Sultan II. Murad By: ehlidunya Date: 17 Aðustos 2010, 12:17:10
Sultan II. Murad, 1421-1451 yýllarý arasýnda Osmanlý Devleti'ni idare etti. Anadolu'da Timur ile yapýlan savaþlar sýrasýnda ülke topraklarýndan çýkmýþ olan Balkanlar bölgesindeki önemli bölgeleri tekrar ülkesine kazandýrdý. Selânik þehrini de geri aldý. Orta Avrupa'ya doðru Macaristan ve Arnavutluk bölgesine defalarca seferler yaptý. Çok sakin bir kiþiliði vardý. Ve kendi arzusu ile tahtýný oðluna býrakarak dinlenmeye çekildi. Bunu fýrsat bilen düþmanýn Balkanlar bölgesinde ülke topraklarýný tekrar almak istemeleri üzerine iktidarý yeniden ele aldý. Özellikle II. Kosova Meydan Muharebesi'ni kazanmasý, Devletin Balkanlar bölgesinde güçlenmesini saðladý. Düþmanlarla yaptýðý savaþlarda baþarý saðladýktan sonra iktidarý tekrar oðluna býraktý.
Rahatýna düþkün olmakla beraber, devlet iþlerini hiç ihmal etmezdi. Son derece kararlý ve olgun davranýrdý. Ýyi silah kullanýr. Alim ve þairlerin koruyucusu idi. Devlet geleneðine ve ananelerine son derece baðlýydý.
Orta boylu, hafif esmer tenli, geniþ yüzlü, gülümser ve kendisine çok yakýþan bir çehresi vardý. Gözleri hafif çekik ve yeþildi. Bakýþlarý arslan bakýþý gibiydi. Siyah ve biraz çatýk kaþlarý vardý. Burnu biçimliydi. Sarýðý dedelerinin ki gibi burma ve sarma üsküflü olup aþaðý tülbent altýnda kalýr görünmezdi. Çok cömert olup, fakirleri korur, yardým etmekten zevk duyardý.
DÜZMECE MUSTAFA OLAYI
Sultan Ýkinci Murad'ýn tahta çýkýþýndan yararlanmak isteyen Bizanslýlar, Mehmed Çelebi zamanýnda hapsettikleri Mustafa Çelebi'yi serbest býrakýp ayaklanmasý için desteklediler.
Amaçlarý Osmanlý Devleti'nde taht kavgasý yaratmaktý. Anadolu beyliklerinden de Mustafa Çelebi'yi destekleyenler oldu. Osmanlý yönetimine küskün olan bir takým komutanlar ve askerler de Mustafa Çelebi'yi padiþah olarak görmek istiyorlardý.
Sultan Ýkinci Murad'ýn üzerine gönderdiði birlikleri Rumeli taraflarýnda yenen Þehzade Mustafa Çelebi, Edirne'ye gelerek hükümdarlýðýný ilan etti. Ancak daha sonra Ulubat civarýnda karþýlaþtýðý Sultan Ýkinci Murad'ýn ordusu karþýsýnda direnemedi ve kaçmaya çalýþtý. Edirne'de yakalanan Mustafa Çelebi (Düzmece Mustafa) idam edildi.
1421 yýlýnda Azeb ismiyle yeni bir askeri sýnýf kurduran Sultan Ýkinci Murad, Mustafa Çelebi ayaklanmasýnda baþ rol oynayan Bizans'ýn üstüne yürüyerek Ýstanbul'u kuþattý.
BEYLÝKLERLE MÜCADELE
Sultan Ýkinci Murad, Bizans'ýn kýþkýrtmalarý ve Anadolu beyliklerinin destekleriyle ayaklanan 13 yaþýndaki küçük kardeþi Þehzade Mustafa'nýn Bursa'yý kuþattýðý haberinin alýnmasý üzerine, Ýstanbul kuþatmasýný kaldýrarak Anadolu'ya geçti ve isyaný bastýrdý. Yakalanan Þehzade Mustafa boðduruldu.
Sultan Ýkinci Murad, Þehzade Mustafa olayýný da çözdükten sonra, devamlý olarak Osmanlý'ya karþý ayaklanan Anadolu Beyliklerini etkisiz hale getiremeye karar verdi.
Sýrasýyla Aydýn, Menteþe, Teke ve Germiyan beyliklerine son verildi.
RUMELÝ FAALÝYETLERÝ
Rumeli'de de bir çok faaliyette bulunan Sultan Ýkinci Murad, Sýrbistan üzerine sefere çýktý. Sýrbistan vergiye baðlandý. Selanik, Makedonya, Teselya ve Yanya dolaylarý Osmanlý topraklarýna katýldý. Arnavutluk Osmanlý himayesini kabul etti. Ayrýca, ayaklanan Eflak Bey'i Vlad'ýn (Kazýklý Voyvoda) üzerine kuvvet gönderildi ve Eflak Beyliði yeniden Osmanlý'ya baðlandý.
Türklerin Balkanlar'daki bu baþarýlarý Bizans ve Avrupa'yý telaþa düþürmekteydi. Avrupa'da haçlý seferi hazýrlýklarý yapýlýyordu. Balkanlar'da Erdel Bey'i Hünyadi Yanoþ'un Türkler'i pusuya düþürmesiyle 20 bin þehit verildi. Bu baþarýlar Osmanlý Devletine baðlý bütün beylerin ayrýlmalarýna neden oldu.
Osmanlý Ordusu bu kötü gidiþe son vermek için çalýþtýysa da baþarýlý olunamadý. Ardý ardýna alýnan bu yenilgiler Haçlýlarý ümitlendirmiþti. Osmanlý ordusu Rumeli'de ilk defa böyle bir maðlubiyete uðramýþtý. Haçlý ordusu "Tabur cengi" denilen bir usül ile arabalara baðlý top bataryalarý kullanýyor, Osmanlý ordusu üzerlerine geldiðinde arabalarý çember haline getirerek içine saklanýyor ve toplarla dört bir yana ateþ ederek Osmanlý ordusuna aðýr darbe vuruyordu.
SEGEDÝN ANLAÞMASI
Haçlý kuvvetleri kazanýlan her baþarý sonrasý daha da güçlü ve kuvvetli ittifaklar yaparak, Osmanlý Devleti'ne saldýrmaya devam etti. Sýrp, Eflak, Erdel, Macar kuvvetleri ilerlemeye devam ediyordu.
Niþ yakýnlarýnda yeniden büyük bir kayýp verildi. Haçlý birlikleri Filibe'ye kadar geldiler. Ancak soðuklarýn þiddetlenmesi ilerlemelerine engel oldu.
Balkanlarda ardý ardýna uðranýlan yenilgiler, Osmanlý Devleti'ni zor duruma soktu. Bizans'ýn Avrupa'da tahrikleri devam ediyordu.
Bu þartlarda her ne pahasýna olursa olsun anlaþmaktan baþka çýkar yol yoktu. Sultan Ýkinci Murad, barýþ için giriþimlerde bulunarak, 12 Haziran 1444'de Segedin Barýþ Antlaþmasý'nýn yapýlmasýný saðladý. Barýþýn devamlý olmasýný saðlamak için de antlaþmaya taraf olan krallarýn yemin vermesi þart koþulmuþtu.
Bu antlaþma ile Osmanlýlar Balkanlar'da bir rahatlama saðlayarak, yeniden toparlanmak için zaman kazanmýþlardý. Ayrýca ilk defa bir sýnýr kavramý ortaya çýkmýþ ve Tuna nehri belirleyici olmuþtur.
ÞEHZADE MEHMED
Sultan Ýkinci Murad, Segedin antlaþmasýyla birlikte tahttan çekildi ve Manisa'ya gitti. Yerine henüz çocuk denebilecek yaþta olan Þehzade Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) tahta çýktý.
Þehzade Mehmed'in tahta çýkmasý Osmanlý Devleti içinde huzursuzluklara neden oldu.
Avrupa'da yeni bir Haçlý seferi hazýrlýklarýnýn baþlamasý üzerine Sultan Ýkinci Murad, oðlu Sultan Ýkinci Mehmed tarafýndan bir mektupla Manisa'dan Edirne'ye davet edildi.
Bu arada krallar yeminlerini bozarak antlaþmaya aykýrý hareket etmiþ ve yeni bir haçlý seferi düzenlemiþlerdi.
Sultan Ýkinci Mehmed'in babasýný ordunun baþýna davet eden meþhur mektubu þöyledir:
"Eðer padiþah iseniz, memleketin kötü bir zamanýnda baþta bulunmamanýz görevlerinize aykýrý bir harekettir. Silah baþýna geliniz. Eðer padiþah ben isem, size itaat etmenizi hatýrlatýyorum ve emrediyorum. Silah baþýna geliniz."
VARNA SAVAÞI
Sultan Ýkinci Murad büyük bir hýzla Edirne'ye geldi. Osmanlý Ordusunun baþýna geçti. Varna önlerine gelen Osmanlý Ordusu, Haçlýlara karþý saldýrýya geçti. Haçlý Ordusunun Varna önlerinde bozguna uðratýlmasýyla büyük bir zafer kazanýldý (10 Kasým 1444).
Varna Savaþý, Haçlýlarýn Ýstanbul'un Türkler tarafýndan fethedilmesini engellemek için yaptýklarý son giriþim oldu.
Bu savaþ, Osmanlýlarý Segedin Antlaþmasýna zorlayan þartlarý tamamen deðiþtirdi. Sultan Ýkinci Murad, bir müddet sonra tahtý, yine oðluna býrakarak çekildiyse de devlet adamlarýnýn ýsrarlarý sonucu tekrar tahtýna döndü.
ÝKÝNCÝ KOSOVA SAVAÞI
Varna Savaþý'nýn üzerinden dört yýl geçmiþti ki, Macar Kralý Jan Hunyad; Macar, Eflak, Leh ve Almanlardan oluþan ordusuyla Sýrbistan'ý iþgal etti.
Osmanlý topraklarýna girerek Kosova'ya kadar geldi. Savaþ, Jan Hunyad'ýn saldýrýsýyla baþladý. Savaþýn üçüncü günü sahte bir geri çekilmeyle çember içine alýnan Jan Hunyad ve ordusu, aðýr bir yenilgiye uðratýldý (19 Ekim 1448).
Ýkinci Kosova Savaþý sonunda Balkanlar kesin olarak Türk yurdu haline geldi. Haçlýlar bir daha Osmanlýlara saldýrma cesareti gösteremediler.
MÝMARÝ ESERLER
Sultan Murad, memleketin bir çok yerinde, camiler, medreseler, saraylar ve köprüler yaptýrdý. Külliye binalarý ile birlikte inþa edilen Bursa Muradiye Camii ve Edirne Muradiye Camii kendi adýný verdiði eserlerdir.
Ayrýca Edirne Gazi Mihal Camii, Amasya Yörgüç Paþa Camii, Filibe Þehabeddin Paþa Camii, Üsküp Alaca Ýshak Bey Camii, Üsküp Sultan Murad Camii, Edirne Þah Melek Paþa Camii, Edirne Beylerbeyi Camii ve Karaca Bey Camii yine onun döneminde yapýldý.
Yine Sultan Ýkinci Murad tarafýndan inþa ettirilen Edirne Üç Þerefeli Camii'nin yanýnda bir medrese ve fakirler için bir imarethane mevcuttur. Bu camiin duvarlarý ve mihrabý son derece güzel çinilerle süslenmiþtir. Ergene Nehri üzerindeki 170 ayaklý "Uzun Köprü"yü de Sultan Ýkinci Murad yaptýrdý.
Sultan Ýkinci Murad, Ankara civarýnda Basýkhisar nahiyesinin yakýnýnda yaptýrdýðý büyük köprünün geçiþ ücretini Mekke'ye gönderilmek üzere ayýrdý. Her yýl Surre-i Humayun denen özel memurlar ve hacýlardan meydana gelen bir alayý Kabe'ye gönderiyor, mukaddes yerlerin bakým ve tamirini yaptýrýyordu.
Sultan Ýkinci Murad kitaplar yazdýrmýþ, baþka dillerde yazýlý kitaplarý Osmanlý diline çevirtmiþtir.
Kronoloji
1421
Çelebi Mehmed'in ölümü.
II. Murad'ýn Bursa'da tahta çýkýþý.
1422
Mustafa Çelebi'nin (Düzmece) ortadan kaldýrýlmasý.
II. Murad ile Mustafa Çelebi arasýnda Ulubad olayý.
II. Murad'ýn Rumeli seferi.
Ýstanbul'un 6. defa kuþatýlmasý.
1423
Eflak, Arnavutluk ve Mora seferleri.
1424
Kuzey Karadeniz'in Sinop Bölgesi'nde Çandaroðlu Ýsfendiyar Bey'in itaat altýna alýnmasý.
Çandaroðlu Beyliði'ne son verilmesi.
Osmanlý Devleti ile Bizans arasýnda barýþ antlaþmasý.
Sýrbistan, Eflak ve Macaristan ile anlaþmalar imzalanmasý.
Devlet idaresinde örgütlenme, dini iþlerin örgütlenmesi için Þeyhülislamlýk makamýnýn kurulmasý.
1425
Molla Fenarî'nin ilk Þeyhülislâm olarak tayini.
1426
Ýzmir Bey'i Cüneyd'in idamý.
Teke Beyliði'nin Devlet topraklarýna katýlmasý.
1428
Germiyan Beyliði'nin Osmanlý ülkesine katýlmasý.
1429
Anadolu'nun manevi koruyucusu Hacý Bayram Veli'nin vefatý.
Emir Sultan'ýn ölümü.
1430
Selânik'in fethi.
Gelibolu zaferi.
1431
Yanya'nýn fethi.
1432
Sultan II. Murad'ýn oðlu Fatih Sultan Mehmed'in Edirne'de doðumu.
1435
Osmanlýlara karþý Macaristan, Sýrbistan ve Eflak Hükûmetleriyle ittifak eden Karaman Beyi Ýbrahim Bey'in ortadan kaldýrýlmasý.
Sýrp ve Eflak hükümdarlarýnýn Osmanlý tabiyetine girmeleri.
1439
Semendire'nin alýnýþý.
Macar kralý II. Albert'in maðlubiyeti.
1441
Baþarýsýz Belgrad kuþatmasý.
1443
Macar Yanko Hunyad'ýn kumandasýndaki Haçlý ordusunun Niþ ve Derbendi almalarý.
1444
Yalvaç Muharebesi.
Segedin barýþý.
II. Murad'ýn kendi isteði ile tahttan çekiliþi ve yerine þehzadesi II. Mehmed'in tahta çýkýþý.
II. Murad'ýn Edirne'den Manisa'ya hareketi.
Segedin barýþýnýn bozulmasý ve devlete harp ilaný.
Fatih'in babasýný tekrar tahta oturmasý için göreve çaðýrmasý.
Varna zaferi.
1445
Sultan Mehmed'in tahtý babasýna býrakýp, Manisa'ya çekilmesi.
Edirne'de II. Murad'ýn ikinci defa tahta çýkýþý.
1446
Sultan II. Murad'ýn Mora seferi ve Mora despotluðunun vergiye baðlanmasý.
1447
Arnavutluk'ta Ýskender Bey isyaný ve "Kroya-Akçahisar"ýn ilk kuþatmasý.
I. Mehmed'in oðlu Þehzade Bayezid'in doðumu.
1448
I. Kosova zaferi.
1449
I. Mehmed'in Dulgadiroðlu Beyi'nin kýzýyla Edirne'de evlenmesi.
Arnavutluk'un fethi.
1450
I. Murad'ýn son Arnavutluk seferi ve Kroya-Akçahisar'ýn ikinci kez kuþatmasý.
1451
Sultan II. Murad'ýn ölümü ve Bursa'da defnedilmesi.
Sultan II. Mehmed'in ikinci defa törenle tahta çýkýþý.
radyobeyan