Farz Namazda Okunan Sureler By: reyyan Date: 20 Aðustos 2010, 15:50:31
Farz Namazda Okunan Sureler
Bu konuyla ilgili rivayetlerin tamamý biraraya getirildiðinde, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in þu ve þu sûreler okunsun diye bir tayin yapmadýðý görülür. Çünkü Kur'ân'ýn tamamý Allah kelâmýdýr, hangi sûre veya âyet okunsa, O'nun kelâmý tilâvet edilmiþ olur.
Ýlgili hadîsler:
Câbir b. Semûre (r.a.)’den yapýlan rivayette, demiþtir ki:
"Peygamber (a.s.) Efendimiz sabah namazýnda Kaf Ve'l-Kurâni'l-Mecîd ve benzeri sûreleri okurdu. Onun bu namazdan sonraki namazlarý daha hafif tutulurdu.
Diðer bir rivayette ise þöyle demiþtir:
"Peygamber (a.s.) öðle namazýnda Ve'lleylî Ýza Yaðþa'yý, ikindi namazýnda da buna benzer bir sûreyi; sabah namazýnda ise, ondan daha uzununu okurdu."
Bir baþka rivayette, demiþtir ki:
"Güneþ batýya meyledince öðle namazýný kýlar ve Ve'lleyli Îza Yaðþa'yý ve benzeri bir sûreyi okurdu; ikindi namazýnda da ona benzer sûre okurdu. Hulâsa O'nun bütün namazlarý böyle idi, ancak sabah namazý müstesna.. Resûlüllah (a.s.) sabah namazýnýn kýraatini uzun tutardý."[135]
Cübeyr b. Mut'un (r.a.)’dan yapýlan rivayette, demiþtir ki:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in akþam namazýnda Va't-Turi sûresini okuduðunu iþittim."[136]
Ýbn Abbas (r.a.)’dan yapýlan rivayette, Ümmu'1-Fazl bint Haris, o Ve'l-Mürselatý Urfen sûresini okurken iþitmiþ ve þöyle demiþtir:
"Oðulcaðýzým! sen bu süreyi okumanla bana, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in akþam namazýnda onu okuduðunu hatýrlattýn.."[137]
Hz. Aiþe (r.a.)’dan yapýlan rivayette, demiþtir ki:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz akþam namazýnda A'raf sûresini iki rekâte tefrik ederek okurdu."[138]
Ýbn Ömer (r.a.)’dan yapýlan rivayette demiþtir ki:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz akþam namazýnda Kul Ya Eyyühe'l-Kafîrun ile Ýhlas sûrelerini okurdu."[139]
Câbir (r.a.)’den yapýlan rivayette, demiþtir ki:
"Peygamber (a.s.) Efendimiz þöyle buyurdu:
"Ya Muâz! sen fettan mýsýn veya sen fatin misin? Sebbih Ýsme Rebbike'l-A’la Ve's-Þemsi Ve Duhaha Ve'lleyli Ýza Yaðþa ile namazý kýlsaydýn ya.."[140]
Fettan, çok fitneci; fâtin ise sadece fitneci anlamýna gelir. Bundan maksat, imamýn namazý fazla uzatmamasýný tenbih içindir. Çünkü cemaat arasýnda çok yaþlý, hasta ve âcil ihtiyaç sahipleri bulunabilir. Onlarý üzmek, iþlerinden alýkoymak bir bakýma nefret uyandýrmak ve fitneye sebep olmaktýr.
Süleyman b. Yesar (r.a.)’den, o da Ebu Hüreyre (r.a.)’den yaptýðý rivayette, Ebu Hüreyre (r.a.) demiþtir ki:
"Falan adamdan namaz hususunda Resûlüllah'a en çok benzeyen baþka bir kimse görmedim ki o adam Medine'de imamlýk yapýyordu. Süleyman diyor ki, ben onun arkasýnda namaz kýldým: Öðle namazýnýn ilk iki rekâtini uzatýyordu, son iki rekâtini ise hafif tutuyordu. Ýkindi namazýný da hafif tutuyordu; akþamýn ilk iki rekâtinde kýsar-i mufassaldan okuyordu; yatsý namazýnýn ilk iki rekâtinde vasat-i mufassalden okuyordu; sabah namazýnda ise, tival-i mufassaldan okuyordu."[141]
Hadislerin açýk delâletinden þu hükümler anlaþýlmaktadýr:
1- Sabah namazýnda tival-i mufassaldan okumak müstehabdýr. 744. dibnottada belirttiðimiz gibi, bu Hücurat'tan baþlar veya ona kadar devam eder.
2- Diðer dört vakitte kýlýnan namazlarda ise kýraati tival-i evsattan seçip okumak müstehabdýr.
3- Akþam namazýnda ise, kýsa sûreleri okumak müstehabdýr. Bununla beraber yalnýz baþýna kýlan kimse onda da tival-ý mufassaldan veya evsattan okuyabilir. Uzun bir süreyi iki rekâte tefrik edip okumasýnda da bir sakýnca yoktur.
4- Öðle namazýnýn ilk iki rekâtini biraz uzun, son iki rekâtini kýsa tutmak müstehaptýr.
Hadislerin ýþýðýnda müctehit imamlarýn görüþ, ictihat ve istidlâlleri:
a) Hanefîlere göre:
Eyleþik durumda olan kimsenin sabah namazýnýn iki rekâtinde 40 ilâ 50 âyet okumasý sünnettir. Tabii Fatiha sûresi bu sayýya dahil deðildir. Öðle namazýnda da buna yakýn uzunlukta okumak sünnettir. Ýkindi ve yatsý namazlarýnýn iki rekâtinde yirmi âyet okumak, akþam namazýnýn her rekâtýnda kýsa bir âyet okumak sünnettir. Eyleþik durumda olanlar için tival-i mufassaldan okumalarýnýn müstehab olduðu söylenmiþtir ki, bunlar Hücurat'tan Bürûc'a kadar olan sûrelerdir. Evsât olanlarý ise, Bürûc'dan Lem yekün'a kadar olanlardýr. Kýsar (kýsa) olanlarý ise, Lem yekûn'dan Kur'ân'ýn sonuna kadar olan sûrelerdir. Nitekim el-Muhit ve el-Vikaye kitaplarýnda da böyle açýklanmýþtýr.[142]
Ancak Hanefîlerden bir kýsmýnýn bu konuda farklý görüþ ve ictihatlarý olmuþtur. el-Hasen diyor ki: "Sabah namazýnda altmýþ ile yüz arasýnda âyet okumak en çoðu, kýrk âyet okumak en azý sayýlýr. Tabii bu sayý iki rekâte tefrik edilir, þöyle ki, birinci rekâtte yirmi beþ âyet, ikinci rekâtte onbeþ âyet okunur. Bazýsý da sabahýn iki rekâtinde kýrk âyet, zayýf ve tembeller için, elli ilâ altmýþ arasý vasat durumda olanlar için, altmýþla yüz arasý çok istekli ve gayretliler için uygundur. Bazýsý da uzunluk ve kýsalýk, gecenin uzunluk ve kýsalýðýna göre ayarlanýr, demiþtir. Çok kýsa gecelerde az uyku uyunduðu için sabah namazý vasat ölçüde tutulur. Uzun gecelerde ise tival-i mufassaldan okunur."[143]
b) Þâfiîlere göre:
Ýster imam, ister münferit olsun sabah namazýnda tival-i mufassaldan, öðle namazýnda ona yakýn uzunluktaki sûreleri; ikindi ve yatsý namazlarýnda ortalama uzunlukta olan sûreleri okumak sünnettir. Eðer imamýn arkasýnda kendisine uyanlar belli bir sýnýrda olup baþkasýnýn gelip yetiþmesi söz konusu deðilse, onlarýn rýzasýný almasý uygun olur. Akþam namazýnda ise kýsa sûre okumak sünnettir.[144]
c) Hanbelilere göre:
Öðle namazýnýn ilk iki rekâtýnda Fatiha'dan sonra birincisi uzun, ikincisi ondan biraz kýsa olmak üzere iki sûre okumak; ikindi namazýnýn da ilk iki rekâtinde, birincisinde uzun ikincisinde biraz kýsa olmak üzere iki sûre okumak; sabah namazýnýn birinci rekâtinde uzun bir sûre, ikincisinde ona nisbetle kýsa bir sure okumak sünnettir.
Hanbelîler bu konuda Ebu Katâde hadisiyle istidlal etmiþlerdir. Ayrýca Ebu Berze'den yapýlan rivayette, Peygamber (a.s.) Efendimiz'in sabah namazýnýn iki rekâtinde 60-100 arasýnda âyet okuduðu belirtilmiþtir ki, Hanbelîler bunu sabah namazý için bir ölçü olarak benimsemiþler.
Ayrýca bu konuda Resûlüllah'ýn (a.s.) Muâz'a þöyle tavsiyede bulunduðu sahih rivayetle sabit olmuþtur:
"Ve'þ-Þemsi Ve Duhaha ve Sebbih Ýsme Rabbike'l-Ata sûrelerini oku!"[145]
Buharî ve Müslim'in ittifakla aldýðý bu hadîs de Hanbelîlerin istidlal ettiði dayanaklardan biridir.
d) Mâlikîlere göre:
Cübeyr b. Mut'im'in babasýndan yaptýðý rivayete göre, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in akþam namazýnda ve't-Tûr sûresini okuduðunu iþittiðini kaydetmiþtir. Ebu Abdýllah es-Sunabihî'den yapýlan rivayette de, Medine'ye gelip akþam namazýný Ebu Bekir Sýddýk (r.a.)’ýn arkasýnda kýlmýþ ve Fâtiha'dan sonra halîfenin kýsa sûrelerden okuduðunu iþittiðini belirtmiþtir. Mâlikîler bu rivayetle istidlal etmiþlerdir.[146]
Sabah namazýnda ise, Hiþam b. Urve'nin babasýndan yaptýðý rivayete göre, Ebu Bekir Sýddîk (r.a.) sabah namazýný kýldýrýrken Bakara sûresini iki rekâtte okuyup tamamlamýþtýr.
Âmir b. Rebi'a da diyor ki:
"Hz. Ömer'in arkasýnda sabah namazýný kýldým, birinci rekâtte Yusuf, ikinci rekâtte Hac sûresini okudu." Mâlikîler bu hususta ilgili rivayetle istidlal ederek, sabah namazlarýnda tival-i mufassaldan okunmasýnýn mûstehab olduðunu söylemiþlerdir.
Sonuç olarak öðle, ikindi, akþam ve yatsý namazlarýnda kýraati cemaatýn durumuna ve ortamýn mevcut ölçülerine göre, uzun veya kýsa tutmakta fayda vardýr. Nitekim Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in bazan akþam namazýnda Ve'þ-Þemsi ve bir de Sebbih Ýsme Rabbike'l-A'la sûrelerini, bazan da en kýsa sûreleri okuduðu; sabah namazýnda bazan uzun sûreleri, bazan da kýsa sûreleri okuduðu vakidir. Bütün bunlarý mevcut ortama ve cemaatin durumuna göre ayarlamýþtýr. Nitekim daha önce de naklettiðimiz gibi, Muâz (r.a.) akþam namazýný imam olup cemaate kýldýrýnca Fâtiha'dan sonra Bakara ve Nisa sürelerini okumaya baþlamýþtýr. O yüzden bir adam namaza niyete baþladýðý halde, uzatýldýðýný görünce imamdan ayrýlýp yalnýz baþýna kýlmýþtýr. Muâz onun bu davranýþýný münafýklýkla vasýflarken durum Hz. Peygamber'e (a.s.) bildirilmiþ ve Peygamberimiz (a.s.), Muâz'a þöyle buyurmuþtur:
"Ya Muâz sen fitneci misin? Sebbih Ýsme Rabbike ve Ve'þ-Þemsi ve Duhaha sûrelerini okusaydýn ya.. Çünkü sana uyanlar arasýnda hacet sahibi, zayýf, küçük ve büyük kimseler bulunuyor.."[147]
Ayrýca Ebu Hüreyre'den yapýlan rivayette, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in akþam namazýnda kýsa sûrelerden okuduðu rivayet edilmiþtir.[148]
Birinci ve ikinci rekâtlerde okunacak sûrelerin ayný uzunlukta mý, yoksa birincisinin daha mý uzun olmasý sünnettir? Bu hususta Ebu Katâde el-Ansarî'den yapýlan rivayette demiþtir ki:
"Resûlüllah (a.s) Efendimiz öðle namazýnýn ilk iki rekâtinden birincisinde uzun, ikincisinde kýsa sûre okur ve âyetleri iþittirecek kadar bazan sesini hafif yükseltirdi. Ýkindi namazýnda Fâtiha'dan sonra birinci rekâtte sûreyi uzatýr, ikinci rekâtte biraz kýsa tutardý. Sabah namazýnda da birinci rekâtýn kýraatini uzatýr, ikinci rekâtinkini ona nisbetle biraz kýsa tutardý."[149]
Ýbn Dakik el-Iyd bu hadîsin açýklamasýnda diyor ki: Þafiiler, Peygamber (a.s.) Efendimiz'in birinci rekâtlerde kýraatin uzun tutmasýný, gelecek olan cemaatin namaza yetiþmesiyle yorumlamýþlardýr. Kurtubî ise, bu hususta kesin bir delil yoktur, diyor.[150]
765 nolu Câbir b. Semüre hadisinde Resûlüllah'ýn sabah namazýnda Kaf ve benzeri sûreleri okurdu, ifadesi, devamlýlýk arzeden "kâne" fiiliyle belirtilmiþtir. Bundan, çoðu zaman bu ve benzeri sûreleri okuduðu anlaþýlýyorsa da, bazan bu, fiilin sadece vukuunu da ifade eder. O bakýmdan ikinci mânaya hamli daha uygundur. Nitekim Tirmizî ve Nesâî'nin Amir b. Hars'ten yaptýklarý rivayette, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in bazan sabah namazýnda Îza'þ-Þemsü Küvvîrat sûresini okuduðu da olurdu. Ayrýca Müslim'in Abdullah b. Sâib'den yaptýðý rivayette, Resûlüllah (a.s.) Mekke'de sabah namazýný kýldýrýrken Mü'minin süresiyle kýraate baþladýðý belirtiliyor. Buharî'nin yaptýðý tesbite göre, bazan da Ve'ttûr sûresini okuduðu vakidir.
Yine Buhari ve Müslim'in Ebû Berze'den yaptýklarý rivayette, Peygamber (a.s.) Efendimizin sabah namazýnda 60 ilâ 100 âyet arasýnda okuduðu ifade edilmektedir. Nesâi'nin ashabdan bir adamdan yaptýðý rivayette ise, sabah namazýnda Rum sûresini ve ayný zamanda sadece Muavvazateyn'i okuduðu tesbit edilmiþtir. Yine Nesâî'nin Akabe b. Âmir'den yaptýðý rivayete göre, Peygamberimiz (a.s.) sabah namazýnda Ýnna Fetehna sûresini okumuþtur.
Buna benzer daha birçok sahîh rivayetler vardýr. Sonuç olarak hepsini dikkate aldýðýmýzda, Peygamber (a.s.) Efendimiz gerek sabah namazýnda, gerekse diðer namazlarda devamlý belirli bazý sûreleri okumakla yetinmemiþ, muhtelif sûreleri okumak suretiyle belli bir kaç sûrenin belirlenerek devamlý onlarýn okunmasýnýn müstehab olmadýðýný belirtmek istemiþtir.
766 nolu Cübeyr b. Mut'im hadisinde, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in akþam namazýnda Tür sûresini okuduðu yine "kâne" fiiliyle ifâde edilmiþtir. Yukarýdaki açýklama burada da geçerlidir. Çünkü Resûlüllah'ýn akþam namazlarýnda yalnýz Tûr sûresini deðil, muhtelif sûreleri muhtelif günlerde okuduðu vakidir. O bakýmdan Ýmam Mâlik, akþam namazýnda uzun sûreleri okumak mekruhtur, demiþtir. Ýmam Þafiî ise, bunda kerahet görmediði gibi, müstehab da saymamýþtýr.[151]
767 nolu Ümmu'1-Fazl hadîsi, akþam namazýnda 50 âyetten ibaret olan Murselât sûresini okuduðunu belirtiyor. Bu, akþam namazýnda uzun sûre okumanýn hem mekruh olmadýðýný, hem de bu husustaki hükmün kaldýrýlmadýðýný göstermektedir. Zira Resûlüllah'ýn bu sûreyi vefatýndan birkaç gün önce okuduðu tesbit edilmiþtir. O halde cemaatýn, ortamýn elveriþli olup olmadýðýna bakýlarak uzun veya kýsa sûreler okumakta bir sakýnca yoktur. Ne var ki, Peygamberimizin (a.s.) ekseriya kýsa sûre okuduðuna bakýlýrsa, karþýmýza müstehab ölçü çýkmýþ olur.
768 nolu Hz. Aiþe (r.a.) hadîsinin isnadý Nesâî'de tesbit edilmiþtir. Ýsnadýnda zayýf sayýlan Bakiye bulunuyorsa da, Ebû Hayat'ýn ona tabi olduðuna bakýlýnca, mahzur kendiliðinden ortadan kalkýyor, çünkü Ebû Hayat sika (güvenilir ve doðru) bir zat olarak bilinmektedir.
Bu hadîsin bir benzerini Ýbn Ebî Þeybe, kendi Musannaf’inde Ebu Eyyûb'dan þu lafýzla rivayet etmiþtir:
"Peygamber (a.s.) Efendimiz akþam namazýnda iki rekâtte Araf sûresinin tamamýný okudu." Ayrýca Hafýz Ýbn Huzayme, Zeyd b. Sabit hadîsinden bunun bir benzerini tahrîc etmiþtir ki, sýhhatýna, Buharî, Ebû Dâvud ve Tirmizî'nin Zeyd b. Sâbit'ten (r.a.) yaptýklarý þu rivayet delâlet ve þahitlik etmektedir: "Peygamber (a.s.) Efendimiz akþam namazýnda uzun sûrelerden okudu." Ebû Dâvud þu fazlalýðý da rivayet etmiþtir:
"Ona sordum, uzun sûrelerden okuduðu hangisidir? A'rafdýr diye cevap verdi..."
769 nolu Ýbn Ömer hadîsinin isnadýnýn zahirine bakýlýnca, sahih olduðu görülürse de ma'lûl olduðu tesbit edilmiþtir. Nitekim Darekutnî, bu hadîsin rivayetinde râvilerinden bazýsýnýn hatâ yaptýðýný söylemiþtir. Ayný hadisin bir benzerini Ýbn Hibbân ve Beyhakî Cabir b. Semure'den rivayet etmiþse de isnadýnda Saîd b. Simak bulunuyor ki, bu zat metruktür. Zehebî, Ebû Hatim er-Râzî'nin onun hakkýnda "metrukü'l-hadîs" dediðini nakletmiþtir.[152]
770 nolu Câbir hadîsine gelince, el-Feth kitabýnda olayýn yatsý namazýyla ilgili olduðu kaydedilmiþtir. Nitekim Buharî, Câbir hadîsiyle ilgili rivayetinde bunu tasrîh etmiþtir.[153]
Hadîsin, yatsý namazýnda orta uzunlukta olan sûrelerin okunmasýnýn meþruiyetine delâlet ettiðini söyliyebiliriz. Ayný zamanda ortama göre, yatsý namazýný hafif tutmanýn, yani kýraati uzatmaksýzýn kýsa sûrelerle kýlmakta bir sakýnca olmadýðý anlaþýlýyor. Özellikle imam olacak kimsenin bu hususlara dikkat etmesi sünnettir.
771 nolu Süleyman b. Yesar hadîsini Ýbn Huzayme ve baþka hadis hafýzlarý sahîhlemiþler. Bülûðü’l-merâm'da Nesâî'nin bu hadîsin isnadýný sahih olduðuna dikkat çekilmiþtir.[154]
el-Hafýz el-Feth'de diyor ki, kýraatin uzunluk ve kýsalýðýyla ilgili muhtelif rivayetleri biraraya getirdiðimizde, Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in þartlara ve ortamlara göre, bazan uzattýðý, bazan kýsa tuttuðu, bazan orta uzunluktaki sûreleri okuduðu ortaya çýkar ve bunda ümmet için kolaylýk söz konusudur.
Çýkarýlan Hükümler:
1- Sabah namazýnýn birinci rekâtinde, durum müsaitse uzun sûrelerden birini, ikinci rekâtte orta uzunluktaki sûrelerden birini okumak müstehabdýr.
2- Yine sabah namazýnda her iki rekâtte 60 ilâ 100 âyet arasýnda okumak meþru'dür.
3- Durum müsait olmadýðý takdirde sabah namazýný orta uzunluktaki sûrelerle, daha da müsait olmadýðý zaman kýsa sûrelerle kýlmakta bir sakýnca yoktur.
4- Öðle ve ikindi namazlarýnda orta uzunluktaki sûreleri okumak müstehabdýr. Durum müsait deðilse, yani cemaat arasýnda hasta, zayýf, iþ sahibi gibi kimseler bulunuyorsa, biraz daha kýsa sûreleri okumakta hiçbir sakýnca yoktur.
5- Öðle namazýndaki kýraati ikindiye nisbetle biraz uzun tutmak müstehabdýr.
6- Akþam namazýný kýsa sûrelerle kýldýrmak müstehabdýr. Bununla beraber yalnýz baþýna kýlan kimse, uzun sûrelerle de kýlabilir. Bunda da bir sakýnca yoktur. Yatsý namazý da öyle...
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: Rüveyha Date: 31 Ocak 2015, 20:24:42
Esselamu Aleykum ve rahmetullah.Farz namazlarýnda okunmasý geren süreler hakkýnda ayrýntýlý bir paylaþým olmuþ.Rabbim razý olsun kardeþim.
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: ceren Date: 31 Ocak 2015, 20:29:05
Aleykümselam.Rabbim razý olsun paylaþýmdan Reyyan abla.Farz namazlarýnda okunacak sureleri öðrenmiþ olduk .....
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: [Muhammed] Date: 31 Ocak 2015, 21:29:33
Ve aleykumselam...Rabbim razý olsun farz NAMAZlarýnda okunmasý gereken sureleri öðrenmiþ olduk ÝnþaAllah...
Rabbim razý olsun paylaþýmdan dolayý...
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: mevlüdekalýnsaz Date: 31 Ocak 2015, 21:30:50
Ve aleykumusselam ve rahmetullahi;
Resûlüllah (a.s.) Efendimiz'in þu ve þu sûreler okunsun diye bir tayin yapmadýðý görülür. Çünkü Kur'ân'ýn tamamý Allah kelâmýdýr, hangi sûre veya âyet okunsa, O'nun kelâmý tilâvet edilmiþ olur.
Allah razý olsun.konu ayrýntýlý bir þekilde ço k güzel açýklanmýþ.
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: Rüveyha Date: 01 Kasým 2016, 18:31:23
Ve aleykumusselam...Peygamber Efendimizin buyurduklarýna hakkýyla uyanlardan oluruz ÝnþaAllah
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: Sevgi. Date: 06 Mart 2018, 01:22:24
Aleyküm Selam. Farz Namazlarýnda okunmasý gereken sureler belirtilmiþ. Hakkýyla okuyanlardan oluruz inþaAllah
Ynt: Farz Namazda Okunan Sureler By: Bilal2009 Date: 06 Mart 2018, 22:48:38
Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri namazý dosdoðru kilanlardan eylesin Rabbim paylaþým için razý olsun
radyobeyan