iktiran nedir By: ehlidunya Date: 07 Aðustos 2010, 21:46:18
Esbab-ý zahiriyeyi perestiþ edenleri aldatan; iki þeyin beraber gelmesi veya bulunmasýdýr ki, “iktiran” tabir edilir, birbirine illet zannetmeleridir. (Lem’alar) Ne demektir?
“Adem” yokluk mânâsýna geliyor; “madum” ise yoklukta kalan, varlýk sahasýna çýkamayan...
Ýkinci cümledeki mesajý þöyle ifade edebiliriz: Bir þeyin olmayýþý, bir nimetin yoklukta kalmasýna sebep olduðu taktirde, gafil insanlar, o nimeti de o þeyin icat ettiðini zannederler.
Konunun devamýnda, bu mânâyý açýklamak üzere, harika bir misâl verilir. Bir bahçývandan söz edilir. Bu adam bahçeyi sulamayý ihmal etmekle bütün sebzelerin yok olmalarýna sebep olmuþtur. Gafil insan, bunu kendisine delil tutarak der ki: Bütün sebzeleri yapan sudur. Çünkü o kesilince hepsi kurudu ve mahvoldular.
Ýþte bu adam iktiraný illetle karýþtýrmýþtýr.
Günlük hayatýmýzda bunun binlerce misaliyle karþý karþýya deðil miyiz?
Veznedar iþe gelmeyince kasa açýlamýyor ve para verilemiyor. Ama kimse de kalkýp, paralarýn gerçek sahibinin veznedar olduðu vehmine kapýlmýyor.
Aðaçlarýn çiçek açma zamanýndaki bir günlük soðuk hava, bütün çiçekleri mahvediyor ve meyvelerin yokluðuna sebep oluyor. Artýk o sene aðaçlardan meyve alamýyoruz. Ama kimse demiyor ki, meyveleri yapan sýcak havadýr; çünkü o olmayýnca meyvesiz kalýyoruz.
Ayný þekilde, evlilik olmayýnca da çocuk dünyaya gelmiyor, ama hiçbir ebeveynden, “þu çocuðun organlarýný biz taktýk, ruhunu biz getirdik” gibi saçmalar iþitmiyoruz.
Meyveyi daldan koparýrýz. Bu her zaman böyle olagelmiþtir. Dal ile meyve arasýnda, “mukarenet” yani yakýnlýk vardýr. Bu hâdiseye gaflet nazarýyla ve üstünkörü bakan bir insan, o Ýlâhî mucizeyi aðacýn yaptýðýný sanabilir. Suyu ve topraðý aðaç yapan bir kudretin, o aðaçtan da meyveler çýkardýðýný düþünmek istemez. Meyvenin ifade ettiði ince mânâlarýn aðaçla bir ilgisi olmadýðýný da anlamaya yanaþmaz.
radyobeyan