Mestleri Meshetmek By: reyyan Date: 23 Aðustos 2010, 16:54:44
MESTLERÝ MESHETMEK
Ýslâm abdest konusunda insan saðlýðýndan yana birçok kolaylýklar koymuþ, en azýndan günde dört beþ defa dýþ organlarýn yýkanmasýný emrederek temizliði iki yönde gerçekleþtirmiþtir: Ruh ve beden temizliði...
Aþýrý derecede yaþlýlara, yolculuk halinde olanlara, hastalara, sakatlara gereken kolaylýðýn saðlanmasý için çok uygun hükümler vaz'etmiþtir. Onlardan biri ayaklara giyilen mest, fotin, çizme ve benzeri ayakkabýlar üzerine meshedip belirtilen durumlarda ayaklarý bir süre yýkama külfetinden kurtulmaya imkân vermesidir. Özellikle yolculukta ve soðuk mevsimlerde buna cidden ihtiyaç vardýr.
Konuyla ilgili hadîsler:
Abdullah b. Ömer (r.a.)'dan yapýlan rivayette, Hz. Sa'd ona, Resûlüllah'ýn (a.s.) mestleri üzerine meshettiðini haber vermiþtir. Ýbn Ömer onun bu haberini (kendi babasý) Ömer'den (r.a.) sormuþ o da "evet", Sa'd sana Peygamber (a.s.) Efendimiz'den bir þey haber veriþe, artýk onu baþkasýndan sorma," demiþtir.[1]
Cerîr (r.a.)'den yapýlan rivayette, deniliyor ki: Cerir idrarýný yaptýktan sonra abdest aldý ve mestleri üzerine meshetti. Bunun üzerine ona: "Sen böyle mi yapýyorsun?" denilince, o da "evet, Resûlüllah (a.s.) Efendimizi gördüm, idrarýný yaptýktan sonra abdest aldý ve mestleri üzerine meshetti."[2]
Muðîre b. Þu'be (r.a.)'den yapýlan rivayette, þöyle demiþtir:
"Bir yolculukta Peygamber (a.s.) Efendimizle beraber bululuyordum. Bir ara tabii ihtiyacýný giderdikten sonra abdest alýp mestleri üzerine meshetti. Ben,
"Unuttun mu ya Resûlellah!," diye sorduðumda buyurdu ki:
"Bilâkis sen unuttun. Aziz ve Celîl olan Rabbim böyle yapmamý emretti."[3]
Hadislerin açýk delâletinden þu hükümler anlaþýlmaktadýr:
1- Abdest alýrken daha önce ayaklara giyilen mest ve benzeri ayakkabý üzerine meshetmek caizdir.
2-Yapýlan mesh, ayaklarý yýkama yerine geçer,
3- Mestleri hem yolculuk halinde, hem eyleþik vaziyette meshetmekte bir sakýnca yoktur.
Hadislerin ýþýðýnda müctehid imamlarýn tesbit, istidlal, ihticac ve görüþleri:
a) Hanefîlere göre:
Mestler üzerine meshetmek bütün fakihler ve Ashab-ý Kirâm'a göre caizdir; ancak az kimseler buna muhalefet etmiþtir. Ýbn Abbas'dan (r.a.) yapýlan rivayette, mestler üzerine meshetmenin caiz olmadýðý belirtilmiþse de bunun Rafizilere ait bir söz olduðu anlaþýlmýþtýr.[4]
Hanefîler bu konuda yukarýdaki hadîslerle birlikte daha çok þu rivayetle istidlal etmiþlerdir:
"Eyleþik olan kimse mestleri üzerine bir gün bir gece meshetsin. Yolculuk halinde olan kimse üç gün üçgece meshetsin..."
Bu meþhur bir rivayettir ki, Ashab-ý Kiram'dan, Ömer, Ali, Huzeyme b. Sabit, Ebû Saîd el-Hudrî, Safvan b. Âssal, Avf b. Mâlik, Ebu Ammare, Ýbn Abbas ve Aiþe (Allah hepsinden razý olsun) gibi önemli bir cemaatten nakledilmiþtir. O kadar ki, Ýmam Ebû Yusuf, mestlere meshetmekle ilgili hadîs o kuvvettedir ki, onun benzeriyle Kur'ân'ýn bir hükmü neshedilebilir, demiþtir. O, bununla, kuvvetli meþhur hadîsle âyetin neshedilmesinin cevazýný belirtmek istiyordu.
Bu konuda Tabýîn'den Hasan el-Basrî diyor ki: Bedir savaþýna katýlmýþ yetmiþ kadar ashaba ulaþtým ki, hepsi de mestler üzerine meshin caiz olduðunu söylüyordu.[5]
O halde mestleri meshetmek kavlen ve fiilen sünnet ile sabit olmuþtur ve bu ümmetin hasaisindendir.[6]
b) Þâfiilere göre:
Ýmam Þafiî diyor ki:
"Bu konuda Bilâl'ýn hadîsi, Resûlüllah (a.s.) Efendimizin eyleþik halde mestleri üzerine meshettiðine açýk delildir. Çünkü Cemel Kuyusu, hazerdedir. O bakýmdan hem yolcu, hem eyleþik mestlerini meshedebilirler."[7]
Bu mezhebe göre de bir ayaðýn deðil, her iki ayaðýn mestleri üzerine meshetmek caizdir. Öyle ki, bir ayaðý yýkamak, diðer ayaðý meshetmek caiz deðildir.
Fukahanýn "caizdir" tabiri, mestler üzerine meshetmenin vâcib veya sünnet, ya da haram veya mekruh olmadýðýna iþarettir. Ancak ne var ki, mestler üzerine meshetmektense ayaklarý yýkamak afdaldýr.[8]
Þafiî fukahâsýnýn "caizdir" tabiriyle nelere iþaret edildiðine bakýlýnca, mestler üzerine meshetmenin sadece bir kolaylýk olduðu ortaya çýkar. Vâcib olsaydý, o takdirde âyetle çatýþýrdý, çünkü Kur'ân'da "ayaklarýnýzý yýkayýn!" Diye emir vardýr. Sünnet olsaydý, ona uymak daha faziletli olurdu. Oysa mestleri mesh hususunda kiþi tamamen serbest býrakýlmýþtýr, dilerse mesh eder, dilerse mestleri çýkarýp ayaklarýný yýkar.
Mestler üzerine meshetmek hicretin dokuzuncu yýlýnda meþru' kýlýnmýþtýr ve bu Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in kavli ve fiilî sünnetiyle sabit olmuþtur.[9]
c) Hanbelilere göre:
Mestler üzerine meshetmek, ilim ehlinin hemen hepsine göre caizdir. Ýbn Mübarek diyor ki:
"Mestleri meshetmek hakkýnda hiçbir ihtilâf yoktur, caiz olduðunda ittifak vardýr. Hasan el-Basri de diyor ki:
"Ashab-ý Kiram'dan yetmiþ tanesi bana, Resûlüllah'ýn (a.s) mestleri üzerine meshettiðini haber verdi."
Ahmed b. Hanbel'den yapýlan rivayette, demiþtir ki:
"Meshetmek, ayaklarý yýkamaktan afdaldýr. Çünkü gerek Peygamber (a.s.), gerekse ashabý daima faziletli ve üstün olaný taleb etmiþlerdir. Bu, ayný zamanda Þa'bi'nin el-Hakem'in ve Ýshak'ýn da mezhebidir. Çünkü Resûlüllah (a.s.) Efendimiz þöyle buyurmuþtur:
"Þüphesiz ki Allah verdiði ruhsatýn tutulmasýný (yerine getirilmesi) sever."
Hem bu ruhsata uymakla bid'a ehline muhalefet söz konusudur.[10]
d) Mâlikilere göre:
Mestler üzerine meshetmek ancak yolculuk halinde olanlar için caizdir, eyleþik kimseler için meþru' deðildir.[11]
Ayrýca mestlerin alt ve üstünün deriden olmasý þarttýr. Aksi halde mesh caiz deðildir. Diðer bir husus da, mestlere necaset dokunduðu takdirde mesh hükümsüz olur.[12]
Yapýlan rivayete göre, Ýmam Mâlik'den, bir adam namaz abdesti gibi abdest alýr, sonra mestlerini giyindikten sonra idrarýný yapar, sonra mestlerini çýkarýr ve tekrar giyinirse abdestini yenilemesi gerekir mi? Diye soruldu. O da þu cevabý verdi:
"Mestlerini çýkarsýn, ayaklarýný yýkasýn, Çünkü iki mest üzerine ancak ayaklarýný abdest alýp öylece mestlerine sokan kimse meshedebilir. Ayaklarýný abdest alýp yýkamadan mestlere sokan kimse, mestleri üzerine mesh edemez."
Yine Ýmam Mâlik'den, ayaklarýnda mestleri olduðu halde abdest alan ve fakat mestleri üzerine meshetmeyi unutup öylece namaz kýlan ve bu arada abdest azasýndaki ýslaklýðý kuruyan kimseye ne lâzým gelir? O þu cevabý verdi:
"Mestleri üzerine meshetsin ve kýldýðý namazý yeniden kýlsýn. Bu durumda artýk abdestini iade etmesine gerek yoktur."[13]
Ýlgili diðer rivayetler ve tahliller:
Ýmam Tirmizî, Cerîr hadisinin bir bakýma Mâide süresindeki abdest âyetini tefsir ettiðini söylüyor. Çünkü bazýlarý, abdest âyetinin mestleri mesh'e cevaz verildikten sonra indiðini ileri sürerek meshle ilgili hükümlerin kaldýrýldýðýný iddia etmiþlerdir. Nitekim Tirmizî, Þehr b. Havþeb'den râvi Cerîr, Mâide suresiniden önce mi, yoksa sonra mý Ýslâmiyeti kabul etmiþtir? hususunu sorunca, ondan þöyle duyduðunu söylemiþtir:
"Ben ancak Mâide'den sonra Ýslâmiyete girdim."
Ýbn Sirîn'in tesbitine göre ise, Cerîr, Haccetü'l-vedâ'dan sonra müslüman olmuþtur.
Ýbn Abdilberr diyor ki:
"Selef-i salihîn'in fukahasýndan hiçbirinin mest üzerine meshi inkâr ettiðini bilmiyorum, sadece Ýmam Mâlik'in muhalefet ettiði söylenirse de sahih rivayetler onun da meshin cevazýný kabul ettiðini göstermektedir."
Ýmam Þafiî el-Ümm'de Ýmam Mâlik'in bunun cevazýný inkâr ettiðine iþaret etmiþse de mâruf ve müstakarr olan þudur ki: Mâlikîlerin bu hususta iki kavli vardýr: Birinci kavle göre, mutlaka caizdir. Ýkinci kavle göre, sadece yolculuk halinde caizdir.[14]
Ayaklarý yýkamak mý, yoksa mestler üzerine meshetmek mi afdaldýr?
Bu hususta farklý görüþler vardýr. Ýbn Münzir'e göre, meshetmek afdaldýr. Çünkü bid'a ehlinden bir kýsmýnýn bunun cevazýna kail olmadýklarýný dikkate alarak onlarý reddetmek için böyle diyorum, diye ilâve etmiþtir.
Ýmam Nevevi Müslim þerhinde mestleri mesh bölümünde diyor ki:
"Mestler üzerine meshetmeyi sahabeden o kadar çok kimse rivayet etmiþtir ki, onlarý sayamayýz."
Hafýz Ýbn Hacer, el-Feth'de diyor ki:
"Hadîs hafýzlarýndan öyle bir cemaat mestler üzerine meshin cevazýný tasrîh etmiþtir ki, bu tevatür derecesine ulaþmýþtýr."
Ýmam Ahmed b. Hanbel bu konuyla ilgili, Ashab-ý Kirâm'dan kýrk merfu' hadîs rivayet edildiðini söylemiþtir.
Ebu Kasým Ýbn Mende, kendi Tezkire'sinde seksen sahabinin ismini saymýþtýr. Tirmizî ve Beyhakî ise kendi Sünen'lerinde ashabdan önemli bir cemaatin ismini nakletmiþlerdir.
Mestler üzerine meshi inkâr eder mahiyette Ýbn Abbas Hz. Aiþe (r.a.)'dan yapýlan rivayetler hakkýnda Ýbn Abdilberr, "hiçbiri, sabit deðildir" demiþtir. Ebû Hüreyre'den meshi inkâr anlamýnda rivayet edilen hadîs hakkýnda Ahmed b, Hanbel, "sahih deðil, bâtýldýr" diyor.
Ahmed b. Hanbel'in Ýbn Ömer'den yaptýðý bir rivayette, þu olay nakledilmiþtir: Ýbn Ömer (r.a.) diyor ki, Irak'ta bulunduðum bir sýrada Sa'd b. Ebî Vakkas'ý (r.a.) gördüm, abdest alýnca mestlerinin üzerine meshetti. Bunun doðru olmadýðýný kendisine söylediðimde, babamdan sormamý söyledi. Bir gün ikimiz babam Ömer'in (r.a.) yanýnda biraraya geldiðimizde, o mes'eleyi hemen hatýrladý ve bana dönerek, "þimdi mestler üzerine meshin caiz olup olmadýðýný babandan sor!" dedi. Hz. Ömer (r.a.) þu cevabý verdi:
"Biz hepimiz Peygamber (a.s.) Efendimizle beraber mestlerimizin üzerine meshederdik ve bunda bir sakýnca görmezdik."[15]
Çýkarýlan Hükümler:
1- Abdestli bir vaziyette giyilen mestler üzerine meshetmek caizdir.
2- Kimine göre, ayaklarý yýkamaktansa mestler üzerine meshetmek afdaldýr.
3- Mestler üzerine hem seferde, hem hazarda meshetmek caizdir. Ýmam Mâlik'e göre, yalnýz seferi halde caizdir.
4- Mestler üzerine meshetmeyi terkedip her abdestte ayaklarý yýkamakta bir sakýnca yoktur. Bunun gibi, abdestli giyildikten sonra hazarda (eyleþik halde) bir gün bir gece, yolculuk halinde üç gün üç gece mestleri meshetmeye ruhsat verilmiþtir.
Ynt: Mestleri Meshetmek By: ceren Date: 08 Haziran 2018, 04:00:07
Esselamu aleykum. Mest ederken peygamber efendimizin sünnetine tabi kalan ve abdest aldýktan sonra mest edip dikkat edelim inþallah. Rabbim razý olsun bilgilerden kardeþim. ...
Ynt: Mestleri Meshetmek By: Bilal2009 Date: 11 Haziran 2018, 15:18:20
Aleykümüsselam Rabbim bizleri Peygamberimiz Hz Muhammed sav efendimizin sünnetlerine uyanlardan eylesin inþallah
radyobeyan