Apandisit By: ehlidunya Date: 26 Aðustos 2010, 19:32:52
Apandisit
Yaygýn bir hastalýk olan “apandisit”, karnýn alt kýsmýnda bulunan ve apandis ya da apendiks denilen kör barsaðin iltihaplanmasýdýr.
“Apendiks vermiformis uzun ince bir boru veya solucan þeklinde ortalama 9 cm uzunluðunda kör bir barsaktýr. iki ila 25 cm arasýnda deðiþen uzunlukta olabilir. Çocuklarda, yetiþ*kinlerden daha uzundur. Normalde karnýn sað alt bölgesinde yer almakla birlikte farklý konumlarda bulunabilir.”
Vücuttaki iþlevi lam olarak bilinmeyen apendiks, bademcik gibi lenfoid doku bakýmýndan zengin bir organ olarak tanýmlanýyor.
Apandisit nasýl oluþur ?
“Apandisit yüzde 90 oranda, apendiks lümeninin (yani apendiksin iç kýsmýnýn) dýþký ile týkanmasýndan kaynaklanýyor. Sýk görülen nedenlerden biri de tenf dokularýnýn þiþmesidir.
Çeþitli nedenlerle apendiksin içi týkandýðý zaman, apen*diks lümeninde sývý birikir, mikroplar çoðalmaya baþlar ve iç basýnç artar. Basýncýn artmasý ile apendiks þiþmeye baþlar ve giderek apendiks dokusunun kanlanmasý ve beslenmesi bozulur. Daha sonra nekroz (çürüme) ve patlama oluþur.”
Türkiye Hastanesi uz*manlarý, iltihaplanmayý durdurmanýn mümkün olmadýðýný belirterek “apandisit önlenemez; önlemek için herhangi bir metod veya ilaç bulunmuyor” diyorlar.
Görülme sýklýðý
Eldeki verllere göre, apandisit her yasta görülmekte birlikte, en sýk olarak genç eriþkinlerde, 20-30 yaþ grubunda ortaya çýkýyor. 60 yaþýndan büyüklerde yüzde 5-10 dolayýnda görülüyor, Çocuklarda en sýk 6-10 yas grubunda görülen apandisjtin, 2 yaþýndan küçüklerde görülme oraný yüzde 2 dolayýnda kalýyor.
Görülme sýklýðý bakrmýndan cinsîyete göre ilginç tablo gözleniyor, Ergenlik çaðýndan Önce, kýz ve erkeklerde apandisit oraný eþit olduðu görülüyor, 15-25 yas grubunda, erkeklerde apandisite 2 kat fazla rastlanýyor. 25 yaþýndan sonraki dönemde oran tekrar eþitleniyor.
Belirtiler ve taný
Prof Dr. Hasan Taþçý ile Opr. Dr. Cavit Hamzaoðlu, apandisitin belirtileri ve tanýsýyla ilgili olarak þunlarý söylüyorlar. “Karýn aðrýsý, iþtahsýzlýk ve kusma temel belirtilerdir. Bunlarýn bir araya gelmesi tanýyý kolaylaþtýrýr.
Karýn aðrýsý; apandisitin en önemli belirtisidir. Genellikle göbek çevresinde veya mide üstünde baþlar. Künt bir aðrýdýr, azalma ve çoðalma gösterebilir, ama, hiçbir zaman tamamen yok olmaz. Genellikle 4-6 saat sürer (1-12 saat arasýnda deðiþebilir.) Daha sonra aðrý karýn sað alt bölgesine yerleþir. Bazý hastalarda aðrý sað alt kadranda baþlar ve orada kalýr Apendiksin deðiþik yerleþimlerine göre aðrý sýrtta, sað veya sol kasýkta veya mesane üstü ve makatta hissedilebilir.
iþtahsýzlýk, hastalarýn yüzde 90-95 inde aðrýdan daha önce görülen fakat önemsenmeyen bulgudur.
Bulantý ve kusma; önemli bir göstergedir. Hastalarýn yüzde 75′inde bulantý görülür. Genellikle hasta bir þey yerse Kusar, midesi boþsa kusmaz.
Bu belirtilerin yanýnda, hastanýn, kabýzlýk, ishal ve gaz çýkaramama gibi þikayetleri de olabilir. Ancak, bunlar taný deðeri taþýmazlar.”
Mauyene bulgularý, apendiksin, vücutta yerleþtiði yere göre deðiþebiliyor. Patlama olup olmamasý da bulgularý etkiliyor. Vücut ýsýsý bazý kiþilerde normal kalmakla birlikte bazýlarýnda 37.5-38 dereceye çýkýyor. Hastanýn, fazla hareket etmekten kaçýnmasý ve öksürme zýplama gibi hallerde aðrýlarýnýn artmasý taný bakýmýndan önem taþýyor.
Prof. Taþçý ve Opr. Hamzaoðlu, apandisitle ilgili önemli bir noktaya iþaret ederek; apandisit belirtilerinin, birçok hastalýðýn belirtilerine benzediðini belirtiyorlar. Bu nedenle bulgularýn deðerlendirilmesi açýsýndan hekimin deneyimi büyük önem taþýyor.
Prof. Taþçý ve Opr. Hamzaoðlu’nun verdikleri bilgilere göre; karýn içi lenf bezleri iltihabý, mide ve baðýrsak iltihabý, kadýn hastalýklarý, dýþ gebelik, mide ve onikiparmak baðýrsaðýnýn delinmesi, idrar yollarý iltihabý ve taþlarý, safra kesesi iltihabý, pankreas Ýltihabý ve baðýrsak damarlarýnýn týkanmasý gibi rahatsýzlýklarla apandisit ayný bulgularý verebiliyorlar.
Kesin tedavi
Özellikle gençlik döneminde ortaya çýkan bu yaygýn rahatsýzlýðýn ilaçla tedavi imkaný bulunmuyor. Ancak, apandisit, tedavisi kolay hastalýklar arasýnda yer alýyor. Türkiye Hastanesi hekimleri. kesin tedavinin ameliyat olduðunu belirterek, “hasta, laparoskopik (kapalý) veya açýk appendektomi yöntemiyle ameliyat edilip, apandisit alýnmalýdýr” diyorlar. Prof. Taþçý ve Opr. Hamzaoðlu, apandisit ameliyatlarýyla ilgili þu bilgileri veriyorlar:
“Apandisit tanýsý konan veya apandisit olabileceði düþünülen hastalarýn aðýzdan beslenmemeleri, aðrý giderici almamalarý gerekir. Apandisit, 4 grupta toplanýr. Üç gruptaki vakalar;
akut apandisit, perfore (patlamýþ) apandisit, patlamýþ ve apse yapmýþ apandisit, kesin olarak ameliyatla tedavi edilmelidir. Dördüncü grup plastrone apandisittir. Bazen karýn içinde omentum adý verilen bir yað perdesi, apendiksi sarar ve iltihabýn karýn içine yayýlmasýný önler. Buna plastrone apandisit denir. Bu durumda hasta hastaneye yatýrýlýr ve gözlem altýna alýnarak, antibiyotik tedavisine baþlanýr. Eðer þikayetler gerilerse hasta taburcu edilir ve 6-8 hafta sonra tekrar deðerlendirip ve ameliyata alýnýr.”
Ölüme neden olabilir
Günümüzde apandisit ameliyatlarý en basit ope*rasyonlardan biri sayýlýyor. Ancak tedavisi bu derece kolay olmasýna raðmen, ihmal edilmesi halinde. apandisit, tehlikeli bir hastalýk oluveriyor. Zamanýnda ameliyat edilmediði zaman Ýltihaplý apendiksin patlamasý ölüme yol açabiliyor.
Genç eriþkinlerde yüzde 15-25, çocuklarda yüzde 50-85, yaþlýlarda yüzde 60-90 arasýnda patlama ihtimali bulunuyor.
Prof. Taþçý ile Opr. Hamzaoðlu, özellikle yaþlýlar ve çocuklar açsýndan apandisitin büyük risk oluþturduðuna dikkat çekiyorlar ve “Yaþlý ve çocuklarda bulgular az olduðundan teþhis konulduðunda patlama olayý gerçekleþmiþtir. Bu nedenle ölüm riski çok fazladýr.
Genç eriþkinlerde apandisitte ölüm oraný yüzde 0.1 in altýndayken yaþlýlarda bu oran yüzde 50 civarýndadýr” diyorlar.
Zamanýnda doktora baþvurulduðunda basit; ama, geç kalýndýðýnda ölümcül bir hastalýk sorunu.
Dikkat edilmesi gereken durumlar
· Karýn aðrýsý olduðu zaman kesinlikle kendi baþýnýza aðrý kesici almayýn, mutlaka bir doktara baþvurun.
· Bazen apandisitte doktorlarda yanýlabilir ve yanlýþlýkla mide tedavisine baþlanýr. Eðer aðrýnýz geçmiyorsa tekrar doktora gitmelisiniz.
· Normal bir apandisit ameliyatý eðer erken teþhis konulursa yaklaþýk 15-30 dakika sürmekte ve hasta 1 gün hastanede yatýp çýkmaktadýr.
· Eðer apandisit patlamýþ ise, ameliyatla apandisit alýnýr, batýn yýkanýr ve karýn içine 1 adet dren (hortum) konulur ve hasta yaklaþýk 2-3 gün hastanede kalýr.
· Erken teþhis ve doðru tedavi hayat kurtarýcýdýr.
· Günümüzde yüzde 100 apandisit tanýsýný koyduracak tetkik, laboratuvar ve görüntüleme yöntemi yoktur. Bu nedenle hastanýn þikayetleri, muayene bulgularý ve kan tetkikleri bir arada deðerlendirilip teþhis konulur. Þüpheli vakalar aðrý kesici verilmeden takip edilir.
radyobeyan