Namazdan Sonra Zikir Ve Dua By: neslinur Date: 19 Aðustos 2010, 10:25:22
Namazdan Sonra Zikir Ve Dua
Namaz bütünüyle zikir, tesbih, tehlîl ve duâ olmakla beraber, onu kýlmaya bizi muvaffak kýlan Allah'a ne kadar duâ etsek ve onu ne kadar ansak, ne kadar tesbîh etsek yine azdýr. Cenâb-ý Hakk'ýn hidâyet nasip ederek bizi huzuruna kabul buyurmasý ve günde beþ vakit bizi buna davet etmesi, iltifatlarýn en güzeli, nimetlerin en büyüklerinden biridir.
Sevbân (r.a.)’den yapýlan rivayette demiþtir ki:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz namazdan farið olunca üç defa istiðfar eder ve þöyle derdi:
"Allahümme Ente's-Selâm Ve Minke's-Selâm, Tebarekte Ya Ze'l-Celâlî Ve'l-Ýkrâm."[425]
Abdullah b. Zübeyir (r.a.)’dan yapýlan rivayette, adý geçen her namazýn arkasýndan selâm verince þöyle derdi: La Ýlahe Îllallahü Vahdehü La Þerike Leh, Lehü'l-Mülkü Ve Lehü'l-Hamdü Ve Hüve Alâ Külli Þey'in Kadîr Vela Havle Kuvvete Ýlla Billahi'l-Aliyyi'l-Azim, Vela Na'bdü Ýlla Iyyaihü, Lehü'n-Ni'metü Ve Lehü'l-Fazlü Ve Lehü's-Senaü's-Senaü'l-Hasen. La Ýlahe Ýllallahü Muhlisine Lehü'd-Dîne Velev Kerihe'l-Kâfîrûn.
Abdullah devamla dedi ki:
"Resûlüllah (a.s.) Efendimiz her namazýn arkasýnda bunlarla tehlîlde bulunurdu."[426]
Muðire b. Þu'be (r.a.)’den yapýlan rivayette, Peygamber (a.s.) Efendimizin her farz namazýn arkasýnda þöyle dediðini haber vermiþtir: La Ýlahe Ýllallahü Vahdehü La Þerike Lehü, Lehü'l-Mülkü Ve Lehü'l-Hamdü Ve Hüve Ala Külli Þey'in Kadir Allahümme La Mani'a Lima A'tayte Vela Mu'tiye Lima Mene'te Vela Yenfe'ü Ze'l-Ceddî Mînke'l-Cedd..[427]
Abdullah b. Amr (r.a.)’dan yapýlan rivayette, Resûlüllah (a.s.) Efendimizin þöyle buyurduðunu haber vermiþtir:
"Ýki haslet var ki, hangi bir müslüman adam onlarý (zikredip) sayarsa, mutlaka Cennet'e girer. O iki haslet çok kolaydýr, ama onlarla amel eden pek azdýr: Her namazýn arkasýnda on defa Allah'ý tesbîh eder, on defa tekbir eder, on defa da hamd eder."
Râvi devamla diyor ki:
"Resûlüllah'ý (a.s.) gördüm, eliyle (onlarý sayýp parmaklarýný bükerek) baðlýyordu ve (þöyle diyordu):
"Ýþte bu, dil ile yüz ellidir, terazide ise binbeþyüzdür."
"Döþeðine gelip uyumak istediðinde yüz defa tesbîh, hamd ve tekbîr getirirdi ve (þöyle buyururdu):
"Bu dil ile yüzdür, terazide ise, bindir."[428]
Sa'd b. Ebî Vakkas (r.a.)’2d(n yapýlan rivayete göre, adý geçfen kendi oðullarýna, öðretmenin küçük çocuklara yazmayý öðretir gibi, þu kelimeleri öðretiyordu. Þüphesiz ki Resûlüllah (a.s.) Efendimiz namazýn arkasýnda o kelimelerle (Allah'a sýðýnýr) teavvüz ederdi:
"Allahým! cimrilikten sana sýðýnýrým, korkaklýktan sana sýðýnýrým, ömrün en rezil (dönemine) döndürülmekten sana sýðýnýrýný, dünya fitnesinden sana sýðýnýrým ve kabir azabýndan da sana sýðýnýrýný."[429]
Ümmü Seleme (r.a.)’dan yapýlan rivayette, Peygamber (a.s.) Efendimizin sabah namazýný kýldýðý zaman þöyle dua ettiðini haber sermiþtir:
"Allahým senden faydalý bir ilim, kabul olunan bir amel isterim." [430]
Ebu Ümame (r.a.)’den yapýlan rivayette, þöyle haber vermiþtir:
"Ey Allah'ýn Resulü! Hangi duâ daha çok makbuldür?" diye soruldu. Resûlüllah (a.s.):
"Gecenin ortasýnýn son bölümünde ve bir de farz namazlarýn arkasýnda (yapýlan duâ)..." diye buyurdu.[431]
Hadîslerin açýk delâletinden þu hükümler anlaþýlmaktadýr:
1- Her namazdan sonra, Abdullah b. Zübeyir'in (r.a.) rivayet ettiði duayý okumak sünnettir.
2- Her namazýn ardýnda Muðîre b. Þu'be'nin (r.a.) rivayet ettiði tehlîl anlamýndaki duayý okumak da sünnettir.
3- Her namazýn ardýndan on defa Sübhanellah, on defa Allahu Ekber, on defa da el-Hamdü lillah çekip tesbih, tekbîr ve tahmîdde bulunmak sünnettir. Ayný zamanda her tesbih, tekbir ve tahmid on misliyle karþýlýk görür.
4- Akþamlayýn uyumak üzere yataða uzanýldýðýnda yüz defa tesbîh, tekbir ve tahmîdde bulunmak müstehabdýr. Bu da bire on karþýlýk görür.
5- Her namazdan sonra Sa'd b. Ebî Vakkas'dan (r.a.) rivayet edilen hadîste belirtilen þekilde teavvüzde bulunmak sünnettir.
6- Sabah namazýndan hemen sonra Ümmu Seleme'den rivayet edilen duayý yapmak müstehabdýr.
7- En çok kabule þayan olan duâ, gece yarýsýnýn son bölümünde ve bir de farz namazlardan sonra yapýlanýdýr.
Böylece namazdan sonra birçok tesbih, tekbîr, tahmîd ve dualar tavsiye edilmiþtir. Herkes zamanýn elverdiði nisbette bunlardan birini veya birkaçýný yerine getirmekte muhtardýr. Rivâyetlerin tamamý dikkate alýnýnca, Resûlüllah (a.s.) Efendimizin her namazýn arkasýndan bunlarýn hepsini bir dizi halinde yapmadýðý, ama mutlaka bir iki tanesini ihmal etmediði görülür. Dua ve tesbihlerin çokluðu bir bahçedeki, renkleri, kokularý ve þekilleri farklý yüzlerce gül ve çiçeðe benzetilebilir. Hepsi de ayný bahçenin topraðýnda yer almýþtýr. Bu bahçeye bakan herkes en çok hoþuna giden gül ve çiçeklerden birini veya birkaçýný seçer. Biz de yüzlerce duâ ve tesbih arasýndan birini veya birkaçýný seçebilir ve onlara devam edebiliriz. Bunda bir sakýnca yoktur.
Hadislerin ýþýðýnda mezhep sahibi imamlarýn görüþ, tesbit, istidlal ve ihticaclarý:
Önce þunu belirtelim ki, müctehit imamlar namazdan sonra yapýlacak duâ ve tesbîh üzerinde fazla durmamýþlar, sadece me'sur duâ ve tesbihlerin yapýlmasýnýn müstehab olduðunu söylemiþlerdir. Nitekim Ýmam Ahmed b. Hanbel bu hususa temasla þöyle demiþtir:
"Selâm verdikten sonra Allah'ý anmak ve duâ etmek müstehabdýr. Daha çok Resûlüllah (a.s.) Efendimizden rivayet edilenlerle zikir ve duâ etmek müstehab sayýlmýþtýr."
Nitekim Ýmam Ahmed b. Hanbel bu hususa temasla þöyle demiþtir ve Evzaî'den rivayet edilen hadîslerle istidlal edildiðini söyler. Ayrýca Sa'd. b. Ebî Vakkas hadîsiyle de istidlal edildiðini nakleder.[432]
O nedenle mezhep imamlarýnýn görüþ ve istidlallerini ayrý ayrý nakletmeyi gerek görmüyoruz.
Konuyla ilgili yorumlar, rivayetler ve tahliller:
1043 nolu Sevban (r.a.) hadîsi sahihtir. Namazýn arkasýndan üç, defa istiðfar etmenin meþruiyetine delâlet etmektedir.
1044 nolu Abdullah hadîsi de sahihtir. Namazdan hemen sonra belirtilen zikri bir defa yapmanýn meþruiyetini ifade etmektedir.
1045 nolu Muðîre hadîsi, Buharî ve Müslim'in ittifakýyla sahihtir. Ancak Taberânî bu rivayeti þu fazlalýkla tesbit etmiþtir:
"Yuhyi Ve Yümîtü Ve Hüve Hayyün Lâ Yemut, Bi-Yedîhi'l-Hayrü Ve Hüve Alâ Külli Þeyin Kadir.."
Hadîsin râvilerinin hepisi sikat (güvenilir) dirler. Buna benzer bir rivayeti Hafýz Bezzar, Abdurrahman b. Avf (r.a)’dan sahîh bir senetle rivayet etmiþtir.
Hadîsin zahiri, namazdan sonra sözü edilen zikrin meþruiyetine ve bir defa söylenmesine delâlet etmektedir. Ancak Ahmed b. Hanbel, Nesâî ve Ýbn Huzeyme bunun üç defa söylenmesinin daha uygun olacaðýný belirtmiþlerdir.
Ancak þunu hatýrlatmamýzda fayda vardýr: Hadîste belirtilen zikir, az deðiþik lâfýzlarla çeþitli tariklerle rivayet edilmiþtir. Herhangi birini virt edinmekte bir sakýnca yoktur.
1046 nolu Abdullah b. Ömer (R.A.) hadîsi sahihtir. Ancak sözü sdilen tesbîh, tekbîr ve tahmîdin sayýsýyla ilgili rivayetler muhteliftir :
a) Naklettiðimiz hadîste onar defa tavsiye edilmiþtir. Tirmizî ve Nesâî'nin Enes (r.a.) hadîsinde, Nesâî'nin Sa'd b. Ebî Vakkas (r.a.) hadîsinde, Ahmed b. Hanbel'in Ali b. Ebî Tâlib (r.a.) hadîsinde, Taberâni'nin Ümmu Mâlik hadîsinde sözü edilen tesbihlerin onar defa yapýlmasý belirtilmiþtir.
b) Tirmizî ve Nesâî'nin Ýbn Abbas (r.a.) hadîsinde; Müslim, Tirmizî ve Nesâî'nin Kâb b. Ücre hadîsinde; Buharî ve Müslim'in Ebû Hüreyre hadîsinde; Nesâî'nin Ebû Derdâ hadîsinde her birinden otuz beþ defa söylenmesi tavsiye edilmiþtir.
c) Nesâî'nin Zeyd b. Sabit (r.a.) hadîsinde, yine Nesâî'nin Abdullah b. Ömer hadîsinde yirmi beþ defa söylenmesi tavsiye edilmiþtir.
d) Hafýz Bezzar'ýn Ýbn Ömer (r.a.) hadîsinde onbir defa söylenmesi tavsiye edilmiþtir.
Ayrýca altý defa ve bir defa tavsiye edilen bazý rivayetler de mevcuttur: Taberânî ise el-Kebir'de Ebû Zümeyl hadîsini naklederek yetmiþ defa söylenmesini belirtmiþtir. Ancak bu hadîsin isnadýnda bir cehalet vardýr. Diðer yandan Nesâî'nin Ebû Hüreyre (r.a.) hadîsinde yüz defa tavsiyesi yer almýþtýr Ancak bu rivayetin zayýf olduðu tesbit edilmiþtir.
Günümüzde namazdan sonra tesbih, tahmîd ve tekbîrin 33'er defa söylenmesi, Buhari ve Müslim'in Ebû Hüreyre'den (r.a.) rivayet ettikleri sahih hadîse dayanmaktadýr. Ayrýca Nesâî ayný rivayetin bir benzerini "Amelü'l-yevmi ve'lleyle" bölümünde ashabdan bir zattan naklen rivayet etmiþtir.[433]
1047 nolu Sa'd b. Ebî Vakkas (r.a.) hadîsi sahihtir. Resûlüllah'ýn (a.s.) sözünü ettiðimiz altý þeyden Allah'a sýðýnmasý, onlarýn önemine binaendir. Ayrýca ümmetini o altý hususta uyanýk tutmaya yönelik bir tavsiyedir.
1048 nolu Ümmu Seleme (r.a.) hadîsini ayný zamanda Ýbn Ebi Þeybe tahric etmiþtir. Ýbn Mâce ise kendi Sünen'inde Ebu Bekir b. Ebî Þeybe'den rivayet etmiþtir ki, ricalinin hepsi sikat (güvenilirler) dir. Sadece Ümmu Seleme'nin azatlý kölesi pek bilinmemektedir.
1049 nolu Ebu Ümâme (r.a.) hadisini Tirmizî hasenlemiþtir. Hadîs dualarýn daha çok, gece ortasýnda ve bir de farz namazlarýn arkasýnda makbul olduðuna delâlet etmektedir.
Öteden beri farz namazlarýn arkasýnda tesbihlerden önce Ayete’l-kürsî okunmaktadýr. Ýlim adamlarý bunu belirtilen yerde okunmasýný tavsiye ederlerken þu hadîsle istidlal etmiþlerdir:
"Kim her farz namazýn arkasýnda Âyete’l-kürsî'yi okursa, ölümden baþka onun Cennet'e girmesine engel olacak bir þey yoktur."
Nesâî'nin Ebû Ümame (r.a.)’dan rivayet ettiði bu hadîsi, Ýbn Hibban sahîhlemiþtir. Taberânî ayný rivayeti þu fazlalýkla rivayet etmiþtir:
"Kim her farz namazýn arkasýnda Âyete'l-kürsi ve Kul huvallahu ahadi okursa..."
Bunlarýn dýþýnda namazdan sonra birçok duâ, zikir, tesbih ve teavvüzler tavsiye edilmiþtir. Hepsini buraya nakletmemize hacmimiz müsait deðildir.
Ynt: Namazdan Sonra Zikir Ve Dua By: ceren Date: 05 Mart 2018, 17:49:38
Esselamu aleykum.rabbim bizleri hakkiyla namazýný kýlan namaz sonrasýnda zikir eden dua eden ve namazin feyzine rahmetine eriþen kullardan olalim inþallah. ..
Ynt: Namazdan Sonra Zikir Ve Dua By: Bilal2009 Date: 05 Mart 2018, 18:19:32
Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri doðru iþler yapýp cenneti bulanlardan eylesin Rabbim paylaþým için razý olsun
Ynt: Namazdan Sonra Zikir Ve Dua By: Sevgi. Date: 06 Mart 2018, 01:44:08
Aleyküm Selam. Mevlam kalbimizden zikri dilimizden de duayý hiç eksik eylemesin inþaAllah
radyobeyan