Alerji nedir ? By: ehlidunya Date: 26 Aðustos 2010, 17:55:04
Alerji nedir ?
Alerji; bir kiþide, baþkalarýna karþý genellikle hiçbir hassasiyete yol açmayacak bir maddenin yarattýðý aþýrý bir duyarlýk durumudur.
Ne gibi maddeler alerji yapabilir ?
Dokunduðumuz, yuttuðumuz, solukla içeriye çektiðimiz hemen her þey alerji yapabilir. alerjiyi meydana getiren maddeye «alerjen» adý verilir ki, yüzlerce çeþit alerjen vardýr.
Alerji meydana getiren maddelerin en sýk görülenleri hangileridir ?
Aðaçlardan gelen tozlar, otlar ve yabanî otlar, gübreli toprak sporlarý, evdeki tozlar, hayvan tüyleri, bazý yemekler, ilâçlar, boyalar, kimyevî maddeler v.s.
Bir insanda alerji olduðu nasýl tespit edilebilir ?
En genel belirtiler þiddetli hapþýrmalar, burun týkanýklýðý, hýrýltýyla solumak ve nefes týkanýklýðý, cilt kaþýnmasý, büyük þiþkinlikler ve «ürtiker»dir. Alerjiler kendilerini ayrýca kusmak, ishal, karýn kramplarý, baþ aðrýlarý, vücutta lekeler ve baþka semptomlarla da gösterebilir.
Alerjiler tehlikeli olabilir mi ?
Evet. Tedavi edilmeyen saman nezlesi, nefes darlýðý (astým) veya sinüzite dönüþebilir. Astým ise kontrol altýna alýnmadýðý takdirde kronik yetersizlik getirebilir ve baþka ciddî solunumla ilgili durumlara neden olabilir.
Alerjik durumlarda erken teþhis önemli midir ?
Evet. Bazý alerjilerin erken tedavisi sayesinde astým veya sürekli akciðer bozukluklarý gibi ciddî komplikasyonlarý önlenebilinir. Bu özellikle çocuklarda önemlidir. Çocuklardaki alerjiler küçük yaþta kontrol altýna alýnmadýðý takdirde normal geliþmeleri büyük ölçüde gecikmeye uðrar.
En genel alerjik hastalýklar hangileridir ?
a.Saman nezlesi.
b.Yýl boyunca devam eden alerjik burun iltihabý veya kan damarlarýný büzücü ya da geniþletici nezle.
c.Bronþlarda astým.
d.Egzema (atopic dermatitis).
e.Ürtiker urticaria veya ödemli ürtiker (angiodema).
f.Zehirli sarmaþýk gibi deri iltihabý (dermatitis).
g.Þiddetli baþ aðrýlarý.
Alerjiler tedavi edile bilinir mi ?
Birçok vakada alerjiye sebep olan þey «alerjen» bir köpek veya kedi gibi, ortadan kaldýrýldý mý hasta tamamýyla iyileþir.. Baþka vakalarda bir seri hassasiyeti ortadan kaldýrma «hyposensitization» enjeksiyonlarý ile hasta sürekli olarak iyileþebilir.
Alerjik hastalar devamlý olarak tedaviye tâbi tutulmalý mýdýr ?
Her zaman deðil. Çok kez gereken «hyposensitization» derecesi temin edildikten sonra hastaya baþka müdahaleye gerek kalmaz. Ancak birçok hastada alerji yapan, madde (alerjen) alerji belirtileri gösterdiði sürece tedaviye devam edilmesi gereklidir.
Alerjiler önlenebilir mi ?
Genellikle evet. Alerjik oduklarýný bilen kiþiler kendilerine alerji yapan maddelerden ‘uzak kalmaya önem vermelidirler. Meselâ çiçek veya aðaç tozu olan mevsimlerde bu gibi hastalar kýrlarda dolaþmaktan sakýnmalýdýrlar. Evdeki tozlardan mümkün olduðu kadar uzak kalmalýdýrlar, boya kokularýný teneffüs etmemelidirler, mümkün olduðu derecede fazla yorgun düþmemeli ve duygusal üzüntülerden kaçýnmalýdýrlar.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda genel alerji sebepleri nelerdir ?
Yedikleri yemekler ve vücutlarýna sürülen maddeler.
Kalýtým yoluyla alerjiye fazlasýyla istidatlarý olan çocuklarda alerjiler önlenebilir mi ?
Evet. Bu gibi çocuklara kaynatýlmýþ ve koyu süt verilmelidir. Bu gibi sütler çið sütler kadar i alerjiye neden olmazlar. Çocuklara verilecek yeni gýda maddeleri bebeðe birer birer verilmelidir. Böylece anne, hangi gýda maddesinin çocuða alerji yapacaðýný tespit etme imkânýný bulabilecektir. Yumurta ve balýk gibi katý gýda maddeleri bebeðe daha sonralarý verilmelidir. Çocuðun yatak ve oyun odasý mümkün olduðu kadar tozlardan arýnmýþ olmalýdýr. Kedi, köpek ve hatta doldurulmuþ hayvan oyuncaklarý bile çocuklardan uzak tutulmalýdýr. Çocuða bakan doktora çocuðun ailesindeki alerji durumu bütün ayrýntýlarýyla anlatýlmalýdýr.
Alerjiler kalýtým yolu ile geçebilir mi ?
alerji uzmanlarýnýn büyük çoðunluðu alerjinin kendisinin deðil, fakat alerjiye istidada kalýtým yoluyla geçebileceðine inanmaktadýrlar. Bu demektir ki anne veya babasý alerjik olan bir çocuðun ailelerinde alerji olmayan çocuklardan çok daha yüksek bir oranda alerjik olma ihtimali vardýr.
Çocuklar anne ve babalarýnda olan alerjilerin aynýlarýna mý yakalanmaya meyillidirler ?
Kati surette deðildir. Anne ve babalardan biri saman nezlesinden alerji gösteriyorsa çocukta astým, egzema veya baþka alerjik durumlara rastlanabilinir.
Annesi ve babasý da alerjik olan bir çocuk, anne ve babasýndan yalnýz biri alerjik olan bir çocuktan daha mý fazla alerjiye kapýlabilir ?
Evet. Bunlarýn alerjiye kapýlmalarý daha erken ve alerji türleri daha ciddî olur.
Anne ve babadan ikisi de alerjik ise bunlarýn çocuklarýnýn alerjik olma ihtimalleri nedir ?
Bunlarýn yüzde ellisi alerjik olacaktýr. Anne ve babadan yalnýz biri alerjik ise çocuðun alerjik olma ihtimali yaklaþýk % 25′tir.
Alerjiler kendiliklerinden yatýþýr ve böylece tamamen geçer mi ?
Evet, ama bu pek az görülen bir olaydýr.
Alerjiler tedavi edildikten veya durdurulduktan sonra tekrarlar mý ?
Bazen evet. Bu daha çok görülebilir ve hasta yeni bir hassasiyetten alerjik olur.
Alerjiler öldürücü olur mu ?
Alerjiden ölenlere çok az rastlanýr. Ancak alerjiler rahatsýz edicidir ve zahmetlidir. Bazen bir ilâca karþý alerji ölüme neden olabilir. Fakat bu çok az rastlanan bir olaydýr.
Alerjiler belli mevsimlerde mi kendilerini gösterirler ?
Bazýlarý öyledir, bazýlarý da deðil. Saman nezlesi vakalarý genellikle yabanî otlar aðustos ve eylül aylarýnda tozaklanmaya baþladýklarý için kendilerini gösterir. Otlara karþý alerjik olanlar ise mayýs ve haziran aylarýnda alerjik olmaya baþlarlar. Çünkü otlar o mevsimde daha çok tozaklanýrlar. Gýda maddelerine, ilâçlara, hayvan kýllarýna veya evlerdeki tozlara karþý allerj ilerin mevsimleri yoktur.
Tozaklamalar nedir ? ,
Bunlar çiçeklerden, aðaçlardan, otlardan ve yabanî otlardan çýkan mikroskopik boyda incecik, pudra biçiminde, sarý renkte zerreciklerdir.
Alerjiye yakalanmakta yaþ grubu var mýdýr ?
Hayýr. Alerji her yaþta gelebilir. Ancak alerjinin en sýk ortaya çýktýðý yaþ çocukluk çaðýdýr.
Alerjiler nezleler gibi bazen bulaþýcý olur mu ?
Hayýr, alerjiler insanlarda temasla bulaþmaz.
Yýllardan beri hiçbir þikâyeti olmayan bir insan nasýl oluyor da birden bire bir alerjiye yakalanabiliyor ?
Bazý olaylarda belli maddelerle uzun süreli temaslar sonucu bir alerjinin geliþebileceði bilinen bir gerçektir. Ayrýca, daha önceden hiçbir alerji belirtisi göstermemiþ bir kiþinin duygusal sýkýntýlardan, aþýrý yorgunluktan ve enfeksiyonlardan dolayý alerjik belirtiler göstermesi mümkündür. Ergenlik çaðma giriþte, âdetlerin kesilmesinde veya gebelik durumunda meydana gelebilecek deðiþiklikler alerjik dengeyi bozarak, bir alerjinin ortaya çýkmasýna neden olacak hastalýk belirtileri getirebilir.^
Bir insanýn alerjik olmasý için, hayatý boyunca alerjiye meyilli olduðu doðru mudur?
Evet. Bir sýkýntý veya karýþýklýktan dolayý alerjik dengesi bozulunca kendisinde bir alerji geliþecektir.
Alerjiler psikosomatik midir (akýl ile beden arasýndaki iliþki) ?
Üzüntü, korku, kýzgýnlýk ve þiddetli heyecan gibi duygular alerjik bir krizi zamanýndan önce meydana getirebilir. Bazý alerjilerin, hasta psikiyatrik yardým görünce ortadan kaybolduðu gerçektir. Ancak, bu alerjinin fizik temelini sarsmaz. Çünkü alerjik meyil ruhî durum ne kadar düzelmiþ olursa olsun, yine de kaybolmamaktadýr. Alerjik çocuklarýn anne ve babalarý daima çocuklarýn güvenlerini yenilemeli ve sükûnetlerini muhafaza etmelidirler.
Sinirlilik alerjiye neden olabilir mi ?
Hayýr. Ancak ikisi arasýnda kesin bir iliþki vardýr.
Alerji ne ölçüde yaygýndýr ?
Nüfusun en az % 30′unda bir tür alerji mevcuttur. Meselâ, Amerika’daki kronik hastalýklar arasýnda alerji üçüncü sýrada yer almaktadýr. Yalnýz, mafsal ve kalp damarlarý hastalýklarý alerjinin önünde gelmektedir.
Alerjik kiþiler genellikle bir madde «alerjen»den fazlasýna mý alerjik olurlar ?
Evet.
En genel alerji nedenleri hangileridir ?
Çiçek, aðaç ve ot tozlarý, bütün tozlar, gübre sporlarý, keskin kokular, hayvan kýllarý, tüyler ve çeþitli yemekler. Bunlardan baþka yatýþtýrýcý ilâçlar, serumlar, antitoksinler, boyalar, parfümler, plâstikler, evlerde ye endüstrilerde kullanýlan daha birçok kimyasal madde alerjiye neden olabilir. Böcek ve, haþerelerin ýsýrmasý veya sokmasý da alerjik haller meydana getirebilir.
Bir hasta alerjik olup olmadýðýný nasýl anlayabilir ve kendisini alerjik yapan maddeyi nasýl öðrenebilir ?
Doktoru, hayatý hakkýnda ayrýntýlý bilgi alacak ve çalýþma alaný ve evi çevresini kontrolden geçirecek, yaþama âdetlerini öðrenecek, ve boþ zamanlarýnda nasýl vakit geçirdiðini tespit edecektir. Bütün bu faktörleri tespit ettikten sonra doktor laboratuar testlerine baþvuracaktýr. Birçok genel alerji yapan maddelerden (alerjen) özler alarak bunlarla hastada cilt testleri yapacaktýr. Bu cilt testleri ile hastanýn aþýrý hassasiyeti tespit edilecektir. Bu gerçekten bir detektiflik iþidir ve çok sabýra ihtiyaç göstermektedir.
Cilt testlerine her zaman güvenilebilinir mi ?
Ne yazýk ki hayýr. Bir insan kullanýlan maddeye aslýnda alerjik deðilse bile olumlu tepki gösterebilir. Veya o maddeye alerjikse bile, olumsuz reaksiyon gösterebilir/Cilt testlerinin baþarýlý olabilmesi için bunlarý yapan doktorun alerji alanýnda tam bir bilgi ve tecrübeye sahip olmasý gereklidir. Solukla içeriye çekilen ilâçlarla yapýlan cilt testleri gýda maddeleriyle yapýlanlardan daha güvenlidir.
Cilt testleri sancý yapar mý ?
Ýyi yapýldýklarý zaman hayýr. Test yapýldýðý zaman hafif bir iðne batýðý hissi duyulursa da bu önemli bir sancý sayýlamaz.
Alerji testlerinin yapýlmasýnýn dolaylý metodu nedir ?
Bu metotta alerjik hastadan alman kandan hazýrlanan serum alerjik olmayan bir kiþinin vücudunun çeþitli yerlerine enjekte edilir. Belli bir zaman aþýmýndan sonra testler bu yerlerde yapýlýr. Bu metoda alerjik hastanýn cildinin hastalýklý olduðu ve bu gibi testlere uygun olmadýðý zamanlar baþvurulmaktadýr.
Alerjik hastalar alerji ile ilgili olmayan hastalýklar için ilâç veya enjeksiyon alýrken özel dikkat göstermeleri gerekir mi ?
Evet. alerjik bir hastanýn herhangi bir doktordan baþka bir hastalýk için ilâç reçetesi almadan önce doktora alerjik durumunu bildirmesi gereklidir.
Alerjiler nasýl tedavi edilir ?
Birinci ve en önemli adim teþhistir. Alerji uzmaný hastanýn ayrýntýlý hayat hikâyesini öðrendikten sonra alerjinin neden ileri geldiðini tespite çalýþacaktýr. Uzman doktor hastanýn devamlý olarak bir hatýra defteri tutmasýný ve bunda gün içerisinde her yaptýðýný ve her yediðini kaydetmesini isteyebilir. Kendisini tecrübe perhizlerine tâbi tutabilir. Geniþ ölçüde cilt testleri gerekli olabilir. Alerjinin nedenleri bulunduktan sonra bunlardan birçoklarý meydana çýkmýþ olabilir. Bu nedenleri önleme yollarý hastaya anlatýlýr. Eðer alerji yapan maddeyi önlemenin pratik bir yolu yoksa o zaman doktor alerjik halleri yok etmek için gereken yatýþtýrýcý ilâçlan tavsiye eder. Uzman doktor muhtemelen hastaya enjeksiyon yolu ile allerj enden meselâ çiçek veya ot tozu devamlý surette arttýrýlan dozlar enjekte ettirecektir. Bu enjeksiyonlar sayesinde hastanýn alerjik maddeye karþý direnci artacak ve ileride alerjik belirtiler eksilecek veya tamamen ortadan kalkacaktýr.
Eðer alerjinin bir ev hayvanýndan ileri geldiði anlaþýlýrsa, hastanýn bu sevdiði hayvandan ayrýlmasý þart mýdýr ? ,
Evet. Bir hastanýn bu hayvana karþý hassasiyetini ortadan kaldýrmak hemen hemen imkânsýzdýr.
Bir hastanýn alerjisinin bir yemekten ileri geldiði anlaþýlýrsa bu yemeði yemekten vazgeçmekle alerjisinden kurtulabilir mi ?
Bu çok zordur. Çünkü birçok yemeklerde bulunan madde karýþýmlarýný tesbit etmek imkânsýzdýr. Fakat hasta alerjik olduðu ve kendisi tarafýndan bilinen gýda maddelerinden kaçýnmasýný öðrenmelidir.
Antihistaminik ilâçlar ne derece tesirlidir ?
Piyasada temin edilebilen birçok antihistaminik ilâçlar saman nezlesi ve ürtikere karþý çok tesirlidir ve bu alerji ileri azaltmakta yardýmcý olurlar. Ancak astýmda pek yararlý olmamaktadýrlar. Üstelik bu ilâçlarýn astýmlý hastalara verilmemesi gerekir. Bazen küçük çocuklarda astým hallerinde antihistaminik ilâçlar kullanýlabilir.
Alerjik hallerde verilen ACTH, kortizon ve baþka «steroit» hormonlar ne derece yararlýdýr ?
Bu gibi ilâçlar, astým dahil, bütün alerjik durumlarda belirtileri azaltmakta faydalý olmaktadýrlar. Ancak, alerjik neden baþka yolla kaldýrýlmadýðý takdirde, ilâçlarýn verilmesi durdurulduðu zaman alerjik belirtiler yeniden kendilerini göstermeye baþlarlar. Bu gibi ilâçlar çok kuvvetli olduklarýndan ve zararlý birçok yan tesirler meydana getirebileceklerinden doktorlar bunlarý, ancak acil vakalarda ve en inatçý alerjik hallerde kullanmayý uygun bulmaktadýrlar.
Bir hastanýn alerjik bir hastalýkta herhangi bir doktora mý veya bir alerji uzmanýna mý baþvurmasý yararlýdýr ?
Mümkün olduðu kadar bir alerjik hastanýn bu alanda ihtisasý olan bir doktora baþvurmasý lâzýmdýr. alerji o derece kompleks bir ihtisas haline gelmiþtir ki, ancak yýllarca bu yolda araþtýrmalar yapmýþ ve tecrübeden geçmiþ uzmanlar baþarýlý olarak alerjileri tedavi edebilmektedirler.
Vitaminler bir alerjiyi ortadan kaldýrabilir mi ?
Hayýr.
Sinüs enfeksiyonlarý bir alerjiden mi ileri gelir ?
Hayýr, Sinüs enfeksiyonlarý alerjiden ileri gelmezse de, alerjik hastalar böyle enfeksiyonlara çok meyillidirler. Tam tersine sinüs enfeksiyonu olarak nitelendirilen birçok durum burun ailevilerinden baþka bir þey deðildir.
Akne veya sedef hastalýðý «psoriasis» bir alerjiden mi ileri gelir ?
Hayýr.
Mantar nedir ?
Mantar bitkisel maddelerde yetiþir. Ev kadýnlarý bu bitkinin ekmeði bozduðunu ve elbiseleri küflendirdiðini bilirler. Yýlýn sýcak aylarýnda kuvvet bulan bu mantarlar buðday, mýsýr, yulaf, ot, yaprak ve toprakta geliþir. Bu mantarlarýn tozlarý çiçek tozlarýndan daha mikroskobik küçüklüktedir ve havada çok sayýda bulunurlar. Çiçek tozlarýndan sonra bu mantar tozlar çeþitli mevsimlerde kendisini gösteren solunum organlarýndaki alerjilerin en büyük nedeni olurlar. Mantar alerjisinin süresi çok uzundur. Çünkü bu tozlar topraklar karla örtülü olduklarý zamanlar dýþýnda devamlý havada bulunabilirler.
Ev tozu nereden gelir ?
Ev tozu kaynaklarý yün halýlar ve kilimler, kuþ tüyü yastýklar, pamuk dolu þilteler, yorgan ve battaniyeler, kalýn perdeler ve döþeme eþyadan ileri gelebilir. Ne kadar temizlik yapýlýrsa yapýlsýn ev tozu daima bu gibi eþyalarýn bulunduðu odalarda vardýr.
radyobeyan