Tarihte Suriye By: ayten Date: 08 Eylül 2010, 03:46:35
Tarihte Suriye
Suriye, topraklarý üzerinden çeþitli medeniyet ve kültürlerin geçtiði ve pek çok istilalarýn, hadiselerin meydana geldiði, eski ve kritik bir mevkiye sahiptir. Ülkeye ilk yerleþenler Hazret-i Nuh´un oðlu Þam´dan türeyen ve Sami dilini konuþan Samilerdir. Müslümanlarýn Suriye´ye hakim olmasýna kadar bölge Amoritler, Fenikeliler, Ýbraniler, Hititler, Persler, Makedonyalý Ýskender, Roma ve Bizans imparatorluklarý idaresinde kaldý.
Peygamberimiz Hazret-i Muhammed´in teblið ettiði Ýslam dini bütün Ortadoðu´ya yayýldýðýnda, Suriye de Ýslamlaþtý. Hazret-i Ebu Bekir´in halifeliði devrinde, Suriye´ye gönderilen Ýslam ordularý, Hazret-i Ömer zamanýnda 635´te bölgeyi fethetti. Hazret-i Ömer bölgeye gelip, Suriye´yi teþkilatlandýrdý. Hazret-i Ömer, önce Hazret-i Muaviye´nin kardeþi Hazret-i Yezid´i Þam valisi tayin etti. Þam, bölgenin en büyük þehirlerinden olup, þehrin adý eskiden Suriye olarak bilinirdi. Yezid´in vefatýyla Hazret-i Muaviye Þam valisi oldu. Hazret-i Muaviye, Suriye´yi teþkilatlandýrýp, medenileþtirdi.
662´de Emevi Hanedaný Suriye´de kurulup, Þam þehri merkezleriydi. Emevi Halifeliðinden sonra,Abbasilerin hakimiyetine geçti. Abbasi Halifeliði (662-749) devrinde Suriye, çok geliþip, pek çok ilim, kültür, medeniyet ve sosyal tesisler yapýldý.
Onuncu yüzyýlýn sonunda, Mýsýr´a hakim Þii Fatýmiler, Suriye´yi iþgal ettiler. On birinci yüzyýlda Selçuklular, bölgeyi hakimiyetlerine aldýlarsa da, 1096´da Haçlý Seferleri baþladý. Haçlý Seferleri (1096-1270) esnasýnda Haçlý-Þii Fatimi ittifakýndan Suriye çok zarar gördü. Haçlýlarý, Eyyubi Hanedanýnýn kurucusu Selahaddin-i Eyyubi (1169-1193) Suriye´den uzaklaþtýrdý. Suriye, Selçuklu Atabekliði, Eyyubiler ve Memluklerden 1517 yýlýnda Osmanlý hakimiyetine geçti.
On altýncý yüzyýlýn baþýndan 20. asrýn baþýna kadar Osmanlý hakimiyetinde kalan Suriye, bu zamanda geliþip, en huzurlu ve müreffeh devrini yaþadý. Osmanlý idari teþkilatýnda vilayet halindeydi. 1833 yýlýnda Osmanlýya tabi Mýsýr Valisi Mehmed Ali Paþa sülalesine verildi. Birinci Cihan savaþý (1914-1918) sonrasýna kadar Osmanlý idaresinde kalan Suriye´ye Osmanlýlar, pek çok ilmi, sosyal, kültürel, tarým, sýnai ve ulaþým tesisleri kazandýrdýlar. Bu devirde pek çok ilim adamý yetiþip, medeniyete hizmet ettiler.
Birinci Dünya Savaþýnda müttefik ordularýnýn yenilmesi neticesinde, Osmanlý Devletiyle imzalanan Mondros Antlaþmasýyla bölge Fransýzlarýn iþgaline uðradý. 1920´de Fransa´nýn mandasýna girdi. Suriye, Fransa´nýn idaresine girmesiyle Osmanlý devrindeki huzur ve müreffeh hayatýn yerini, anarþi ve sefalet aldý. Suriye´de Müslümanlar çoðunlukta olmasýna raðmen, idarede Fransýzlar, Ermeniler ve Nusayriler hakimdi. Þam, Halep, Nusayri merkezi Lazkiye ve Harran bölgesindeki Dürzilerle Fransa´nýn mücadelesi, Suriye´de hala devam eden anarþinin kaynaðýdýr. Fransa, Suriye mandasýna ait Hatay ve Ýskenderun´u antlaþmayla 1939´da Türkiye´ye vermek zorunda kaldý.
Ýkinci Dünya Savaþý (1939-1945) yýllarýnda, 1941´de, Fransa, nüfuzu altýnda kalmak þartýyla Suriye´ye kýsmi istiklal verdi. 1943 seçimlerinde Þükrü el-Kuwatli, Suriye´nin ilk Cumhurbaþkaný seçildi. Fransa harp sonrasýnda Suriye´den kýsmi olarak çekildiyse de, geride pek çok problem býraktý. 1945´te Birleþmiþ Milletlere Cumhuriyet idaresiyle katýldý. 1948´de Arab-Ýsrail savaþýna katýlan Suriye´de, 1949 ihtilaliyle Þükrü el-Kuwatli iktidardan uzaklaþtýrýldý.
Sovyetler Birliði ile yakýn münasebete girince, idare Rusya´ya yanaþtý. Ýç huzursuzluklar artýp, komþularýyla münasebeti bozuldu. Sosyalist Baas Partisi kurulup, memleketteki huzursuzluktan faydalanarak, kuvvetlendi. 1958´de Mýsýr ile Birleþik Arap Cumhuriyeti adýyla birleþti. Birleþme uzun sürmeyip, 1961´de ayrýldý. Baas Partisi, dýþta Pan-Arap, içte sosyalizm propagandasýyla Suriye´de güçlenip, 1963´te ülkenin tek kanuni partisi hüviyetini kazandý.
Baas Partisi, Suriye´de dikta rejimi kurup, ülkeye eski Lazkiye bölgesindeki Nasturi aþireti idareye hakim oldu. 1967 Arap-Ýsrail savaþýnda Golan Tepelerini Ýsrail iþgal etti. 1973´te Mýsýr ile anlaþýp, Ýsrail´e kuzeyden saldýrmýþsa da baþarýlý olamadý. Arap ülkelerinden ve Sovyet Rusya´dan yardým aldý. 1976´da Lübnan´ýn içiþlerine müdahale edip, asker gönderdi. Suriye askerleri Lübnan´da püskürtülerek, geri çekilmek zorunda kaldý. 1982´de Ýsrail´in hava taarruzlarýna uðradý.
Baas Partisi´nin Rusya ile yakýn münasebeti, ülke içinde ve dýþýnda çatýþmaya sebep olmaktadýr. Bitmek bilmeyen harp ve anarþi, Osmanlý Devletinin yýkýlmasýndan sonra manda devleti ve Sosyalist Baas Partisi diktatörlüðünde halen devam etmektedir. 1991´de Irak´ý, iþgal ettiði Kuveyt topraklarýndan çýkarmak için baþlatýlan harekatta Çok Uluslu Müttefik Kuvvetlerin yanýnda yer aldý.