinin hidâyetine de sahne olmuþtur. Onun müslüman oluþundan sonra Hz. Peygamber bu evden ayrýlmýþtýr. Çünkü Hz. Ömer'in Ýslâm'a giriþi, müslümanlara güç kazandýrmýþ ve daha rahat hareket etmelerini saðlamýþtýr. O dönemde Mekkeli müþriklerin ilk müslümanlara uyguladýklarý amansýz baský ve iþkence gözönünde bulundurulacak olursa, Hz. Erkam'ýn evini Ýslâm'ýn tebliði uðrunda Resulullah'ýn hizmetine sunmuþ olmasýnýn mana ve önemi daha kolay anlaþýlacaktýr. Ýþte bu özelliðinden dolayý ona "Dâru'l-Ýslâm ", "Beytü'l-Ýslâm " gibi isimler verilmiþtir. Hattâ bu evin, Ýslâm uðrunda vakfedilen ilk bina olduðunu söyleyenler de olmuþtur. Bu hizmetinden dolayý Erkam ve evi, müslümanlarca hep saygý ile anýlmýþtýr. Evin diðer bir özelliði de, Ýslâm'a ilk girenlerin sýrasýný ve dolayýsýyla Ýslâm'a giriþte kimin kime sebkat ettiðini tespit konusunda, tarih baþlangýcý olarak kullanýlmýþ olmasýdýr. Tarihçiler bu hususa büyük önem vermiþlerdir. Ayrýca bu ev Ýslam'ýn yapýlan gizli davetinde merkezi ve karargâhý olmuþtur.
Erkam b. Ebi'l-Erkam, bu mübârek evi sonradan oðlunun ve yakýnlarýnýn yararýna vakfetmiþ ve vakfiyesinde þöyle demiþtir.
"Besmele... Bu, Erkâm'ýn, Safâ'dan biraz ilerideki evi hakkýnda yaptýðý ahid ve vasiyyetidir ki: Onun arsasý Harem-i Þerif'ten sayýldýðýndan, ev de Harem'leþmiþ, dokunulmazlaþmýþtýr. Satýlmaz ve kendisine mirasçý olunamaz. Hiþam b. As ve Hiþam b. As'ýn azadlý kölesi filan (ismi zikredilmemiþtir) buna þâhittir." Erkam'ýn bu mübârek evi, içinde oðullarý ve torunlarý tarafýndan oturulmak veya icarlarýndan yararlanýlmak surdiyle Halife Ebu Câfer el-Mansur (v. 158 h.) zamanýna kadar devam etti. Halife Mansur, hacc sýrasýnda, Safâ ile Merve arasýnda sa'yederken, Erkam'ýn torununun develeri evin arkasýndaki bir çadýrda bulunurken Halife de onlarýn alt tarafýndan geçiyordu. Arada mesafe çok kýsa idi. Hattâ Halife'nin baþýndaki serpuþu almak isteseler elleriyle uzanýp alabilecek derecede yüksekte idiler. Halife Mansur, Merve'ye inip tekrar Safâ tepesine çýkýncaya kadar eve ve evdekilere baktý, durdu. Halife Mansur, Erkam'ýn torunu Abdullah'ýn, Muhammed b. Abdullah b. Hasan'a uyanlardan olduðu halde onunla birlikte hareket etmemiþ olduðundan ilgilendi. Medine vâlisine, Erkam'ýn torunu Abdullah b. Osman b. Erkam'ý hapsetmesi ve zincire vurulmasý için emir yazdý. Bu emri de Kûfeli Þihâb adýnda bir þahýsla Medine valisine gönderdi. Abdullah b. Osman b. Erkam hapsedilip zincire vurulduðu zaman yaþý sekseni aþmýþ bir ihtiyardý. Bu durum onu son derece üzmüþ ve bunaltmýþtý. Halife Mansur'un Medine vâlisine gönderdiði Kûfeli Þihâb b. Abdi Rabbin, Abdullah b. Osman'ýn hapsedildiði yere vardý ve ona, "Ben seni içinde bulunduðun þu halden kurtarýrým, Dâr-ý Erkam'ý bana satar mýsýn? Çünkü müminlerin emiri o evi istiyor. Eðer satacak olursan, senin hakkýnda halife ile konuþurum, suçunu da affettiririm?" dedi. Abdullah b. Osman b. Erkam, "O ev vakýftýr, sadakadýr. Benim onda ancak bir intifâ' hakkým vardýr. Buna da kýz kardeþim ve baþkalarý ortaktýrlar" dedi. Þihâb, "Sen kendine düþen hakkýný bize ver, ondan ilgiyi kes, kurtul" dedi. Abdullah'ýn sabit olan hakký þehâdetle hesaplandý. On yedibin dinarlýk bir satýþ senedi yazýldý. Bunun peþinden kýzkardeþi de paranýn çokluðuna aldanarak hakkýný sattý. Halife Mansur, bu evde intifa' hakký olan herkesin haklarýný satýn alýp iliþiklerini kesti.
Erkam'ýn evi, Halife Mansur'un ölümünden sonra oðlu Halife Mehdi'ye geçti. O da eþi Hayzûran'a baðýþladý. Hayzûran, bu evin çevresindeki evleri ve arsalarý satýn alýp ona katmak sûretiyle Dâr-ý Erkam'ý yeniden yaptýrdý (Ýbn Sâ'd, a.g.e., III, 243-244). Bu imardan sonra adý Dâr-ý Hayzûran olarak anýlan ev içinde namaz kýlýnan bir mescid haline getirildi (Ezrâki, Ahbâr-ý Mekke, II, 260).
Bu ev daha sonra halife Ca'fer b. Mûsa'ya geçti. Bu evde bir müddet de Mýsýr ve Yemenliler oturdular. Daha sonra Gassân b. Abbâd, Musa b. Ca'fer'in oðullarýndan bu evin tamamýný -veya büyük bir kýsmýný- satýn aldý (Ýbni Sâ'd, a.g.e., III, 244). En sonunda bu evi, Mýsýr-Kahire defterdârý Ýbrahim Bey, Sultan ikinci Selim'e hediye etti. Üçüncü Murad da, hicrî 999 (1591) yýlýnda bu evi mescid tarzýnda yeniledi. Bugün artýk bu evi yerinde görmek mümkün deðildir. Harem-i Þerif için yapýlan çevre düzenlemesinde yýkýlmýþ, arsasý zaten Harem'in arsasýna dahil kabul edilen bu ev aslýna rucû etmiþtir (M. Asým Köksal, Erkam'ýn Evi, Diyanet Dergisi, Temmuz-Aðustos-Eylül 1984, Cilt: 20, Sayý: 3, sh. 3-8). (Ayrýca bkz. Ýbni Hacer el-Askalâni, el-Ýsâbe JF Temyîzi's-Sahâbe, I, 28; Ýbnü'l-Esir, Üsdü'l-Ðâbeî Ma'rifeti's-Sahâbe, I, 74; Dâiratü'l-Maârifi'l-Ýslâmiyye, I, 630-631; Nedvî, Ashâb-ý Kirâm, III, 18-23; Mahmud Esad, Ýslâm Tarihi (týc.), s.433, 548).
Erkam b. Ebi'l-Erkam, H. 54 veya 55'te seksen yaþýn üzerinde, Muâviye'nin hilâfeti döneminde vefat etmiþtir. Bedir ehlinin en son vefat edenidir. Vasiyyeti üzerine namazýný sâdýk dostu Sâ'd b. Ebý Vakkâs kýldýrmýþtýr. Kabri Cennütü'l-Bakî'dedir.
Ynt: Erkam B. Ebi'l-Erkam Ve Evi (r.a) By: ceren Date: 08 Ekim 2019, 17:15:12
Esselamu aleyküm.Ýslama hizmet eden ve peygamber efendimizin her daim yanýn da olan Erkam B.Ebile binler rahmet olsun inþallah....
Ynt: Erkam B. Ebi'l-Erkam Ve Evi (r.a) By: Sevgi. Date: 10 Ekim 2019, 04:54:41
Aleyküm selâm. Rabbim bizleri herzaman doðrularýn yolundan gidenlerden eylesin inþaAllah
radyobeyan