Eritroblastoz nedir ? By: ehlidunya Date: 27 Aðustos 2010, 02:54:08
Eritroblastoz nedir ?
Ayný zamanda Rh faktörü olarak da adlandýrýlmýþ olan eritroblastoz anne ve çocuðun kanlarýnýn birbirine uymayýþýndan dolayý yeni doðan çocuðun kýrmýzý kan hücrelerinin harap olmasýdýr.
Eritroblastoz baþka hangi isimlerle adlandýrýlýr ?
a. Rh faktörü hastalýðý.
b. Eritroblastoz fetalis.
c. Yeni doðan çocuklarda had sarýlýk.
d. Yeni doðan çocuklarda had anemi (kansýzlýk).
e. Yeni doðan çocuklarda hemolyfic hastalýk.
Rh faktörünün anlamý nedir ?
Bütün insanlar ya Rh pozitif veya Rh negatif dirler. Bunun anlamý þudur: Rh pozitif insanlarýn kanýnda bir madde (Rh maddesi) vardýr ki bu Rh negatif insanlarda bulunmamaktadýr.
Ýnsanlarýn ne kadarý Rh pozitifdirler ?
Yüzde 85′i. Geriye kalan yüzde 15′i Rh negatif dirler.
Bu kan faktörleri irsî midir ?
Evet.
Hangi þartlar “altýnda bir ceninin veya yeni doðan “çocuðun Rh problemi olmaz ?
a. Anne Rh pozitifse.
b. Baba ve anne de Rh negatif ise.
Bir Rh negatif anneden ve Rh pozitif babadan doðacak bütün çocuklarda eritroblastoz geliþir mi ?
Hayýr. Bu hastalýk çok az bir oranýnda geliþir.
Bu durum neden ileri gelmektedir ?
Rh negatif bir anne rahminde Rh pozitif bir bebek taþýmaktadýr. Rh pozitif bebeðin kanýndan bir kýsmý annesinin kanýna karýþarak Rh pozitif antikorlarýn geliþmesine yol açmaktadýr. Sýrayla bu antikorlar bu sefer çocuðun kan dolaþýmýna girecekler ve bebeðin kendi kan hücrelerini harap edeceklerdir.
Bu durum yeni doðan çocuða nasýl tesir eder ?
Çocuðun kýrmýzý kan hücreleri harap olduðundan çocukta önce anemi yani kansýzlýk ve bunun sonucunda da sarýlýk görülür.
Sarýlýk neden ileri gelmektedir ?
Bebeðin karaciðeri kan dolaþýmý ile gelen bütün harap olmuþ hücreleri atamadýðýndan bu durum kan dolaþýmýna büyük miktarda safra boyasýnýn girmesine yol açmaktadýr.
Bu durum nasýl anlaþýlýyor ?
Çocuðun hayatýnýn ilk yirmi dört saatinde rengi solarak sarýmtýrak bir renk alýr. Bundan baþka çocuðun karaciðeri ve dalaðýnýn fazla þiþmiþ olduðu görülür. Kan testleri çocuðun kanýnda antikorlarýn bulunduðunu gösterir.
Rh faktörü hastalýðýndan ileri gelen sarýlýk yeni doðumlarda rastlanan normal sarýlýktan nasýl ayrýlýr ?
Çok had safhada olmasýndan ve doðumdan sonra çok erken (ilk yirmi dört saat içinde) belirmesinden.
Hamilelik esnasýnda rahimdeki çocukta bu hastalýðýn olup olmadýðý tespit edilebilir mi ?
Evet Her anne doðumdan önce Rh pozitif mi veya Rh negatif mi olduðunu öðrenmelidir. Eðer kaný Rh negatif ise hamileliðinin son aylarýnda ve haftalarýnda kaný sýk sýk muayene olmalý ve kanýnda antikor bulunup bulunmadýðý tespit edilmelidir. Eðer antikorlar mevcutsa çocuðun bu hastalýða yakalanmasý ihtimali vardýr.
Eritroblastozun tedavisi nedir ?
Doðumdan hemen sonra bebeðin kaný deðiþtirilmelidir.
Kan deðiþtirilmesinin anlamý nedir ?
Bebeðin bütün, veya bütüne yakýn, kaný alýnýr ve bunun yerine bir vericinin kaný nakledilir. Vericinin kanýnda bu tehlikeli antikorlar bulunmadýðý önceden tespit edilmelidir. Bu ameliyat ancak bir uzmanýn nezaretinde ve kontrolü altýnda yapýlmalýdýr.
Kan deðiþtirilmesinde fazla kan verilmesi gerekebilir mi ?
Evet. Bazý hallerde sarýlýk iki veya üç gün sonra yeniden kendisini gösterebilir. Bu durumda ikinci bir kan deðiþimi ve bazý nadir hallerde bir üçüncü deðiþim bile gerekebilir.
Kan deðiþtirmeyle eritroblastoz tedavi edilebilir mi ?
Evet. Çok erken yapýldýðý takdirde yaklaþýk olarak her vaka tedavi edilebilir.
Eritroblastoz tedavi görmediði takdirde ne meydana gelebilir ?
Doðan çocuk kanýnýn fazlasýyla harap olmasýndan birkaç gün içerisinde ölebilir veya had sarýlýk beynin bazý kýsýmlarýný tedavi edilemeyecek ölçüde zedeleyebilir.
Beyinde ne gibi arýzalar meydana gelebilir ?
Çocukta izpazmos (spacticity) ve had uyuþukluk meydana getirebilir. Bunlar daha sonra geri zekâlýlýða, ihtilâçlara ve beyin felcine dönüþebilir.
Kan deðiþimleri beyin zedelenmelerini önleyebilir mi ?
Evet. Kandan antikorlarý ve sarýlýða neden olan maddeleri çýkarmakla beynin zedelenmesi önlenmektedir. Ancak bu kan deðiþimi çok erken yapýlmalýdýr ve sarýlýk tekrarladýðý takdirde yenilenmelidir.
Rh faktörü hastalýðý ölü doðumlara neden olabilir mi ?
Evet. Bazý hallerde bu hastalýk çocuðun daha rahimdeyken ölmesine, veya doðumdan hemen önce ölmesine neden olmaktadýr. Bazý Rh negatif kadýnlarda bu hastalýktan dolayýsýyla ile birkaç ölü doðum olduðu görülmüþtür. Doktorlar þimdi bu gibi ölü doðumlarý önlemek için doðumdan önce annenin karnýný açarak rahimdeki çocuða kan deðiþimi yapmaktadýrlar.
Bu hastalýðý olan çocuklarýn canlý olarak doðmasý gerçekleþebiliyor mu ?
Evet. Hastalýk doðumdan önce tespit edilebilinmiþse çocuk, zamanýndan önce sezaryenle veya erken doðum yaptýrmakla, canlý olarak dünyaya gelebilmektedir. Bu gibi hallerde çocuk doðar doðmaz kaný deðiþtirilmektedir veya bu çocuðun da ölü doðacaðý korkusu mevcutsa o zaman kan deðiþimi doðumdan önce yukarýda gösterildiði þekilde yapýlacaktýr.
ilk doðan çocuklarda eritroblastoza rastlanmakta mýdýr ?
Genellikle hayýr. Çok vakalarda bu hastalýk ilk çocuktan sonra doðacak çocuklarda .görülmektedir. Eðer anneye Rh pozitif kan ihtiva eden bir kan nakli veya enjeksiyonu ilk doðumundan önce yapýlmýþsa o zaman hastalýk ilk dünyaya gelecek çocukta da görülebilecektir. Bunun nedeni de doðumdan önce annenin kanma yapýlan Rh pozitif kan nakli veya enjeksiyonu ile kanýnda tehlikeli antikorlarýn geliþmiþ olabileceðidir.
Rh faktöründen baþka eritroblastoz getirebilecek mekanizmalar var mýdýr ?
Evet. Çok hallerde «ABO uyuþmazlýðý» faktörü bu hastalýða neden olabilmektedir. Bu halde annenin kaný «O» grubundayken, çocuðun kaný «A» veya «B» grubundandýr. Böylece bu hastalýk baþka bir nedenle meydana gelmiþ olur.
Bu hastalýðýn ABO uyuþmazlýðýndan ileri gelme oraný nedir ?
% 5 ile 10 arasý.
Kan deðiþimi yapýldýktan sonra bebeðin ne kadar süre hastanede kalmasý gereklidir ?
Bir hafta kadar. Böylece anemi veya sarýlýðýn tekrarlamamasý garanti altýna alýnmýþ olacaktýr. Baþka özel tedavi usullerine neden yoktur.
Eritroblastoz hastalýðýndan iyileþen bir çocuða annesi süt verebilir mi ?
Evet. Eskiden bu antikorlarýn (bunlarýn bir kýsmý anne sütünde bulunabilir) memeden emzirme yoluyle çocuðun kanma ulaþmalýndan korkulmaktaydý. Þimdi bu yolda çocuða bulaþsalar bile, bu antikorlarýn herhangi bir zarar vermeyeceðini tespit .edilmiþtir.
Rh negatif kaný olan” bir annenin rahminde bulunan ve büyük bir ihtimalle Rh faktörü hastalýkla doðabilecek bir çocuðun tedavi usulü var mýdýr ?
Evet, bu çocuk annesinin rahmindeyken kendisine kan nakli yapma yöntemleri mevcuttur.
Rh’e hassas olan bir annenin daha sonraki hamileliklerinin eritroblastoz ile sonuçlanmasýný önleyebilmek için hassasiyet getiren antikorlarýn geliþmesini önlemenin çareleri var mýdýr ?
Evet. Günümüzde mevcut metotlarla bir Rh negatif anneyi ceninin Rh pozitif faktörüne karþý muaf kýlmak için usuller vardýr. Ýlk çocuk doðduktan 72 saat sonra Rh negatif, anneye Rhogam olarak adlandýrýlan bir madde enjeksiyon yoluyla verilmektedir.Ýkinci bir hamilelikten önce bu enjeksiyon yapýlan annelerin, bundan sonra doðacak çocuklarýnda Rh faktörü hastalýðý bulunmayacaktýr.
radyobeyan