Mahatma Gandhi By: ehlidunya Date: 16 Aðustos 2010, 02:38:10
Mahatma Gandhi
Deðerli Emre Miyasoðlu, Mahatma Gandhi'nin 'Otobiyografi'sini tercüme etmekle kültür hayatýmýzda ciddi bir boþluðu doldurmuþ oldu. Ýstikbal vaat eden bu genç yazarý, etkileyici, lirik hikâyelerinden tanýyoruz.
Kolay gibi zannedilse de aslýnda iyi bir tercüme telif kadar zordur. Belki daha güç bir iþtir; çünkü iki dile, iki kültüre tam vâkýf olmak gerekir. Bunun için derinliðini, lezzetini kaybetmeden tercüme edilen eser azdýr. Siyavuþgil'in 'Cyrano de Bergerac' çevirisinin aslýndan güzel olduðunu söylerler. Geçmiþte mutlaka okunmaya deðer tercümeler yapýlmýþtý; mesela Doðu ve Batý klasiklerini tercüme edenlere milletçe ne þekilde teþekkür edersek edelim, yine azdýr. Fakat son yýllarda Senail Özkan ve daha birkaçýnýn yaptýklarý istisna edilirse, tercüme dünyamýz tam bir felaket içindedir. Sanki duru, anlaþýlabilir bir dille edebiyat yapýlamazmýþ, düþünce ifade edilemezmiþ gibi uydurma kelimeler, fiili, öznesi nerede olduðu belli olmayan cümleler, hiçbir þey anlaþýlmayan paragraflarla kitaplar dolup taþýyor. Bizde kitap alanlar genellikle ya küçük memurlar ya da öðrencilerdir. Bir iki kere parasýna kýyanlar, bozuk Türkçe ile karþýlaþýnca, "Kitap okumak bana göre deðilmiþ" diyerek o defteri kapatýyorlar. Rahmetli Erol Güngör'ün kaleminden çýkanlarý okuyan, yazarýna bakmadan tercüme olduðunu anlayamaz. Tercüme kokmadýðý gibi, lezzetinden de bir þey kaybetmemiþtir. Son yýllarda okuduðum güzel tercümelerden birisi de Emre Miyasoðlu'nun 'Mahatma Gandhi'sidir.
Bu kitabý bilhassa politikacýlarýmýz, milletimizin kaderinde rol oynamak isteyenler okumalýdýr. Gandhi'nin hayatý kültürle mücadele arasýndaki uyumun gerekliliðini bize anlatýyor. Hindistan'ýn sosyal yapýsýna bakýnca, oradaki milletlerin diðerlerinden çok farklý olduðunu görürüz. Son bin yýlda kaç yüzyýl Hindistan'ý Hindistanlýlar yönetmiþtir? Bunun sebebi nedir? Her milletin heyecan kaynaklarý farklýdýr; bir milletin potansiyelini harekete geçirmek isteyen onun karakterini, telakkilerini, hassas noktalarýný bilmelidir. Gandhi kýlýcýný çekip kalabalýklara; "Düþün peþime" deseydi, mutlaka Nasrettin Hoca'nýn fil hikâyesini yaþardý. Fakat o milletinin mantalitesine göre mücadele þekli geliþtirdiðinden baðýmsýz Hindistan'ýn gün ýþýðýna çýkmasýnda baþrolü oynadý.
Ýnsanlarý idraklerden çok vicdanlarý yönlendirir. Bu gerçeði Gandhi'nin hayatýnda da görüyoruz. Babasýna ait kitaplarýn arasýnda Shravana'nýn ailesine olan baðlýlýðýyla ilgili bir oyun görür ve okur. Sonra oyunu seyreder: "... Oyunda Shravana, kör olan anne ve babasýný omzuna astýðý iplerle taþýyarak hacca götürüyordu. Kitap ve oyun bende unutulmaz bir etki býraktý." Yine bir gün Gandhi, 'Harischandra' adýnda bir oyun seyreder. Harischandra'nýn abidevi þahsiyetinden etkilendiðini þöyle ifade eder: "Gerçeðin peþinde koþmak ve bu uðurda Harischandra'nýn çektiði büyük sýkýntýlarý bile göze almak, benim için bir hedef olmuþtu."
Anne ve babasýný omzunda hacca götürenlerin oyunlarýný seyreden Gandhi olur; bizdeki dizileri seyredenlerin ne olacaðýný bilmek için alim olmaya gerek yok; rüzgâr eken fýrtýna biçer. Ne yazýk ki bizde milli sorumluluk diye bir kavram geliþmemiþtir. Midemizle topraða basar, nefsimizle düþünür, kazanacaðýmýz üç kuruþun hesabýný yaparýz, getireceði yýkým bizi ilgilendirmez.
Emre Miyasoðlu, romancý, hikâyeci, þair, denemeci Mustafa Miyasoðlu'nun oðludur. Elbette ki armut dibine düþer. Mustafa Miyasoðlu'nun böyle bir evlat yetiþtirmesini tabii bulmakla, Emre'nin þahsiyetini ve yeteneðini kesinlikle inkar etmiyoruz. Milletimiz adýna ondan daha çok þey bekliyoruz; zira Emreler kolay yetiþmiyor.
Faziletli olmaya dair çok sýk söz söyleriz; fakat faziletli olmak nefsimize aðýr gelir. Eðitimle faziletli yaþamak tabii bir hayata dönüþürse, insana yük olmaz; zevk verir. Okuduðu her satýrýn, þiirin insan üzerinde etkisi vardýr. Nitekim Gandhi de kendisine þu dizelerin rehber olduðunu söylüyor:
"Bir kâse su için güzel bir yemek ver,
Bir kibar dost selamý için þevkle eðil
Bir gümüþ paraya altýnla cevap ver,
Hayatýn kurtarýlmýþsa canýný esirgeme."
radyobeyan