Ayakta Bevl Etmek By: reyyan Date: 24 Aðustos 2010, 10:40:50
Ayakta Bevl Etmek
Bu konuda farklý rivayetler vardýr. Peygamber (a.s.) Efendimizin çoðu defa oturarak bazan de ayakta bevl ettiði tesbit edilmiþtir. Her iki þeklin de caiz olduðunu gösterir. Ancak hüküm eksere göredir, yani oturarak bevl etmek daha uygundur. Unutmamak gerekir ki, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in günlük hayatý ve içinde geçen safhalarý tertemiz yaþamanýn en güzel ölçüsünü yansýtýr. Çoðu insan saðlýðýyla içiçedir.
Konuyu aydýnlatan ve istidlale kaynak sayýlan hadîsler:
Hz. Ayþe (r.a.)'dan yapýlan rivâyette demiþtir ki:
"Kim size Resûlüllah (a.s.) Efendimiz ayakta bevl etmiþtir, derse sakýn onu tasdik etmeyin. O ancak oturarak bevl ederdi."[294]
Tirmizî bu bapta en güzel ve en sahih rivayet budur demiþtir. Hz. Ömer'den (r.a.) yapýlan rivayette þöyle demiþtir:
"Ayakta bevl ederken Resûlüllah (a.s.) Efendimiz beni gördü þöyle buyurdu:
"Ya Ömer! Ayakta bevl etme..."
Ben de ondan sonra bir daha ayakta bevl etmedim."[295]
Tirmizî bu hadîsin sýhhati hakkýnda diyor ki: Bunu Abdülkerim b. Ebî Maharik refetmiþtir ki, o hadîs ehline göre zayýftýr. Eyyub es-Sahtiyanî de onu zayýf saymýþ ve üzerinde konuþmuþtur.
Ayrýca Ma'mer diyor ki:
"Eyyub onun hakkýnda bana þöyle söyledi:
"Abdulkerîm'den (rivayet) taþýma. Çünkü o (hadîs ricali arasýnda) bir þey deðildir."
Zehebî onun bu halini Mýzanü'l-i'tidâl: 2/646-1572 numarada belirtmiþtir.
O halde mâna yönünden sahihse de metin ve rical yönünden zayýftýr, ihticaca dayanak seçilmez.
Abdullah'ýn Nâfi'den, onun da Ýbn Ömer'den (r.a.) yaptýðý rivayete göre, Ýbn Ömer þöyle demiþtir: "Ýslâm'a girdiðimden buyana ayakta bevl etmedim!.."[296]
Bu, Abdükerîm'in rivayet ettiði hadisten daha sahihtir. Ricalinde zayýf kimse tesbit edilememiþtir.
Büreyde'nin rivayet ettiði þu hadîs ise gayr-i mahfuzdur:
"Üç þey cefadandýr: Adamýn ayakta bevl etmesi veya namazýný bitirmeden alnýný meshetmesi (eliyle alnýný silmesi) veya secdesinde (yerdeki çer çöpü) üflemesi..."[297]
Abdullah b. Mes'ud (r.a.)'den yapýlan rivayette ise þöyle demiþtir:
"Adamýn ayakta bevl etmesi cefâdan bir bölümdür."
Hadîslerin açýk delâletinden þu hükümler anlaþýlmaktadýr:
1- Ayakta durup bevl etmek mekruhtur.
2- Bir sýkýntý ve zorluk olmadýðý takdirde oturup bevl etmek müstehab veya sünnettir.
Hadîslerin ýþýðýnda müctehid imamlarýn istidlal, ictihad ve görüþleri:
a) Hanefî'lere göre, bir özür yokken ayakta bevl etmek mekruhtur.
Mirkat þerhinde ise bu husustaki yasaðýn tenzih, bazýsýna göre tahrim için olduðu belirtilmiþtir. Tahtâvî'ye göre, ayakta bevl etmekte bir sakýnca yoktur.[298]
b) Mâlikilere göre, Ýbn Ömer'in (r.a.) ayakta bevl ettiðiyle ilgili Abdullah b. Dîner'in rivayeti istidlale uygun görülerek bunun mekruh olmadýðýna kail olmuþlardýr.[299]
c) Hanbeli'lere göre, üzerine sýçramamasý için adamýn oturarak bevl etmesi müstehabdýr. Ýbn Mes'ud (r.a.): "Ayakta durup bevl etmek cefâdan bir bölümdür" demiþtir. Said b. Ýbrahim, ayakta bevl edenin þehâdetini tecviz etmemiþtir.[300]
Bu konuda Þafii'lerin net bir görüþünü tesbit edemedim. Ancak bu mezhepte elbise veya bedene dokunan az idrar bile namaza engel olduðuna göre, necasetten sakýnmak için çömelip bevl etmek sünnettir, diyebiliriz.
Diðer ilgili hadisler ve tahliller:
Câbir (r.a.)'dan yapýlan rivayette, demiþtir ki:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz adamýn ayakta durup bevl etmesini yasaklamýþtýr."[301]
Bu hadîsin râvileri arasýnda Adiy b. Fazl vardýr ki, bu zat metruktur. O bakýmdan, Hafýz Ýbn Hacer, bu hadîsle istidlal edilmez, demiþtir. Ýbn Main ve Ebu Hatim onun hakkýnda "Metrûkü'l-hadîs" derken; Yahya, "Onun hadisi yazýlmaz" diyerek uyarýda bulunmuþtur.[302]
Abdurrahman b. Hasan'ýn rivayetinde Resûlüllah (a.s.) Efendimiz oturarak bevl ederken ashabdan bir kýsmý onu o vaziyette görüyordu ve: "Bakýn kadýnlar bevl eder gibi bevl ediyor" demiþlerdi.[303]
Nesâî, Ýbn Mâce ve baþkasýnýn ihraç ettiði bu rivayetten, Araplarýn âdetlerinden biri de ayakta bevl etmek olduðu anlaþýlýyor, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz onlara bu hususta da örnek olup kavli ve fiilî hadîsler beyân etmiþtir.
Abdurrahman'ýn rivayet ettiði bu hadîs sahihtir. Nitekim Darekutnî ve baþka muhaddîsler bunun sýhhatýna kail olmuþlardýr. Bunu kuvvetlendirir mâna ve muhtevada Hz. Ayþe (r.a.)'dan yapýlan þu rivayettir:
"Resûlülah (a.s.) Efendimiz, kendisine Kur'ân indiði günden beri ayakta durup bevl etmemiþtir." Ayný rivayeti Hakim kendi Müstedrek'inde naklederek sahih olduðunu belirtmiþtir.
Bununla beraber Ashab'dan Ebû Hüreyre, Tabiin'den eþ-Þa'bi ve Ýbn Þirin ayakta bevl etmenin mekruh olmadýðýna kaildirler.
Hz. Huzayfe (r.a.)'den yapýlan rivayette þöyle demiþtir:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz bir kavmin çöplüðüne kadar gitti ve ayakta durup bevl etti. O sebeple ben biraz uzak durmaya çalýþtým, "yaklaþ" diye buyurdu. Yaklaþtým o kadar ki gelip ökçesinin hemen yanýnda durdum. Abdest aldý ve ayaklarýndaki mestleri meshetti."[304]
Huzayf’nin (r.a.) naklettiði bu rivayetin zayýf olduðunu iddia yoktur, sahih olduðu ise, cumhur tarafýndan kabul edilmiþtir. Yukarýdaki naklettiðimiz diðer sahih rivayet ve hadîslerde oturarak bevl edilmesi emredilirken ona muhalif olarak Resûlüllah'ýn (a.s.) ayakta durup bevl etmesi düþünülemez. Ancak bunun hayatýnda bir iki defa görülmüþtür. Umumi kaideyi bozmaz. Nâsýh da sayýlmaz, yani diðer hadîslerin hükmünü kaldýrdýðý da söylenemez. Çünkü kronolojik sýra bu imkâný vermemektedir.
O halde çöplükte ayakta bevl etmesinin birtakým sebeb ve illetleri vardýr. Ýlim adamlarý onlarý þöyle belirtmeye çalýþmýþlardýr:
a) Zaman zaman þartlar elvermediðinde ayakta durup bevl etmekte bir sakýnca yoktur. Kuvvetli bir ihtimalle çöplükte rahat çömelip idrar yapma imkâný pek mevcut deðilmiþ.
b) Yanýndaki adamlardan daha fazla uzaða gidip idrar etme imkâný olmadýðýndan onlara yakýn yerde bulunan çöplükte bevl ederken ayakta durmayý tercih etmiþ, otururken sesli yellenme imkânýný dikkate almýþtýr.
c) Çöplükte idrarýn sýçramamasýna uygun çukurlarýn bulunuþu, ayakta durup bevl etmeyi daha da kolaylaþtýrmýþ olabilir. Çünkü Resûlüllah (a.s.) Efendimiz idrarýn elbiseye sýçramamasýna çok dikkat eder ve bu hususta sýk sýk ashabýný uyarýrdý. Nitekim Ýbn Abbas'ýn yaptýðý rivayette diyor ki:
Resûlüllah (a.s.) Efendimiz iki kabrin yanýndan geçerken þöyle buyurdu:
"Þüphesiz ki bu ikisi azâb edilmekteler, büyük bir günaktan dolayý azâb edilmiyorlar; onlardan biri bevlden sakýnmak için bir sütre edinmezdi. Diðeri ise, koðuculuk yapýp söz götürüp getirirdi."[305]
Ebu Dâvut'un rivayetinde "lâ-yestetirü" yerine "lâ-yestenzihü" lafzý yer almaktadýr ki mânasý, "Kendini uzak tutup korunmazdý" demektir. Birincisi ise, "Kendisiyle idrarý arasýnda bir sütre, bir engel bulundurmazdý", demektir.
Bilindiði gibi ayakta idrar edildiði takdirde etrafa sýçrayan bevl zerreciklerinden korunmak mümkün deðildir. O bakýmdan Resûlüllah (a.s.) çöplükte ayakta durmasý hem bir istisna teþkil eder, hem de o vaziyette durmayý zorlayan bazý sebebler söz konusudur.
Kabirdeki kiþilerin isminden bahsetmemesi, onlarýn o gizli halini ifþa etmekle yakýndan ilgilidir. Ancak o iki kabirde yatan kiþilerin müslüman olduklarý rivayetlerin mecmuundan anlaþýlmaktadýr. Nitekim Ahmed b. Hanbel'in Ebû Ümâme (r.a.)'den yaptýðý rivayette, "Resûlüllah (a.s.) Efendimiz daha yeni gömülmüþ iki kabrin yanýndan geçerken..." lâfzý yer almaktadýr ki, yine ayný rivayetin bir benzerinde "Bakî' kabristanýndan geçerken..." denilmektedir. Bilindiði gibi Medine'de o dönemde müslümanlarýn kabristanýna gayr-i müslim'ler gömülmezdi. Özellikle Baki' kabristaný tamamýyla müslümanlara aittir.[306]
Ayrýca Enes (r.a.)'den yapýlan rivayette, Peygamber (a.s.) Efendimiz'in þöyle buyurduðunu söylemiþtir: "Bevl'den sakýnýp uzak durun. Çünkü kabir azâbýnýn umumu ondandýr."[307]
Ýbn Mâce, Ahmed ve Hâkim'in rivayetlerinde ise, "Kabir azabýnýn çoðu" lafzý yer almaktadýr. Dârekutni hadîsin "sahîhü'l-irsal" olduðunu belirtmiþtir. Ebu Hatim de ayný görüþtedir.
Ubâde b. Sâmit'ten (r.a.) yapýlan rivayette ise, þöyle denilmiþtir:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimizden bevl'den sorduk. Buyurdu ki:
"Ondan size bir þey dokunup yapýþýrsa, yýkayýnýz. Çünkü ben kabir azabýnýn ondan olduðunu sanýyorum (veya kesin biliyorum.)"[308]
Çýkarýlan Hükümler:
1- Çömelip bevl etmek sünnettir veya müstehabdýr.
2- Zorlayýcý bir sebep yokken ayakta durup bevl etmek mekruhtur.
3- Müctehid imamlarýn ve diðer ilgili ilim adamlarýnýn bu hususta ittifaký yoktur: Kimine göre mekruh, kimine göre, mekruh deðildir.
4- Ayakta durup bevl etmenin tahrimine kail olan yoktur. Aðýrlýk mekruhtur, diyenlerin tesbit ve görüþündedir.
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: mevlüdekalýnsaz Date: 07 Eylül 2014, 19:43:00
Esselamü aleykum .. oldukça önemli ve dikkat edilmesi gereken bir davranýþ..zira Efendimiz sallahu aleyhi ve sellem "Bevlden sakýnýnýz..çünkü kabir azabýnýn çoðu ondandýr.” buyuruyor..
aydýnlatýcý bir paylaþým .. mezheplere göred de hükmü çok güzel açýklanmýþ..Rabbim razý olsun
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: [Muhammed] Date: 07 Eylül 2014, 22:03:38
ve aleykümselam... gerçektende çok önemli bir konu. hem saðlýk açýsýndan,
hemde ahiret açýsýnda çok önemli...
bu yüzden çok dikkat edilmesi gerekiyor... efendimiz (S.A.V) bunu çok güzel açýklamýþtýr... çok dikkat etmemiz gereken bir konudur...
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: Rüveyha Date: 07 Eylül 2014, 22:23:08
Ve aleykümüsselam..Amin ecmain inþaAllah..Mevlam razý olsun.Kabir azabýna sebebiyet vericek olan ayakta bevl etmemeye çok dikat edilmesi gerekiyor..ÝnþaAllah Mevlam Efendimize uyanlardan kýlsýn.
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: ehlidunya Date: 07 Eylül 2014, 22:39:02
Esselamu aleykum ; Bizler de sünneti seniyeye uymalý efendimizi her daim kendimize örnek almalýyýz .Özellikle erkek kardeþlerimizin bu konuya
karþý daha hassas olmalý çünkü kabir azabýna sebep olan bu durumdan uzak durmalý ve ümmeti muhammede örnek olmalýyýz ...
allahu teala paylaþým yapan kardeþimizden razý olsun inþaallah
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: yagmur_7-c Date: 07 Eylül 2014, 22:46:54
Ve aleykum selam;
Paylaþým için Allah c.c. razý olsun..Bevl etmek ne demek anlayamadým ama ayakta olmadýðýný öðrendim..Peygamber efendimiz(sav) bile yapmadýysa hoþ bir þey deðil..Rabbim namazlarýmýzda bizleri doðru etsin..
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: Kevšer Date: 30 Aðustos 2015, 05:32:50
Ve Aleykümüsselăm. Çok önemli bir konuya deðinmiþsiniz kardeþim.Rabbim bizleri Peygamberimizin sünnetine uyarak yaþantý sürdürebilmemizi nasip eylesin inþaAllah. Amin
Ynt: Ayakta Bevl Etmek By: ikranur 7d Date: 30 Aðustos 2015, 10:01:12
Ve aleykumusselam ve rahmetullah . aslinda cok onmli bir konu hem bayan hem erkk icin ayakta bevl etmek iyi bir durum dgl. Ama insanoglu bazilari bilmedwn yapiyor bazilarda bildigi halde uygulamak zoruna gittigi icin ole yapmaya alistigi icin yapmiyor. Allahm bilmeyenleri bildir yapmayanlari uyandir allahm.
radyobeyan